Orzeczenie o grupie niepełnosprawności z MSWIA bez ulgi rehabilitacyjnej

Przeczytaj także: Ulga rehabilitacyjna: aparat słuchowy zmniejsza podatek

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

W 2016 r. komisja lekarska podlegała Ministrowi Właściwemu do Spraw Wewnętrznych przyznała wnioskodawczyni rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy (III grupa inwalidzka) – w związku z niezdolnością do pełnienia służby – trzecia grupa inwalidztwa z określeniem trwałej niezdolności do służby.

Zainteresowana w 2020 r. poniosła wydatki na własną rehabilitację (leki, dojazdy samochodem na leczenie i rehabilitację). Zadała pytanie, czy może korzystać z ulgi rehabilitacyjnej w rozliczeniu rocznym? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) W myśl art. 26 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm.) podstawę obliczenia podatku, z zastrzeżeniem art. 29-30cb i art. 30da-30f, stanowi dochód ustalony zgodnie z art. 9, art. 23o, art. 23u, art. 24 ust. 1, 2, 3b-3e, 4-4e, 6 i 21 lub art. 24b ust. 1 i 2, po odliczeniu kwot wydatków na cele rehabilitacyjne oraz wydatków związanych z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych, poniesionych w roku podatkowym przez podatnika będącego osobą niepełnosprawną lub podatnika, na którego utrzymaniu są osoby niepełnosprawne.

Rodzaje wydatków na cele rehabilitacyjne uprawniające do odliczeń od dochodu przed opodatkowaniem zawiera art. 26 ust. 7a ww. ustawy, zaś zasady i warunki dokonywania tych odliczeń określone zostały w ust. 7 i 7b-7g tego artykułu.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. Monet - Fotolia.com

Ulga rehabilitacyjna: ważne kto wydał orzeczenie osobie niepełnosprawnej

Z ulgi rehabilitacyjnej mogą skorzystać osoby niepełnosprawne, a więc takie, które posiadają wydaną decyzję o określonym stopniu niepełnosprawności. Okazuje się jednak, że ważne jest też to, jaki konkretnie organ taką decyzję wydaje - o czym przekonała się podatniczka z orzeczeniem wydanym przez organy podległe MSWiA.

Z art. 26 ust. 7a pkt 12 i pkt 14 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wynika, że za wydatki, o których mowa w ust. 1 pkt 6, uważa się wydatki poniesione na:
• leki - w wysokości stanowiącej różnicę pomiędzy faktycznie poniesionymi wydatkami w danym miesiącu a kwotą 100 zł, jeśli lekarz specjalista stwierdzi, że osoba niepełnosprawna powinna stosować określone leki (stale lub czasowo),
• używanie samochodu osobowego, stanowiącego własność (współwłasność) osoby niepełnosprawnej lub podatnika mającego na utrzymaniu osobę niepełnosprawną albo dziecko niepełnosprawne, które nie ukończyło 16. roku życia - w wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2280 zł.

Zgodnie z art. 26 ust. 7 pkt 4 tej ustawy, wysokość wydatków na cele określone w ust. 1, z zastrzeżeniem ust. 7c, ustala się na podstawie dokumentu stwierdzającego ich poniesienie, zawierającego w szczególności: dane identyfikujące kupującego (odbiorcę usługi lub towaru) i sprzedającego (towar lub usługę), rodzaj zakupionego towaru lub usługi oraz kwotę zapłaty - w przypadkach innych niż wymienione w pkt 1-3.

Stosownie do art. 26 ust. 7b tejże ustawy, wydatki, o których mowa w ust. 7a, podlegają odliczeniu od dochodu, jeżeli nie zostały sfinansowane (dofinansowane) ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych, zakładowego funduszu aktywności, Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych lub ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych albo nie zostały zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie. W przypadku gdy wydatki były częściowo sfinansowane (dofinansowane) z tych funduszy (środków), odliczeniu podlega różnica pomiędzy poniesionymi wydatkami a kwotą sfinansowaną (dofinansowaną) z tych funduszy (środków) lub zwróconą w jakiejkolwiek formie.

Zgodnie z art. 26 ust. 7d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych warunkiem odliczenia wydatków, o których mowa w ust. 7a, jest posiadanie przez osobę, której dotyczy wydatek:
1. orzeczenia o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności, określonych w odrębnych przepisach, lub
2. decyzji przyznającej rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, rentę szkoleniową albo rentę socjalną, albo
3. orzeczenia o niepełnosprawności osoby, która nie ukończyła 16 roku życia, wydanego na podstawie odrębnych przepisów.

W myśl art. 26 ust. 7f ww. ustawy ilekroć w przepisach ust. 7a jest mowa o osobach zaliczonych do:
1. I grupy inwalidztwa - należy przez to rozumieć odpowiednio osoby, w stosunku do których, na podstawie odrębnych przepisów, orzeczono:
a. całkowitą niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji albo
b. znaczny stopień niepełnosprawności;
2. II grupy inwalidztwa - należy przez to rozumieć odpowiednio osoby, w stosunku do których, na podstawie odrębnych przepisów, orzeczono:
a. całkowitą niezdolność do pracy albo
b. umiarkowany stopień niepełnosprawności.

Zgodnie z art. 26 ust. 7g ww. ustawy, odliczenie, o którym mowa w ust. 1 pkt 6, może być dokonane również w przypadku, gdy osoba, której dotyczy wydatek, posiada orzeczenie o niepełnosprawności wydane przez właściwy organ na podstawie odrębnych przepisów obowiązujących do dnia 31 sierpnia 1997 r.(…)

Mając na uwadze opisany stan faktyczny wskazać należy, że stosownie do art. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2018 r., poz. 511 ze zm.), ustawa dotyczy osób, których niepełnosprawność została potwierdzona orzeczeniem:
1. o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności określonych w art. 3 lub
2. o całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy na podstawie odrębnych przepisów, lub
3. o niepełnosprawności, wydanym przed ukończeniem 16 roku życia
• zwanych dalej „osobami niepełnosprawnymi”.

Zatem ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych wyraźnie rozróżnia orzeczenia o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności od innych orzeczeń i w dalszych przepisach szczegółowo reguluje tryb orzekania o niepełnosprawności. W konsekwencji należy uznać, że orzeczenia wydawane od 1 stycznia 1998 r. przez organy podległe m.in. MSWiA nie mogą być uznane za orzeczenia, o których mowa w art. 26 ust. 7d pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Jednocześnie zauważyć należy, że wraz z wejściem w życie ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych utraciła moc ustawa z dnia 9 maja 1991 r. o zatrudnieniu i rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 46 poz. 201), która przyznawała prawo do orzekania o niepełnosprawności organom podległym m.in. MSWiA. Z tych względów w art. 26 ust. 7g ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wprowadzono szczególną regulację dotyczącą takich orzeczeń, która daje prawo do ulgi rehabilitacyjnej także osobom posiadającym orzeczenie wydane na podstawie odrębnych przepisów obowiązujących do dnia 31 sierpnia 1997 r. Jednakże mając na uwadze obowiązujące od dnia 1 stycznia 1998 r. przepisy należy uznać, że decyzje przyznające rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, rentę szkoleniową albo rentę socjalną wydane po tym dniu przez organy podległe m.in. MSWiA można rozpatrywać w kontekście art. 26 ust. 7d pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wskazać przy tym należy, że zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2019 r., poz. 288, z późn. zm.) ustala się trzy grupy inwalidztwa funkcjonariuszy całkowicie niezdolnych do służby:
1. I grupę - obejmującą całkowicie niezdolnych do pracy;
2. II grupę - obejmującą częściowo niezdolnych do pracy;
3. III grupę - obejmującą zdolnych do pracy.

Przepisy ww. ustawy inwalidom zaliczonym do jednej z ww. grup przyznają rentę inwalidzką. Jednakże zgodnie z art. 26 ust. 7d pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych prawo do skorzystania z ulgi rehabilitacyjnej daje decyzja, która przyznaje rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy. Orzeczenie ustalające inwalidztwo III grupy wyłącznie z tytułu niezdolności do służby oznacza jednak zdolność do pracy poza służbą, a zatem posiadacza takowego orzeczenia nie uważa się za osobę niepełnosprawną. Z powyższego wynika, że z ulgi rehabilitacyjnej nie mogą skorzystać osoby, które pomimo otrzymywania renty inwalidzkiej są zdolne do pracy, tj. zaliczone zostały do III grupy inwalidztwa w rozumieniu przepisu art. 20 ust. 1 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin.

Mając na uwadze powyższe przepisy nie sposób zgodzić się ze stanowiskiem Wnioskodawczyni, że wszystkie osoby będące rencistami mają prawo dokonywania odliczeń w ramach ulgi rehabilitacyjnej.

Skoro zatem Komisja Lekarska podległa Ministrowi Właściwemu do Spraw Wewnętrznych przyznała Wnioskodawczyni rentę w związku z niezdolnością do pełnienia służby oraz trzecią grupę inwalidzką z określeniem trwałej niezdolności do służby, to należy uznać, że Wnioskodawczyni nie posiada orzeczenia o niepełnosprawności, o którym mowa w art. 26 ust. 7d pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności, określonych w odrębnych przepisach, jak również decyzji, o której mowa w art. 26 ust. 7d pkt 2 ww. ustawy przyznającej rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, rentę szkoleniową albo rentę socjalną. Wnioskodawczyni nie posiada również orzeczenia o niepełnosprawności wydanego przez właściwy organ na podstawie odrębnych przepisów obowiązujących do dnia 31 sierpnia 1997 r., o którym mowa w art. 26 ust. 7g ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W konsekwencji Wnioskodawczyni nie przysługuje prawo do odliczenia od dochodu – w ramach ulgi rehabilitacyjnej – wydatków na cele rehabilitacyjne, w tym wydatków poniesionych na zakup leków oraz z tytułu używania samochodu osobowego stanowiącego własność/współwłasność osoby niepełnosprawnej. (…)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów