Aport nieruchomości do spółki cywilnej bez aktu notarialnego?

Przeczytaj także: Amortyzacja nieruchomości wniesionej do spółki jawnej aportem

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Wnioskodawca zamierza z żoną (z którą pozostaje w ustawowej wspólności majątkowej) założyć spółkę cywilną. Do majątku tej spółki małżonkowie chcą wnieść należące do ich majątku wspólnego nieruchomości, które nabyli w altach 2016-2018 w trakcie trwania małżeństwa. Nieruchomości te zostaną uznane za środki trwałe, które małżonkowie zamierzają amortyzować stawką nie wyższą niż 10% w skali roku. Pięć z sześciu nieruchomości były wykorzystywane przed wprowadzeniem do ewidencji przez ponad 6 lat, więc zostaną potraktowane jako nieruchomość używana. Jedna z nieruchomości nabyta w 2017 r. nie była wcześniej użytkowana przez okres dłuższy niż lat 6.

Wnioskodawca zadał pytanie, czy aby wnieść powyższe nieruchomości aportem do majątku spółki konieczna jest forma aktu notarialnego? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) Zgodnie z przepisem art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2018 r., poz. 1509, z późn. zm.): kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23.

Generalnie zatem należy przyjąć, że kosztami uzyskania przychodów są wszelkie racjonalnie i gospodarczo uzasadnione wydatki, których celem jest osiągnięcie przychodów, bądź też zabezpieczenie lub zachowanie tego źródła przychodów, o ile w myśl przepisów ww. ustawy nie podlegają wyłączeniu z tych kosztów.

W myśl natomiast art. 22 ust. 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych: kosztem uzyskania przychodów są odpisy z tytułu zużycia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (odpisy amortyzacyjne) dokonywane wyłącznie zgodnie z art. 22a-22o, z uwzględnieniem art. 23.

Stosownie do treści art. 22a ust. 1 pkt 1 ww. ustawy: amortyzacji podlegają, z zastrzeżeniem art. 22c, stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania:
1. budowle, budynki oraz lokale będące odrębną własnością,
2. maszyny, urządzenia i środki transportu,
3. inne przedmioty
 o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy określonej w art. 23a pkt 1, zwane środkami trwałymi.

W przypadku prowadzenia działalności gospodarczej w formie spółki cywilnej, warunki wynikające z przepisu art. 22a ust. 1 ww. ustawy dotyczą wszystkich wspólników. Oznacza to, że przepisy dotyczące amortyzacji stosuje się w odniesieniu do spółki cywilnej, a nie do wspólników tejże spółki.

W myśl bowiem § 4 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz. U. z 2017 r., poz. 728, z późn. zm.): osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie, o których mowa w § 2 ust. 1, obowiązane do prowadzenia księgi, zwane dalej „podatnikami”, prowadzą ewidencję środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych zgodnie z art. 22n ust. 2-6 ustawy o podatku dochodowym.

Zgodnie z § 2 ust. 1 ww. rozporządzenia: osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie, o których mowa w art. 24a ust. 1 i 2 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, zwanej dalej „ustawą o podatku dochodowym”, są obowiązane prowadzić księgę, z zastrzeżeniem ust. 2, według wzoru ustalonego w załączniku nr 1 do rozporządzenia, w sposób określony w rozdziale 2.

W związku z powyższym, co do zasady, aby środek trwały mógł podlegać amortyzacji w spółce cywilnej musi wchodzić w skład majątku tejże spółki (wspólnego majątku wspólników tej spółki).

Zasady działania spółek cywilnych regulują przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2018 r., poz. 1025, z późn. zm.).

Zgodnie z art. 860 § 1 tego Kodeksu: przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów.

Zgodnie z treścią art. 861 § 1 ww. Kodeksu: wkład wspólnika może polegać na wniesieniu do spółki własności lub innych praw albo na świadczeniu usług.

Aby stwierdzić, że nieruchomość stanowi własność spółki cywilnej dla celów amortyzacji konieczny jest dowód potwierdzający tę okoliczność. W związku z tym wspólnicy spółki cywilnej, chcąc, aby składnik majątku stanowiący ich własność prywatną stał się własnością tej spółki, winni go wnieść do spółki w formie aportu. Wniesienie do spółki cywilnej wkładu w postaci ruchomości lub nieruchomości polega na przeniesieniu własności rzeczy na wszystkich wspólników. Może to nastąpić w samej umowie spółki (lub w aneksie sporządzonym do tej umowy), z tym zastrzeżeniem że do skutecznego przeniesienia własności nieruchomości, ruchomości lub innych praw rzeczowych lub obligacyjnych albo ich ustanowienia jest konieczna forma właściwa dla danej czynności prawnej. Dla ważności umowy zobowiązującej do przeniesienia własności nieruchomości wymagana jest forma aktu notarialnego (umowy spółki lub aneksu do umowy) – stosownie do przepisu art. 158 w zw. z art. 73 § 2 Kodeksu cywilnego. Niezachowanie tej formy pociąga za sobą bezwzględną nieważność dokonanej czynności (art. 73 § 2 ww. Kodeksu), co w konsekwencji wywoła również określone skutki prawne. Tylko skuteczne przeniesienie własności nieruchomości na spółkę cywilną daje bowiem prawo do uznania tej nieruchomości za środek trwały tej spółki podlegający amortyzacji.

Obowiązek zachowania formy aktu notarialnego nie dotyczy zdarzenia, gdy przedmiotem wkładu do spółki cywilnej, której wyłącznymi wspólnikami są małżonkowie, między którymi istnieje majątkowa wspólność ustawowa, jest nieruchomość wchodząca w skład ich majątku wspólnego. Spółka cywilna nie ma odrębnej podmiotowości prawnej. Wspólnikami spółki cywilnej będą małżonkowie. Zatem pod względem formalnym to współmałżonkowie są właścicielami łącznymi nieruchomości. W tej sytuacji nie dochodzi do przeniesienia własności nieruchomości z uwagi na tożsamość przedmiotową i podmiotową (w obu przypadkach mamy do czynienia z tzw. wspólnością łączną). Zawarcie spółki cywilnej przez małżonków nie zmienia ustroju majątkowego małżonków. Wyodrębnienie z majątku małżonków składników, w oparciu o które będzie prowadzona działalność gospodarcza w formie spółki cywilnej małżonków, następuje w umowie spółki bądź też w jej ewentualnych aneksach i nie wymaga zachowania szczególnej formy, również gdy chodzi o nieruchomości. Tym samym wprowadzenie do spółki cywilnej małżonków nieruchomości może nastąpić na podstawie umowy spółki cywilnej.

Reasumując – do wprowadzenia do majątku spółki cywilnej małżonków nieruchomości nie jest konieczna forma aktu notarialnego, podstawą wprowadzenia nieruchomości do ewidencji środków trwałych i dokonywania odpisów amortyzacyjnych będzie umowa spółki cywilnej, na podstawie której wspólnicy  małżonkowie wniosą nieruchomość do tej spółki aportem. (…)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów