Częściowy podnajem samochodu osobowego nie uprawnia do pełnego odliczenia VAT

Przeczytaj także: Odliczenie VAT od zakupu kampera

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Spółka z o.o. w 2020 r. zawarła umowę leasingu operacyjnego samochodu osobowego o wartości 480 tys. zł. Samochód jest wykorzystywany w sposób mieszany, w związku z czym wnioskodawca odlicza od rat leasingowych połowę kwoty podatku VAT.

Spółka, w ramach grupy spółek do której należy, podnajmuje ten samochód osobowy spółkom powiązanym. Czynsz, który jest płatny przez spółki powiązane jest ustalony jako 60% (sześćdziesiąt procent) wartości miesięcznej raty leasingowej netto plus 50% VAT, którego Wnioskodawca nie ma prawa odliczyć. Jednocześnie podnajemcy korzystają z samochodu w 60% na podstawie zawartych umów najmu. Na świadczone usługi najmu wnioskodawca wystawia faktury z 23% podatkiem VAT.

Samochód nie został zgłoszony w urzędzie skarbowym na formularzu VAT-26, ani nie jest dla niego prowadzona ewidencja przebiegu pojazdu. Wnioskodawca zadał pytanie, czy jest uprawniony do odliczenia całości podatku naliczonego wynikającego z faktur dotyczących opłat z umowy leasingu samochodu osobowego w tej części, w której samochód osobowy jest przedmiotem dalszego oddania w czynności opodatkowane (tj. w 60%)? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) Zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2021 r., poz. 685 ze zm.), zwanej dalej ustawą lub ustawa o VAT, w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.

W myśl ust. 2 pkt 1 lit. a tego artykułu, kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. Minerva Studio - Fotolia.com

Najem samochodu nie zawsze uprawnia do pełnego odliczenia VAT

Ustawa o VAT dla samochodów osobowych przewiduje dwa sposoby odliczania tego podatku. Gdy pojazd jest wykorzystywany w sposób mieszany, daje prawo do odliczenia połowy VAT, gdy tylko na potrzeby działalności gospodarczej - odliczyć podatek można w pełni. Nie zmienia powyższego fakt częściowego wynajmu tego samochodu zewnętrznym podmiotom.

Ustawodawca stworzył zatem podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego, pod warunkiem spełnienia przez niego zarówno, tzw. przesłanek pozytywnych, to jest m.in. tego, że zakupy będą wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych oraz niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy.

Z powyższego wynika, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do czynności opodatkowanych. Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest niewątpliwy i bezsporny związek zakupów z wykonanymi czynnościami opodatkowanymi, tzn. których następstwem jest określenie podatku należnego (powstanie zobowiązania podatkowego).

Jak stanowi art. 86a ust. 1 pkt 1 ustawy, w przypadku wydatków związanych z pojazdami samochodowymi kwotę podatku naliczonego, o której mowa w art. 86 ust. 2, stanowi 50% kwoty podatku wynikającej z faktury otrzymanej przez podatnika.

Przez pojazdy samochodowe – stosownie do art. 2 pkt 34 ustawy – rozumie się pojazdy samochodowe w rozumieniu przepisów o ruchu drogowym o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony.

Stosownie do art. 86a ust. 2 ustawy, do wydatków związanych z pojazdami samochodowymi, o których mowa w ust. 1, zalicza się wydatki dotyczące:
1. nabycia, importu lub wytworzenia tych pojazdów oraz nabycia lub importu ich części składowych;
2. używania tych pojazdów na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze, związane z tą umową, inne niż wymienione w pkt 3;
3. nabycia lub importu paliw silnikowych, oleju napędowego i gazu, wykorzystywanych do napędu tych pojazdów, usług naprawy lub konserwacji tych pojazdów oraz innych towarów i usług związanych z eksploatacją lub używaniem tych pojazdów.

Zatem zgodnie z powyższymi regulacjami podatnikowi przysługuje ograniczone do 50% prawo do odliczenia podatku w odniesieniu do wszystkich wydatków związanych z pojazdami samochodowymi przeznaczonymi do użytku „mieszanego”.

Dla celów stosowania tego ograniczenia za wykorzystywanie „mieszane” należy rozumieć, że w odniesieniu do pojazdu wykorzystywanego w działalności gospodarczej istnieje możliwość jego użycia również do celów niezwiązanych z tą działalnością, np. do celów prywatnych. Wystarczy przy tym możliwość nawet tylko jednorazowego użycia pojazdu do celów prywatnych, aby uznać, że pojazd może być wykorzystywany w sposób „mieszany”. Nie jest przy tym istotny moment, w którym użycie to ma miejsce podczas całego okresu użytkowania przez podatnika danego pojazdu, żeby uznać ten pojazd za wykorzystywany do celów „mieszanych”. Przyjmuje się, że każdy pojazd samochodowy o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 tony – ze względu na swoje cechy konstrukcyjne – służy co do zasady użytkowi „mieszanemu”, a zatem wszystkie wydatki z nim związane podlegają ograniczeniu w odliczaniu do 50%.

Jednakże, od zasady wynikającej z art. 86a ust. 1 ustawy przewidziano wyjątki.

W świetle art. 86a ust. 3 ustawy, przepis ust. 1 nie ma zastosowania:
1. w przypadku gdy pojazdy samochodowe są:
a. wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika lub
b. konstrukcyjnie przeznaczone do przewozu co najmniej 10 osób łącznie z kierowcą, jeżeli z dokumentów wydanych na podstawie przepisów o ruchu drogowym wynika takie przeznaczenie;
2. do towarów montowanych w pojazdach samochodowych i do związanych z tymi towarami usług montażu, naprawy i konserwacji, jeżeli przeznaczenie tych towarów wskazuje obiektywnie na możliwość ich wykorzystywania wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika.

Na mocy art. 86a ust. 4 ustawy, pojazdy samochodowe są uznawane za wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika, jeżeli:
1. sposób wykorzystywania tych pojazdów przez podatnika, zwłaszcza określony w ustalonych przez niego zasadach ich używania, dodatkowo potwierdzony prowadzoną przez podatnika dla tych pojazdów ewidencją przebiegu pojazdu, wyklucza ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą lub
2. konstrukcja tych pojazdów wyklucza ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą lub powoduje, że ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą jest nieistotne.

W myśl art. 86a ust. 5 ustawy, warunku prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdu nie stosuje się w przypadku pojazdów samochodowych:
1. przeznaczonych wyłącznie do:
a. odprzedaży,
b. sprzedaży, w przypadku pojazdów wytworzonych przez podatnika,
c. oddania w odpłatne używanie na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze
-jeżeli odprzedaż, sprzedaż lub oddanie w odpłatne używanie tych pojazdów stanowi przedmiot działalności podatnika;
2. w odniesieniu do których:
a. kwotę podatku naliczonego od wydatków z nimi związanych podatnik oblicza zgodnie z ust. 1 lub
b. podatnikowi nie przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od wydatków z nimi związanych.

Użycie wyrazu „wyłącznie” w art. 86a ust. 5 ustawy, wskazuje, że zwolnienie z obowiązku prowadzenia ewidencji nie obejmuje sytuacji, gdy pojazdy są wykorzystywane – choćby przejściowo – do innych celów (np. użytek prywatny, jazda próbna, użytek służbowy podatnika, itp.). Zatem w odniesieniu do pojazdu, który np. jest przeznaczony do oddania w odpłatne używanie na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze, ale jest wykorzystywany przez podatnika także do innych celów, nie może być zastosowane zwolnienie z obowiązku prowadzenia ewidencji.

Ewidencja przebiegu pojazdu jest prowadzona od dnia rozpoczęcia wykorzystywania pojazdu samochodowego wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika do dnia zakończenia wykorzystywania tego pojazdu wyłącznie do tej działalności (art. 86a ust. 6 ustawy).

W świetle art. 86a ust. 12 ustawy – podatnicy wykorzystujący wyłącznie do działalności gospodarczej pojazdy samochodowe, dla których są obowiązani prowadzić ewidencję przebiegu mają obowiązek złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego informację o tych pojazdach w terminie 7 dni od dnia, w którym poniosą pierwszy wydatek związany z tymi pojazdami.

Na mocy art. 86a ust. 13 ustawy, w przypadku niezłożenia w terminie informacji, o której mowa w ust. 12, uznaje się, że pojazd samochodowy jest wykorzystywany wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika dopiero od dnia jej złożenia. (…)

Mając na uwadze cytowany stan prawny oraz opis sprawy należy zauważyć, że wskazany przepis art. 86a ust. 3 pkt 1 lit. a ustawy przewiduje wyłączenie ogólnej zasady wynikającej z art. 86a ust. 1 tej ustawy w zakresie odliczania podatku naliczonego związanego z wydatkami dotyczącymi pojazdów samochodowych, w sytuacji gdy dany pojazd samochodowy jest wykorzystywany wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika. Jednocześnie ustawodawca w ust. 4 ww. art. 86a ustawy wyjaśnił, kiedy pojazdy samochodowe są uznawane za wykorzystywane do działalności gospodarczej.

Ten ostatni przepis w sposób jednoznaczny wskazuje, że pojazdy samochodowe są uznawane za wykorzystywane do działalności gospodarczej, jeżeli sposób wykorzystywania tych pojazdów przez podatnika, zwłaszcza określony w ustalonych przez niego zasadach ich używania, dodatkowo potwierdzony prowadzoną przez podatnika dla tych pojazdów ewidencją przebiegu pojazdu, wyklucza ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą lub konstrukcja tych pojazdów wyklucza ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą lub powoduje, że ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą jest nieistotne.

Jednocześnie w przywołanym wcześniej art. 86a ust. 5 pkt 1 lit. c ustawodawca zrezygnował z wymogu prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdu w przypadku pojazdów samochodowych przeznaczonych wyłącznie do oddania w odpłatne używanie na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze.

Trzeba zauważyć, że użycie w art. 86a ust. 5 pkt 1 ustawy zwrotu „przeznaczony wyłącznie do” wskazuje, że zwolnienie z obowiązku prowadzenia ewidencji nie obejmuje sytuacji, gdy pojazdy są wykorzystywane – choćby przejściowo – do innych celów, w tym także do tzw. celów „mieszanych”.

Przy czym przepis ten ma zastosowanie, jeżeli odsprzedaż lub oddanie w odpłatne używanie tych pojazdów „stanowi przedmiot działalności podatnika”. Należy wyjaśnić, że zwrot - „stanowi przedmiot działalności podatnika” - nie powinien być rozpatrywany w kontekście prowadzonej działalności określonej w Krajowym Rejestrze Sądowym lub w Statucie.

W kontekście zastosowania art. 86a ust. 5 ustawy o VAT - zwrot ten powinien być rozpatrywany w zakresie faktycznego zadysponowania określonym pojazdem (tzn. czy dany pojazd jest przeznaczony wyłącznie do oddania w odpłatne używanie na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze).

Jak wynika z opisu sprawy, samochód osobowy w działalności gospodarczej Wnioskodawcy jest wykorzystywany w następujący sposób: zarówno do celów działalności gospodarczej jak i do celów prywatnych, ponadto samochód ten jest podnajmowany spółkom powiązanym. Wnioskodawca nie prowadzi ewidencji przebiegu pojazdu, nie złożył informacji VAT-26, nie prowadzi regulaminu użytkowania pojazdu w firmie. Zatem samochód nie jest wykorzystywany wyłącznie w celach jego wynajmu, a ponadto jest również wykorzystywany w celach prywatnych oraz w ramach pozostałej działalności gospodarczej Wnioskodawcy.

Mając na uwadze przepisy art. 86a ust. 5 pkt 1 lit. c oraz art. 86a ust. 4 pkt 1 ustawy o VAT a także wskazany w opisie sprawy sposób wykorzystywania samochodu osobowego, należy stwierdzić, że samochód ten nie jest wykorzystywany wyłącznie do działalności gospodarczej a tym bardziej wyłącznie do celów wynajmu. Taki sposób wykorzystania samochodu nie uprawnia Wnioskodawcy do odliczenia pełnej kwoty z tytułu wydatków związanych z używaniem tego samochodu.

W konsekwencji, Wnioskodawcy przysługuje prawo do odliczenia 50% podatku naliczonego wynikającego z faktur VAT dotyczących opłat z umowy leasingu samochodu osobowego również w tej części, w której samochód osobowy jest przedmiotem dalszego oddania do czynności opodatkowanej, na podstawie art. 86a ust. 1 pkt 1 w związku z art. 86a ust. 2 pkt 2 ustawy o podatku od towarów i usług. (…)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów