Zbycie niezapłaconej wierzytelności z tytułu sprzedaży nieruchomości

Przeczytaj także: Strata z tytułu odpłatnego zbycia wierzytelności jako koszt uzyskania przychodów

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

W dniu 28 czerwca 2016 r. wnioskodawczyni sprzedała nieruchomość na rzecz spółki z o.o. Ta jednak nie uregulowała ceny sprzedaży (w umówionym terminie do 31.07.2017 r.). Sprzedaż nieruchomości nastąpiła z majątku prywatnego po upływie 5 lat od jego nabycia i nie skutkowała powstaniem przychodu w podatku dochodowym.

Ponieważ dłużnik (spółka nabywająca nieruchomość) nie uregulował ceny, wnioskodawczyni przysługuje wierzytelność pieniężna, której termin wymagalności upłynął przed 2021 r. Zamierza ona zbyć tę wierzytelność za kwotę niższą od jej wartości nominalnej. Wnioskodawczyni zadała pytanie, czy kosztem uzyskania przychodu ze zbycia wierzytelności będzie wartość nominalna wierzytelności, nie wyższa jednak od ceny sprzedaży wierzytelności? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm.) ustawa reguluje opodatkowanie podatkiem dochodowym dochodów osób fizycznych.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. Maximusdn - Fotolia.com

Przy zbyciu wierzytelności koszty nie zawsze rozliczysz

Podatniczka sprzedała nieruchomość, za którą nabywca nie zapłacił. Postanowiła w związku z tym sprzedać przysługującą jej z tego tytułu wierzytelność pieniężną zewnętrznej firmie. Fiskus uznał, że kosztów podatkowych z tego tytułu nie rozliczy.

W myśl art. 9 ust. 1 ww. ustawy opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 23o, art. 23u, art. 24-24b, art. 24c, art. 24e, art. 30ca, art. 30da oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest natomiast – stosownie do art. 9 ust. 2 omawianej ustawy – nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

Źródła przychodów zostały określone przez ustawodawcę w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Katalog zawarty w przepisie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych ma charakter rozłączny. Oznacza to, że dany przychód osoby fizycznej jest przypisywany tylko i wyłącznie do jednego określonego źródła przychodów.

I tak, źródłami przychodów są m.in. kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż wymienione w pkt 8 lit. a-c (art. 10 ust. 1 pkt 7). Źródło to nie jest jednorodne. Obejmuje przychody z kapitałów pieniężnych wymienione w art. 17 ust. 1 ustawy oraz przychody z praw majątkowych, w tym ich odpłatnego zbycia, do których odnosi się art. 18 ustawy.

W myśl art. 18 analizowanej ustawy za przychód z praw majątkowych uważa się w szczególności przychody z praw autorskich i praw pokrewnych w rozumieniu odrębnych przepisów, praw do projektów wynalazczych, praw do topografii układów scalonych, znaków towarowych i wzorów zdobniczych, w tym również z odpłatnego zbycia tych praw. Przepis ten nie zawiera zamkniętego katalog przychodów z praw majątkowych, ale wskazuje na przykładowe przychody z tego tytułu („w szczególności”). Zgodnie z ugruntowanym poglądem, do tego źródła przychodów zalicza się m.in. przychody z wierzytelności, jeśli nie są one związane z prowadzoną działalnością gospodarczą.

W celu ustalenia dochodu z planowanej sprzedaży wierzytelności należy rozważyć, czy Wnioskodawczyni poniosła koszty uzyskania tego przychodu (art. 9 ust. 2 ustawy). Stosownie do art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23.

Przedmiotowa wierzytelność powstała po stronie Wnioskodawczyni w związku ze sprzedażą nieruchomości, za którą w terminie umówionym nie doszło do zapłaty ceny jej sprzedaży. W przypadku tego rodzaju wierzytelności trudno mówić o kosztach poniesionych przez podatnika w celu osiągnięcia przychodów z jej zbycia. Co prawda, powstanie przedmiotowej wierzytelności było wynikiem zawarcia przez Wnioskodawczynię umowy sprzedaży nieruchomości, nie można jednak mówić o obiektywnym związku przyczynowym pomiędzy przeniesieniem własności nieruchomości a uzyskaniem przychodu z tytułu cesji wierzytelności wynikającej z umowy sprzedaży.

Niemniej jednak, ustawodawca dopuszcza w określonych przypadkach możliwość zaliczenia do kosztów podatkowych straty z tytułu odpłatnego zbycia wierzytelności. Zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 34 ustawy, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów strat z odpłatnego zbycia wierzytelności, w tym w sposób określony w art. 17 ust. 1 pkt 9, z wyjątkiem wierzytelności lub jej części, które uprzednio na podstawie art. 14 zostały zarachowane jako przychód należny - do wysokości uprzednio zarachowanej jako przychód należny.

A zatem, jeżeli należność z tytułu odpłatnego zbycia wierzytelności jest niższa od wartości wierzytelności zaliczonej uprzednio na podstawie art. 14 ustawy do przychodów należnych podatnik jest uprawniony do rozpoznania kosztów uzyskania przychodów ze zbycia tej wierzytelności – w wartości ustalonej na zasadach wskazanych w art. 23 ust. 1 pkt 34 ustawy.

W analizowanym przypadku Wnioskodawczyni nie dokona odpłatnego zbycia wierzytelności uprzednio zarachowanej przez nią na podstawie art. 14 ustawy jako przychód należny. Wobec tego Zainteresowanej nie przysługuje uprawnienie do rozpoznania kosztów uzyskania przychodów, o których mowa w art. 23 ust. 1 pkt 34 ustawy. A contrario, z treści tego przepisu wynika brak możliwości rozpoznania przez Wnioskodawczynię straty z odpłatnego zbycia przedmiotowej wierzytelności dla celów jej rozliczeń podatkowych.(…)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów