Jak darować mieszkanie w rodzinie bez podatku?

Przeczytaj także: Zwolnienie z podatku darowizny od siostry z mężem?

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Siostra wnioskodawcy zamierza podarować mu mieszkanie. Mieszkanie stanowi własność siostry i jej męża (wspólność majątkowa małżeńska). Mąż siostry wnioskodawcy wyrazi zgodę na dokonanie darowizny przez siostrę. Umowa darowizny prawa własności do lokalu mieszkalnego będzie zawarta w formie aktu notarialnego pomiędzy wnioskodawcą, jako obdarowanym, a rodzoną siostrą wnioskodawcy, jako darczyńcą czyli pomiędzy rodzeństwem (pierwsza grupa podatku od spadków i darowizn). Mąż siostry wnioskodawcy złoży oświadczenie w trybie przewidzianym postanowieniami zawartymi w art. 37 § 1 ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy, w którym to oświadczeniu wyrazi zgodę na dokonanie przedmiotowej darowizny prawa własności do lokalu mieszkalnego.

Wnioskodawca zadał pytanie, czy darowizna mieszkania będzie zwolniona z podatku od spadków i darowizn? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz.U. z 2021 r. poz. 1043) – podatkowi od spadków i darowizn, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, m.in. tytułem darowizny.

Stosownie do art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. Aurelio - Fotolia.com

Czy wspólne mieszkanie może darować tylko jeden małżonek?

W przypadku majątku wspólnego małżonków, każdy z małżonków może nim w pełni dysponować, w tym w określonych przypadkach nawet je zbyć. Fiskus przyznaje, że żona może darować mieszkanie swojemu bratu, na którą to darowiznę mąż jedynie wyraża zgodę. W takim przypadku nie będzie nawet podatku od darowizny.

W myśl art. 6 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy obowiązek podatkowy powstaje przy nabyciu w drodze darowizny – z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy – z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń.

Należy zauważyć, że – co do zasady – darowizna podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Wysokość podatku od spadków i darowizn ustala się w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca. Zaliczenie do jednej z trzech grup podatkowych odbywa się w zależności od jego stopnia pokrewieństwa albo powinowactwa z osobą, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe.

Z kolei, zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej 9.637 zł, jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej. W rozumieniu art. 14 ust. 3 pkt 1 ww. ustawy, do grupy I zalicza się małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów.

Natomiast zgodnie z art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy od spadków i darowizn zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-5, 7 i 8 oraz ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4.

Obowiązek nie obejmuje przypadków, gdy nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego albo w tej formie zostało złożone oświadczenie woli jednej ze stron (art. 4a ust. 4 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn).(…)

Zgodnie z art. 37 § 1 pkt 4 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. z 2020 r. poz. 1359), zgoda drugiego małżonka jest potrzebna do dokonania darowizny z majątku wspólnego, z wyjątkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych. Stosownie do art. 37 § 4 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jednostronna czynność prawna dokonana bez wymaganej zgody drugiego małżonka jest nieważna.

Tym samym, w kontekście opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn przedmiotowej darowizny zgoda taka będzie neutralna podatkowo, w żaden sposób nie powodując, iż mąż siostry Wnioskodawcy stanie się stroną umowy darowizny zawartej między Wnioskodawcą a jego siostrą. Z treści przepisów wynika bowiem, że zgoda małżonka jest niezbędna dla stwierdzenia ważności jednostronnej czynności drugiego małżonka, w przypadku gdy jej przedmiotem są składniki objęte wspólnością majątkową. Z faktu tego nie można jednak wywodzić, że wyrażając taką zgodę drugi z małżonków również staje się stroną umowy darowizny.

Podsumowując, jeżeli darowizna własności lokalu mieszkalnego będzie dokonana tylko przez siostrę Wnioskodawcy, z majątku wspólnego siostry i jej męża, za zgodą jej męża, to darowizna ta będzie w całości zwolniona od opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn. Wnioskodawca tym samym nie będzie zobowiązany do zapłaty podatku od spadków i darowizn.(…)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów