Darowizna z konta depozytowego notariusza zwolniona z podatku

Przeczytaj także: Polecenie darczyńcy z podatkiem od spadków i darowizn

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Ojciec wnioskodawcy zamierza sprzedać swój udział w nieruchomości zabudowanej, a uzyskane z tego tytułu pieniądze darować wnioskodawcy oraz jego siostrze. Umowę sprzedaży w imieniu ojca zawrze wnioskodawca, na podstawie notarialnego umocowania.

Darczyńca, wnioskodawca oraz jego siostra w pierwszej kolejności zawrą umowę darowizny z ojcem, w której wskażą jako przedmiot darowizny pieniądze pochodzące ze sprzedaży udziału w nieruchomości. Następnie wnioskodawca w imieniu ojca zawrze umowę sprzedaży nieruchomości, w której zostanie wskazane, że kupujący wpłaci cenę sprzedaży do depozytu notarialnego przelewem na rachunek bankowy kancelarii notarialnej wskazany w protokole przyjęcia depozytu.

W kolejnym kroku notariusz wpłaci te środki na rachunki bankowe wnioskodawcy i jego siostry tytułem wykonania zawartej umowy darowizny.

Wnioskodawca zadał pytanie, czy powyższy sposób przekazania darowizny pozwoli na skorzystanie ze zwolnienia z podatku od darowizny przewidzianego dla najbliższej rodziny? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2021 r. poz. 1043), podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej „podatkiem”, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem m.in. darowizny.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. Iurii Sokolov - Fotolia.com

Zwolnienie z podatku od darowizny: pieniądze może przekazać notariusz

Gdy umowa darowizny zostanie tak skonstruowana, darowane pieniądze mogą najpierw trafić na konto depozytowe kancelarii notarialnej, a dopiero stamtąd na rachunki bankowe obdarowanych. Ci przy tym będą mogli skorzystać z zwolnienia z podatku od spadków i darowizn, gdy darczyńcą będzie osoba z najbliższej rodziny.

Ustawa o podatku od spadków i darowizn nie zawiera pojęcia „darowizna”, dlatego w tym zakresie odwołać się należy do odpowiednich przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 ze zm.).

Zgodnie z art. 888 § 1 Kodeksu cywilnego, przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.

Darowizna należy do czynności, których celem jest dokonanie aktu przysporzenia majątkowego bez ekwiwalentu w postaci świadczenia wzajemnego i polega najczęściej na przesunięciu jakiegoś dobra majątkowego z majątku darczyńcy do majątku obdarowanego. Świadczenie ma charakter nieodpłatny, gdy druga strona umowy nie zobowiązuje się do jakiegokolwiek świadczenia w zamian za uczynioną darowiznę.

Z kolei przepis art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn stanowi, że obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych.

W myśl art. 6 ust. 1 pkt 4 tej ustawy, obowiązek podatkowy powstaje – przy nabyciu w drodze darowizny – z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy – z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń.

Jak stanowi art. 6 ust. 2 zdanie pierwsze ustawy o podatku od spadków i darowizn, przy nabyciu pod warunkiem zawieszającym obowiązek podatkowy powstaje z chwilą ziszczenia się warunku.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy, opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej kwotę wolną w wysokości 9.637 zł, jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej.

Zgodnie natomiast z art. 4a ust. 1 ww. ustawy, zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:
1. zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-5, 7 i 8 oraz ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia – w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4, oraz
2. w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 – udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.

W przypadku niespełnienia warunków, o których mowa w ust. 1-2, nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych podlega opodatkowaniu na zasadach ogólnych określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej (art. 4a ust. 3 ustawy o podatku od spadków i darowizn).

Zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy i praw majątkowych dokonać należy na formularzu SD-Z2, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 20 listopada 2015 r. w sprawach wzoru zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy i praw majątkowych (Dz. U. z 2015 r. poz. 2060).

Jak wynika z wyżej powołanych przepisów prawa, nabycie tytułem umowy darowizny środków pieniężnych powyżej kwoty 9.637 zł, przez osoby wymienione w art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, jest zwolnione z podatku od darowizny, jeżeli zostaną spełnione łącznie warunki wymienione w art. 4a ust. 1 pkt 1 i 2, tj. fakt otrzymania darowizny zostanie w ustawowym terminie zgłoszony właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego oraz nastąpi udokumentowanie otrzymania środków pieniężnych dowodem przekazania środków na rachunek nabywcy (obdarowanego). Przy czym obowiązek zgłoszenia nie jest konieczny tylko wówczas, gdy nabycie następuje na podstawie dokumentu sporządzonego w formie aktu notarialnego.

Jak wynika z ww. przepisów (art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn) – przy nabyciu w drodze umowy darowizny zawartej bez zachowania przewidzianej formy, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia. Przy czym ust. 2 analizowanego przepisu wskazuje, że przy nabyciu pod warunkiem zawieszającym obowiązek podatkowy powstaje z chwilą ziszczenia się warunku.

Z treści wniosku wynika, że wykonanie opisanej we wniosku umowy darowizny zostało uzależnione od dokonania sprzedaży udziału w nieruchomości.
W analizowanej sprawie zatem przekazanie darowizny jest obwarowane warunkiem – nastąpi dopiero wówczas, gdy dojdzie do sprzedaży nieruchomości.

Z przytoczonego wyżej art. 888 § 1 Kodeksu cywilnego wynika, iż treścią umowy darowizny jest zobowiązanie się darczyńcy do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Darowizna jest umową konsensualną, jednostronnie zobowiązującą. Zostaje zawarta, gdy dwie lub więcej stron złożą zgodnie oświadczenia woli. Staje się ona skuteczna przez samo porozumienie. W momencie zawarcia umowy, co do zasady, osoba obdarowana nabywa przedmiot darowizny. Określając jednak moment powstania obowiązku podatkowego w zakresie darowizny, która ma zostać przekazana po ziszczeniu się warunku (sprzedaży wskazanej nieruchomości), należy wskazać, iż w przypadku umów cywilnoprawnych zawartych pod warunkiem zawieszającym ustawodawca przewidział szczególne rozwiązanie w zakresie powstania obowiązku podatkowego w podatku od spadków i darowizn. Respektuje ono skutki prawne ustanowienia warunku na gruncie prawa cywilnego. Obowiązek ten powstanie więc dopiero w momencie ziszczenia się warunku. Z tą chwilą bowiem oświadczenie woli staje się skuteczne. Ustanowienie warunku w umowie darowizny odracza moment powstania obowiązku podatkowego do chwili jego ziszczenia się.

Zatem, w przedmiocie nabycia darowizny obowiązek podatkowy powstanie zgodnie z uregulowaniem zawartym w art. 6 ust. 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn, z którego wynika, iż przy nabyciu pod warunkiem zawieszającym obowiązek podatkowy powstaje z chwilą ziszczenia się warunku, a więc z chwilą dokonania sprzedaży wskazanej nieruchomości.

Zatem Wnioskodawca jako osoba z kręgu najbliższej rodziny wymienionej w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, będzie zwolniony z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn z tytułu zawartej z ojcem umowy darowizny, jeżeli spełni warunki przewidziane przez przepis art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, tj. zgłosi ją w terminie 6 miesięcy od – co istotne – momentu ziszczenia się warunku (sprzedaży nieruchomości, z której środki mają być przedmiotem darowizny) właściwemu Naczelnikowi Urzędu Skarbowego oraz udokumentuje ją dowodem przekazania na własny rachunek bankowy.

Należy więc zgodzić się z Wnioskodawcą, że wpłata ceny na konto kancelarii notarialnej w ramach depozytu notarialnego, a następnie wypłata tych środków z depozytu notarialnego na rachunek bankowy obdarowanego przez notariusza, ze wskazaniem, iż czyni on to w wykonaniu umowy darowizny zawartej między ojcem a synem, spełnia warunki zawarte w art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn. (…)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów