Polski Ład: zmiany nie dotkną ryczałtu ewidencjonowanego i karty podatkowej?

Przeczytaj także: Składka zdrowotna a Polski Ład: ryczałt ewidencjonowany i karta podatkowa

W obecnym stanie prawnym każdy przedsiębiorca (z nielicznymi wyjątkami) z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej na własne nazwisko bądź jako wspólnik spółki osobowej musi opłacać składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Podstawę wymiaru tej składki stanowi kwota przez niego zadeklarowana, nie niższa jednak niż 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego.

Sporą jej część, bo 7,75% podstawy naliczenia składki, podatnik może jednak odliczyć od należnego fiskusowi podatku dochodowego (podobnie jak pracownicy na etacie, emeryci, renciści, zatrudnieni na umowach cywilnoprawnych itp.). Płacąc składkę do ZUS przedsiębiorca zmniejsza zatem inną daninę należną fiskusowi.

To się jednak ma zmienić. W pierwszej kolejności ustawodawca chce zabrać prawo do odliczenia składki zdrowotnej od podatku. W zamian ma wzrosnąć kwota wolna od podatku, która zrekompensuje brak tego odliczenia, ale tylko tym najmniej zarabiającym. Zgodnie z zapowiedziami kwota wolna od podatku ma sięgnąć poziomu 30.000 zł.

Po drugie, wprowadzone zostaną takie same zasady opłacania składki zdrowotnej dla działalności gospodarczej, jak w przypadku umów o pracę, czyli proporcjonalnie do dochodu. W ten sposób zatem z pewnością składkę zdrowotną będą ustalać podatnicy obliczający podatek wg skali podatkowej bądź liniowy. A ponieważ podatek dochodowy jest daniną roczną, do wyliczenia składki zdrowotnej zapewne będzie brany dochód historyczny, a więc z roku ubiegłego (takie rozwiązanie zastosowano w przypadku Małego ZUS plus).

I tutaj pojawiają się pierwsze wątpliwości. W przypadku działalności gospodarczej często bowiem występuje strata podatkowa, czyli sytuacja, w której koszty uzyskania przychodu przewyższają przychody. Czy zatem przedsiębiorca ponoszący na działalności stratę nie będzie musiał składki zdrowotnej płacić? Tego nie wiemy.

Po wtóre – brak prawa do odliczenia składki zdrowotnej ma podatnikom rekompensować wyższa kwota wolna od podatku. Przypomnijmy, że ta obecnie ma ona zastosowanie jedynie do dochodów opodatkowanych skalą podatkową, a nie podatkiem liniowym. Czy zatem podatnicy korzystający z tej formy opodatkowania zmiany już na starcie najbardziej odczują w swoim portfelu?

Po trzecie – czy jako podstawę obliczenia składki będzie przyjmowany faktyczny dochód, czy też dochód podatkowy – który na ogół jest wyższy. Fiskus zabrania bowiem zaliczać do kosztów podatkowych szeregu wydatków ponoszonych w związku z prowadzoną działalnością gospodarcza, w postaci chociażby lwiej części kar umownych.

I wreszcie – część mniejszych przedsiębiorców (ponad 1 mln firm) korzysta ze zryczałtowanych form opodatkowania w postaci ryczałtu ewidencjonowanego oraz karty podatkowej.
Ryczałtowcy płacą podatek od uzyskiwanych przychodów – wg zróżnicowanych stawek podatku (od 2% do 17%) w zależności od tego, czego konkretnie przychód dotyczył. Ci obowiązkowo muszą gromadzić dowody sprzedaży swoich towarów czy usług oraz dowody zakupu towarów. Innych dokumentów potwierdzających ponoszone koszty zbierać już nie muszą. Prowadzą jedynie wykaz środków trwałych oraz ewidencję przychodów – na podstawie której wyliczają należny podatek.

Kartowicze natomiast płacą podatek w stałej wysokości ustalonej przez organ podatkowy na podstawie wydanej przez niego decyzji. Tutaj faktycznie uzyskiwane przychody i dochody nie mają żadnego znaczenia dla wymiaru podatku (chociaż mogą skutkować w określonych sytuacjach utratą prawa do karty podatkowej). Kartowicze są zwolnieni z obowiązku prowadzenia ksiąg czy składania zeznań podatkowych. Prowadzona przez nich dokumentacja jest jeszcze uboższa niż w przypadku ryczałtu.

Ustalenie faktycznego dochodu takich przedsiębiorców jest zatem niemożliwe, a określanie go ryczałtowo zdaje się nie spełniać założeń Polskiego Ładu. Obecnie nie ma jeszcze projektów ustaw, które wdrażałyby omawiane rozwiązania w sposobie obliczania składki zdrowotnej. Trudno zatem powiedzieć, jaki sposób przyjmie ustawodawca. Jedno jednak wydaje się pewne. Jeżeli zmiany wejdą w życie, to pomimo zapowiedzi co do jednakowego traktowania firm i liczenia składki od faktycznego ich dochodu, pełne wdrożenie takiego rozwiązania nie będzie możliwe i korzystający z form zryczałtowanych nie będą płacić tej składki od swojego faktycznego dochodu, bo tego nie da się ustalić. Zatem tutaj składka ta nadal będzie musiała być ryczałtowa. To może zaś zwiększyć atrakcyjność zryczałtowanych form opodatkowania.