Podatek od spadku: ulga mieszkaniowa a tymczasowe zameldowanie

Przeczytaj także: Zwolnienie z podatku darowizny od siostry z mężem?

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Wnioskodawczyni nabyła mieszkanie w spadku po zmarłej w listopadzie 2014 r., w którym mieszka. W urzędzie skarbowym z tego tytułu uzyskała ulgę mieszkaniową określoną w art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Jednocześnie wnioskodawczyni jest współwłaścicielem innego mieszkania, gdzie zamieszkuje jej rodzina. W ostatnim czasie zainteresowana jest zmuszona do częstych wizyt w drugim mieszkaniu, aby opiekować się chorym członkiem rodziny. Dojeżdża tam samochodem, który musi parkować w strefie płatnego parkowania, co generuje duże koszty. Te może obniżyć, gdyby w drugim mieszkaniu zameldowała się na pobyt czasowy, co uprawni ją do wykupu abonamentu parkingowego. Mimo zameldowania na pobyt czasowy w drugim mieszkaniu wnioskodawczyni nadal będzie mieszkać w mieszkaniu nabytym w spadku.

Zainteresowana zadała pytanie, czy jest możliwe zameldowanie tymczasowe w mieszkaniu, którego jest współwłaścicielką i zachowanie ulgi podatkowej z tytułu zamieszkiwania w innym mieszkaniu, które otrzymała w spadku? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2019 r. poz. 1813 ze zm.) – podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej „podatkiem”, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej tytułem dziedziczenia, zapisu zwykłego, dalszego zapisu, zapisu windykacyjnego, polecenia testamentowego.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. BartekMagierowski - Fotolia.com

Ulga mieszkaniowa przy dwóch meldunkach

Z ulgi mieszkaniowej w podatku od spadków i darowizn nie mogą skorzystać jedynie właściciele innych nieruchomości mieszkalnych, niż nabyta w drodze darowizny/spadku. Przysługuje ona jednak współwłaścicielom i to nawet wówczas, gdy w tej wspólnej nieruchomości zameldują się na pobyt czasowy. Ważne aby mieszkać w nieruchomości nabytej w drodze darowizny/spadku.

Na gruncie przepisów prawa polskiego spadek jest instytucją regulowaną przepisami ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 ze zm.).

W myśl art. 922 § 1 Kodeksu cywilnego – przez spadkobranie należy rozumieć przejście praw i obowiązków majątkowych zmarłego z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób stosownie do przepisów księgi niniejszej.

Na spadek składa się ogół praw i obowiązków należących do zmarłego w chwili jego śmierci, które ze swojej istoty mogą przejść na jego następców prawnych. Nie należą do spadku prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą, jak również prawa, które z chwilą jego śmierci przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są spadkobiercami.

Zgodnie z art. 924 ww. ustawy – spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy. Spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku (art. 925 cyt. ustawy). Zatem nabycie spadku przez spadkobiercę następuje z chwilą śmierci spadkodawcy.

Zgodnie z art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn – obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych.

W przypadku nabycia majątku spadkodawcy w drodze dziedziczenia obowiązek podatkowy powstaje z chwilą przyjęcia spadku (art. 6 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy).

Natomiast zgodnie z art. 6 ust. 4 zd. 1 ww. ustawy – w przypadku nabycia, które nie zostało zgłoszone do opodatkowania, a następnie nabycie to stwierdzono pismem obowiązek podatkowy powstaje z chwilą sporządzenia pisma; jeżeli pismem takim jest orzeczenie sądu, to obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia.

Zgodnie z art. 16 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn – w przypadku nabycia własności (współwłasności) budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub udziału w takim prawie, spółdzielczego prawa do domu jednorodzinnego albo udziału w takim prawie:
1. w drodze dziedziczenia, zapisu zwykłego, zapisu windykacyjnego, dalszego zapisu, polecenia testamentowego, darowizny lub polecenia darczyńcy przez osoby zaliczane do I grupy podatkowej,
2. w drodze dziedziczenia, zapisu zwykłego, zapisu windykacyjnego, dalszego zapisu lub polecenia testamentowego przez osoby zaliczane do II grupy podatkowej,
3. w drodze dziedziczenia, zapisu zwykłego, zapisu windykacyjnego, dalszego zapisu lub polecenia testamentowego przez osoby zaliczane do III grupy podatkowej, które sprawowały opiekę nad wymagającym takiej opieki spadkodawcą, na podstawie pisemnej umowy z podpisem notarialnie poświadczonym, przez co najmniej dwa lata od dnia poświadczenia podpisów przez notariusza
- nie wlicza się do podstawy opodatkowania ich czystej wartości do łącznej wysokości nieprzekraczającej 110 m2 powierzchni użytkowej budynku lub lokalu. W przypadku nabycia części (udziału) budynku mieszkalnego lub lokalu albo udziału w spółdzielczym prawie do budynku mieszkalnego lub lokalu ulga przysługuje stosownie do wielkości udziału.

W myśl art. 16 ust. 2 ww. ustawy, ulga, o której mowa w ust. 1, przysługuje osobom, które łącznie spełniają następujące warunki:
1. spełniają wymogi określone w art. 4 ust. 4;
2. nie są właścicielami innego budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość bądź będąc nimi przeniosą własność budynku lub lokalu na rzecz zstępnych, Skarbu Państwa lub gminy w terminie 6 miesięcy od dnia złożenia zeznania podatkowego albo zawarcia umowy darowizny w formie aktu notarialnego;
3. nie przysługuje im spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego lub wynikające z przydziału spółdzielni mieszkaniowej: prawo do domu jednorodzinnego lub prawo do lokalu w małym domu mieszkalnym, a w razie dysponowania tymi prawami przekażą je zstępnym lub przekażą do dyspozycji spółdzielni, w terminie 6 miesięcy od dnia złożenia zeznania podatkowego albo zawarcia umowy darowizny w formie aktu notarialnego;
4. nie są najemcami lokalu lub budynku lub będąc nimi rozwiążą umowę najmu w terminie 6 miesięcy od dnia złożenia zeznania podatkowego albo zawarcia umowy darowizny w formie aktu notarialnego;
5. będą zamieszkiwać będąc zameldowanymi na pobyt stały w nabytym lokalu lub budynku i nie dokonają jego zbycia przez okres 5 lat:
a. od dnia złożenia zeznania podatkowego lub zawarcia umowy darowizny w formie aktu notarialnego – jeżeli w chwili złożenia zeznania lub zawarcia umowy darowizny nabywca mieszka i jest zameldowany na pobyt stały w nabytym lokalu lub budynku,
b. od dnia zamieszkania potwierdzonego zameldowaniem na pobyt stały w nabytym lokalu lub budynku – jeżeli nabywca zamieszka i dokona zameldowania na pobyt stały w ciągu roku od dnia złożenia zeznania podatkowego lub zawarcia umowy darowizny w formie aktu notarialnego. (…)

Mając na uwadze cytowane przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn, stwierdzić należy, że zasadniczym celem ustawodawcy jest zwolnienie bliskich spadkodawcy lub darczyńcy od obciążeń podatkowych z tytułu nabycia nieruchomości mieszkaniowej, gdy nie dysponują innym mieszkaniem, czy domem i będą zamieszkiwać w uzyskanej nieruchomości przez 5 lat od dnia, określonego w cytowanym wyżej przepisie art. 16 ust. 2 pkt 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Warunkiem niezbędnym do skorzystania z ulgi przewidzianej w art. 16 cytowanej ustawy jest łączne spełnienie wszystkich zawartych w tym przepisie warunków. Wyłączenie zastosowania ulgi z art. 16 cytowanej ustawy odnosi się tylko do osób, które są właścicielami lokalu lub budynku mieszkalnego, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu. Zatem, przepis ten nie dotyczy osób, które są współwłaścicielami tych lokali lub budynków.

Zgodnie z art. 25 Kodeksu cywilnego – miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu.

Stosownie do art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 24 września 2010 r. o ewidencji ludności (Dz. U. z 2021 r. poz. 510) – obywatel polski przebywający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest obowiązany wykonywać obowiązek meldunkowy określony w ustawie.

W myśl art. 24 ust. 2 pkt 1 ustawy o ewidencji ludności– obowiązek meldunkowy polega na zameldowaniu się w miejscu pobytu stałego lub czasowego.

Na podstawie art. 25 ust. 1 ww. ustawy – pobytem stałym jest zamieszkanie w określonej miejscowości pod oznaczonym adresem z zamiarem stałego przebywania. Natomiast zgodnie z art. 25 ust. 2 ww. ustawy – pobytem czasowym jest przebywanie bez zamiaru zmiany miejsca pobytu stałego w innej miejscowości pod oznaczonym adresem lub w tej samej miejscowości, lecz pod innym adresem.

Zgodnie z art. 27 § 2 ww. ustawy – równocześnie można mieć jedno miejsce pobytu stałego i jedno miejsce pobytu czasowego.

Podsumowując powyższe wskazać należy, że warunkiem zachowania przyznanej ulgi mieszkaniowej jest m.in. faktyczne zamieszkiwanie i zameldowanie na pobyt stały w nabytym lokalu. W treści wniosku Wnioskodawczyni wprost wskazała, że w nabytym mieszkaniu ma stałe zameldowanie, zamieszkuje i będzie zamieszkiwać, gdy zamelduje się na pobyt tymczasowy w innym mieszkaniu, którego jest współwłaścicielką. Zameldowanie na pobyt czasowy jak wskazała służy jedynie nabyciu praw do abonamentu parkingowego. W rezultacie spełnione zostaną przesłanki warunkujące zachowanie prawa do przyznanej ulgi, określone w art. 16 ust. 2 pkt 5 ustawy Wnioskodawczyni nadal będzie bowiem zamieszkiwać w nabytym lokalu (będąc zameldowaną na pobyt stały). (…)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów