Mieszkanie w darowiźnie od siostry i szwagra bez podatku?

Przeczytaj także: Darowizna nieruchomości od szwagra zwolniona z podatku?

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Siostra wnioskodawcy zamierza podarować mu lokal mieszkalny należący do niej oraz jej męża. Mieszkanie to małżonkowie kupili w 2002 r. Szwagier nie będzie stroną umowy darowizny a jedynie zaakceptuje tę. Darowizna mieszkania nastąpi aktem notarialnym spisanym pomiędzy wnioskodawcą a jego siostrą, w którym przekaże mu ona mieszkanie, na co szwagier wyrazi zgodę w tym samym akcie notarialnym.

Wnioskodawca zadał pytanie, czy otrzymanie mieszkania w darowiźnie będzie zwolnione z podatku od spadków i darowizn? w przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) Zgodnie z przepisem art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 1813 ze zm.) – podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej „podatkiem”, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem m.in. darowizny.

Stosownie do art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn – obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych. W myśl art. 6 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy –obowiązek podatkowy powstaje przy nabyciu w drodze darowizny – z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy – z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. BillionPhotos.com - Fotolia.com

Szwagier to dalsza rodzina ale mieszkanie może darować

Darowizny dokonane w gronie najbliższej rodziny są wolne od podatku od spadków i darowizn. Do członków najbliższej rodziny ustawodawca nie zalicza jednak szwagra. Niemniej jeżeli przedmiot darowizny należy do majątku wspólnego siostry obdarowanego oraz jej męża (szwagra), ten ostatni może jedynie wyrazić zgodę na udzielenie darowizny, nie będąc jednocześnie stroną samej umowy. W efekcie od czynności takiej da się uniknąć podatku.

Należy zauważyć, że – co do zasady – darowizna podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Wysokość podatku od spadków i darowizn ustala się w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca. Zaliczenie do jednej z trzech grup podatkowych odbywa się w zależności od jego stopnia pokrewieństwa albo powinowactwa z osobą, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn – opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej 9637 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej.

Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn – wysokość podatku ustala się w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca. Zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe (art. 14 ust. 2 ww. ustawy).

Zgodnie z treścią art. 14 ust. 3 pkt 1 cytowanej ustawy – do I grupy podatkowej zalicza się małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów.

Natomiast zgodnie z art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn – zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-5, 7 i 8 oraz ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4.

Obowiązek nie obejmuje przypadków, gdy nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego albo w tej formie zostało złożone oświadczenie woli jednej ze stron (art. 4a ust. 4 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn). (…)

Zgodnie z art. 37 § 1 pkt 4 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz.U. z 2020 r., poz. 1359) – zgoda drugiego małżonka jest potrzebna do dokonania darowizny z majątku wspólnego, z wyjątkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych.

Stosownie do art. 37 § 4 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego – jednostronna czynność prawna dokonana bez wymaganej zgody drugiego małżonka jest nieważna.

Tym samym, w kontekście opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn przedmiotowej darowizny zgoda taka będzie neutralna podatkowo; w żaden sposób nie powodując, iż szwagier Wnioskodawcy stanie się stroną umowy darowizny zawartej między Wnioskodawcą a siostrą. Z treści przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, wynika bowiem, że zgoda małżonka jest niezbędna dla stwierdzenia ważności jednostronnej czynności drugiego małżonka, w przypadku gdy jej przedmiotem są składniki objęte wspólnością majątkową. Z faktu tego nie można jednak wywodzić, że wyrażając taką zgodę drugi z małżonków również staje się stroną umowy darowizny.

Podsumowując, dokonanie darowizny lokalu mieszkalnego przez siostrę Wnioskodawcy na jego rzecz z majątku wspólnego siostry Wnioskodawcy i jej męża, za zgodą męża, będzie podlegało zwolnieniu od opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn. Na Wnioskodawcy nie będzie ciążył obowiązek zgłoszenia darowizny lokalu mieszkalnego do urzędu skarbowego, ponieważ darowizna będzie dokonana w formie aktu notarialnego. Zgodnie z przepisami ustawy o podatku od spadków i darowizn notariusze są płatnikami podatku od dokonanej w formie aktu notarialnego darowizny, jednakże w analizowanej sprawie brak obowiązku zgłoszenia wynika z treści art. 4a ust. 4 pkt 2 cyt. ustawy. (…)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów