Wypłata odszkodowania nie zawsze jest przychodem podatkowym

Przeczytaj także: Odszkodowanie rolnicze z podatkiem dochodowym?

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Spółka zawarła umowę na ochronę ubezpieczeniową obejmującą ryzyko braku zapłaty należności z tytułu dostaw realizowanych w okresie umowy. Spółka dostarczyła ubezpieczycielowi również umowę powierniczego przelewu wierzytelności (cesję do inkasa), zgodnie z którą w momencie wypłaty odszkodowania ubezpieczyciel wstąpił w prawa spółki w stosunku do dłużników, do wysokości wypłaconego odszkodowania. Dodatkowo, ubezpieczyciel przeniósł na rzecz spółki wierzytelności w celu ich dochodzenia we własnym imieniu, a na rachunek ubezpieczyciela.

W 2020 r. spółka wystawiła fakturę sprzedaży na własne wyroby dla zagranicznego kontrahenta, który nie uregulował wynikającej z niej należności. Faktura została ujęta jako przychód podatkowy. Spółka zgłosiła tę wierzytelność do ubezpieczyciela, na rzecz którego jednocześnie nastąpił też przelew wierzytelności (cesję do inkasa).

Ubezpieczyciel wypłacił spółce 90% kwoty netto nieopłaconej faktury. Nieuregulowana należność nie została zaliczona do kosztów podatkowych.

Zadano pytanie, czy uzyskane od ubezpieczyciela odszkodowanie stanowi przychód podatkowy spółki? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zgodził się ze stanowiskiem wnioskodawcy i odstąpił od jego uzasadnienia prawnego. Stanowisko to było następujące:

„(…) Zdaniem Wnioskodawcy, zgodnie z art. 12 ust. 3 ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2020 r., poz. 1406 z późn. zm., dalej: „Ustawa CIT”), „za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, a także za przychody uzyskane z zysków kapitałowych, z wyłączeniem przychodów, o których mowa w art. 7b ust. 1 pkt 1, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.

Natomiast stosownie do art. 12 ust. 3a Ustawy CIT „za datę powstania przychodu, o którym mowa w ust. 3, uważa się, z zastrzeżeniem ust. 3c-3g oraz 3j-3m, dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi, albo częściowego wykonania usługi, nie później niż dzień:
1. wystawienia faktury albo
2. uregulowania należności”.

Zdaniem Wnioskodawcy, kwota otrzymanego odszkodowania winna zostać uznana jako zapłata za nieuregulowaną przez kontrahenta fakturę (należność) i nie stanowi samodzielnego, oderwanego od wystawionej faktury zdarzenia, które może być uznane jako samodzielne zdarzenie. Wręcz przeciwnie - otrzymane odszkodowanie de facto stanowi zapłatę za fakturą, z której to faktury wierzytelność została przelana na ubezpieczyciela (czyli Spółka nie uzyska „drugiej” zapłaty od kontrahenta, lub, zgodnie z postanowieniami umowy, po otrzymaniu zapłaty od dłużnika zobowiązana jest do poinformowania ubezpieczyciela, a następnie to odzyskane należności, a ewentualna zapłata przez kontrahenta, zostanie przekazana ubezpieczycielowi).

Powyższe potwierdzają przepisy Kodeksu cywilnego (dalej „Kc”). Zgodnie z art. 828 § 1 Kc, jeżeli nie umówiono się inaczej, z dniem zapłaty odszkodowania przez ubezpieczyciela roszczenie ubezpieczającego przeciwko osobie trzeciej odpowiedzialnej za szkodę przechodzi z mocy prawa na ubezpieczyciela do wysokości zapłaconego odszkodowania (...).

Wobec powyższego, ubezpieczyciel w momencie spłaty wstępuje w prawa zaspokojonego wierzyciela w stosunku do kwoty wypłaconego odszkodowania.

Co należy podkreślić, wyżej powołany przepis Kc stanowi podstawę powierniczego przelewu wierzytelności (cesję do inkasa).

Taki sposób spełnienia świadczenia można uznać za spłatę zobowiązania. W świetle przepisów Ustawy CIT nie ma znaczenia, kto dokonał spłaty zobowiązania, w szczególności, że przychód należny z tego tytułu nie powstaje w momencie zapłaty, lecz z chwilą zaistnienia zdarzeń określonych w ustawie, t.j. w dniu wydania towaru, nie później niż w dniu wystawienia faktury, co zostało przez Spółkę uczynione.

Mając na uwadze powyższe stwierdzić należy, iż wypłata odszkodowania przez ubezpieczyciela w celu zaspokojenia wierzytelności powinna być potraktowana jako zapłata należności wynikającej z faktury innymi słowy, moment uzyskania odszkodowania wpłynie jedynie na datę uznania należności za zapłaconą w wysokości uzyskanego odszkodowania. Otrzymane odszkodowanie nie spowoduje powstania przychodu, bowiem zapłata przez ubezpieczyciela należności, która została już wcześniej zaliczona do przychodów podatkowych, nie może skutkować ponownym rozpoznaniem przychodu z tego tytułu.

Reasumując, jeżeli kwota należności wynikająca z danej transakcji została zaliczona do przychodów należnych w momencie wystawienia faktury to uregulowanie (wypłacenie odszkodowania) tej należności przez ubezpieczyciela zgodnie z warunkami umowy, nie spowoduje obowiązku wykazania otrzymanego z tego tytułu odszkodowania jako przychodu w rozumieniu Ustawy CIT.(…)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów