Problematyczny podatek od nieruchomości w przypadku budowli

Przeczytaj także: Podatek od nieruchomości: pamiętaj o zgłaszaniu zmian

W praktyce najbardziej problematyczne jest ustalenie przedmiotu opodatkowania oraz podstawy opodatkowania, czyli tego, za co i na jakiej podstawie należy płacić podatek. Często zdarza się, że przedsiębiorcy zwyczajnie zapominają o opodatkowaniu określonych budowli, ponieważ jest to bardzo szeroka kategoria, obejmująca różnorodne obiekty.

Definicja budowli

Ustawodawca w określeniu znaczenia pojęcia budowli oraz ich części odwołał się do przepisów prawa budowlanego. Budowlą jest zatem obiekt budowlany niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury oraz urządzenie budowlane umożliwiające korzystanie z obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem. Ustawa Prawo budowlane (art. 3 pkt 3) zawiera przykładowy katalog budowli. Są to w szczególności takie obiekty, jak: sieci uzbrojenia terenu, składowiska odpadów, pomniki, wolno stojące instalacje przemysłowe lub urządzenia techniczne, fundamenty pod maszyny i urządzenia, zbiorniki, oczyszczalnie ścieków, tablice reklamowe i urządzenia reklamowe.

W praktyce orzeczniczej dostrzec można trzy kierunki orzecznicze w takich sprawach. Pierwszy zakłada brak opodatkowania budowli znajdujących się wewnątrz budynku, z uwagi na ich przynależność do budynku, a przez to unikanie podwójnego opodatkowania tych samych składników majątku (przykład: wyrok WSA w Szczecinie z dnia 16 kwietnia 2019 r., sygn. akt I SA/Sz 64/19, dotyczący sieci wodno-kanalizacyjnej).

Drugi pogląd zakłada, że budowle są niezależne od budynków, także jeżeli znajdują się wewnątrz budynku. W takiej sytuacji konieczna jest analiza, czy budowla stanowi odrębny obiekt budowlany lub urządzenie budowlane. Jeżeli tak jest, opodatkowaniu podlega zarówno budynek, jak i znajdująca się w nim budowla (przykład: wyrok WSA w Olsztynie z dnia 3 października 2018 r., sygn. akt I SA/Ol 472/18).

Ostatni pogląd jest pewnego rodzaju hybrydą i zakłada, że budowla znajdująca się w budynku podlega opodatkowaniu, niemniej powierzchnia, którą zajmuje, nie wchodzi do podstawy opodatkowania budynku (pogląd wyrażony w wyroku WSA w Olsztynie z dnia 3 października 2018 r., sygn. akt I SA/Ol 383/18).

Podstawa opodatkowania

Po ustaleniu przedmiotu opodatkowania nadchodzi czas na ustalenie podstawy opodatkowania, czyli wartości, od której będzie kalkulowany podatek. Zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych podstawę opodatkowania w przypadku budowli oraz ich części stanowi ustalona na dzień 1 stycznia roku podatkowego wartość będąca podstawą do obliczania amortyzacji w tym roku, niepomniejszona o odpisy amortyzacyjne. W przypadku, gdy obowiązek podatkowy powstał w trakcie roku, podstawę opodatkowania stanowi wartość będąca podstawą amortyzacji na dzień powstania obowiązku podatkowego, czyli wartość stanowiąca podstawę amortyzacji w danym roku. Z kolei, jeżeli budowla została już całkowicie zamortyzowana, to podstawę jej opodatkowania stanowi wartość przyjęta na potrzeby amortyzacji na dzień 1 stycznia roku, w którym dokonano ostatniego odpisu. Przykładowo więc, jeżeli ostatni rok amortyzacji to 2019, a podstawa amortyzacji w tym roku wyniosła 10 tys. zł, to podstawa opodatkowania budowli w następujących po 2019 r. latach będzie wynosiła 10 tys. zł.

Jeżeli właściciel przejął budowlę znajdującą się w leasingu operacyjnym, czyli gdy korzystający dokonywał odpisów amortyzacyjnych, wówczas jako podstawę opodatkowania przyjmuje się wartość początkową przed zawarciem umowy leasingu, niepomniejszoną o spłatę wartości początkowej, a powiększoną o dokonane ulepszenia.

W sytuacji, gdy od budowli nie są dokonywane odpisy amortyzacyjne, podstawa opodatkowania określana jest przez podatnika w wartości rynkowej. W sytuacji, gdy wartość podana przez podatnika byłaby nierynkowa, organ podatkowy może powołać biegłego i przy jego pomocy ustalić prawidłową podstawę. Ponadto, jeżeli różnica w stosunku do opinii biegłego wynosi co najmniej 33%, koszty sporządzenia opinii biegłego ponosi podatnik.

Brak dokonywania odpisów amortyzacyjnych przez podatnika może być związany z faktem, że odpisów tych dokonuje inny podmiot. W takim przypadku w ocenie sądów administracyjnych zastosowanie znajdzie art. 4 ust. 5 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, czyli należy ustalić wartość rynkową budowli. Takie stanowisko zostało wyrażone w wyroku NSA z dnia 12 lutego 2020 r., sygn. akt II FSK 729/18.