Zwrot wkładu mieszkaniowego z podatkiem dochodowym?

Przeczytaj także: Wkład mieszkaniowy: zwrot a podatek dochodowy

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Dnia 30 września 1991 r. wnioskodawczyni otrzymała przydział spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego i w mieszkaniu tym zamieszkała po wpłaceniu wkładu lokatorskiego w wysokości obowiązującej w tamtym okresie (7 666 600 zł). Do listopada 2019 r. uiszczała wszystkie opłaty mieszkaniowe. Następnie dnia 26 listopada 2019 r. jej córka opróżniła mieszkanie i zleciła administratorowi remont/dostosowanie mieszkania do obecnie obowiązującego prawa budowlanego. Koszt prac budowlanych pokryła wnioskodawczyni w rozliczeniu końcowym.

Pod koniec czerwca 2020 r. na konto bankowe wnioskodawczyni wpłynęły pieniądze za wniesiony wkład mieszkaniowy, pomniejszone o kwotę remontu. Otrzymała też PIT-11 ze spółdzielni mieszkaniowej. Zwrot wkładu mieszkaniowego nastąpił na podstawie operatu szacunkowego z dnia 9 grudnia 2019 r.

Wnioskodawczyni zadała pytanie, czy zwrot wkładu mieszkaniowego jest zwolniony z podatku dochodowego? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2020 r., poz. 1426, z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Z treści art. 11 ust. 1 ww. ustawy wynika, że przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Przepis art. 10 ust. 1 ww. ustawy zawiera katalog przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy, źródłem przychodów są „inne źródła”.

W myśl art. 20 ust. 1 ww. ustawy za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Użyte w tym przepisie sformułowanie „w szczególności” wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter przykładowy i otwarty, zatem do tej kategorii można zaliczyć również przychody inne, niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 cytowanej ustawy. Z treści powyższego wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega dochód, uzyskiwany w wyniku określonych czynności faktycznych i prawnych, w następstwie, których mamy do czynienia z przyrostem mienia. Tak więc podstawą uzyskania przychodów z innych źródeł mogą być tylko takie czynności, w wyniku których następuje po stronie osoby fizycznej przysporzenie majątkowe.(…)

Kwestię nabycia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego oraz warunków zwrotu wniesionego wkładu reguluje ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz. U. z 2020 r., poz. 1465).

Stosownie do art. 4 ust. 1 ww. ustawy, członkowie spółdzielni, którym przysługują spółdzielcze prawa do lokali, są obowiązani uczestniczyć w pokrywaniu kosztów związanych z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości w częściach przypadających na ich lokale, eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości stanowiących mienie spółdzielni przez uiszczanie opłat zgodnie z postanowieniami statutu.

Zgodnie z art. 4 ust. 3 ww. ustawy, członkowie spółdzielni, którzy oczekują na ustanowienie na ich rzecz spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego albo prawa odrębnej własności lokalu, są obowiązani uczestniczyć w pokrywaniu kosztów budowy lokali przez wnoszenie wkładów mieszkaniowych lub budowlanych. Od chwili postawienia im lokali do dyspozycji uiszczają oni opłaty określone w ust. 1 albo 2.

W sprawach nieuregulowanych w ustawie prawa i obowiązki członków spółdzielni dotyczące w szczególności wnoszenia, ustalania i waloryzacji wkładu mieszkaniowego i budowlanego określają postanowienia statutu (art. 8 pkt 3 ww. ustawy).

Zgodnie zaś z treścią art. 4 ust. 11 ww. ustawy, osoby niebędące członkami spółdzielni, którym przysługują spółdzielcze własnościowe prawa do lokali, są obowiązane uczestniczyć w pokrywaniu kosztów związanych z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości w częściach przypadających na ich lokale, eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości stanowiących mienie spółdzielni przez uiszczanie opłat na takich samych zasadach, jak członkowie spółdzielni, z zastrzeżeniem art. 5.

Mając na względzie powyższe, wkład mieszkaniowy stanowi formę, w jakiej członek spółdzielni uczestniczy w pokrywaniu kosztów budowy budynku (lokalu). Wydatki na wkłady mieszkaniowe do spółdzielni wpłacane są natomiast w celu uzyskania spółdzielczego prawa do lokalu.

Natomiast zgodnie z przepisem art. 11 ust. 1 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego wygasa z chwilą ustania członkostwa oraz w innych wypadkach określonych w Rozdziale 2 tej ustawy.

Zgodnie z art. 11 ust. 21 ww. ustawy, w wypadku wygaśnięcia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego spółdzielnia wypłaca osobie uprawnionej wartość rynkową tego lokalu. Przysługująca osobie uprawnionej wartość rynkowa nie może być wyższa od kwoty, jaką spółdzielnia uzyska od osoby obejmującej lokal w wyniku przetargu przeprowadzonego przez spółdzielnię zgodnie z postanowieniami statutu.

Z wartości rynkowej lokalu potrąca się przypadającą na dany lokal część zobowiązań spółdzielni związanych z budową, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1, w tym w szczególności niewniesiony wkład mieszkaniowy. Jeżeli spółdzielnia skorzystała z pomocy uzyskanej ze środków publicznych lub z innych środków, potrąca się również nominalną kwotę umorzenia kredytu lub dotacji, w części przypadającej na ten lokal oraz kwoty zaległych opłat, o których mowa w art. 4 ust. 1, a także koszty określenia wartości rynkowej lokalu (art. 11 ust. 22 ww. ustawy).

W myśl art. 11 ust. 24 ww. ustawy, warunkiem wypłaty, o której mowa w ust. 21, jest opróżnienie lokalu.

Nadmienić należy, że według brzmienia art. 11 ust. 21, ww. ustawy, obowiązującego do 30 lipca 2007 r. spółdzielnia zwracała osobie uprawnionej wniesiony wkład mieszkaniowy lub jego część, zwaloryzowany według wartości rynkowej lokalu. Aktualnie wypłaca wartość rynkową lokalu.

Zwrot wkładów wniesionych do spółdzielni stanowi przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W tym miejscu należy powołać treść art. 21 ust. 1 pkt 50 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z którym wolne od podatku dochodowego są przychody otrzymane w związku ze zwrotem udziałów lub wkładów w spółdzielni, do wysokości wniesionych udziałów lub wkładów do spółdzielni.

Zwrócić należy uwagę, że precyzując zakres ustanowionego przepisem art. 21 ust. 1 pkt 50 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zwolnienia, ustawodawca wskazał wyraźnie, że obejmuje ono uzyskane ze wskazanego wyżej tytułu przychody, jedynie do wysokości wniesionych udziałów lub wkładów do spółdzielni. Użyty w art. 21 ust. 1 pkt 50 ustawy zwrot „do wysokości wniesionych udziałów lub wkładów” określa bowiem zakres opisanego zwolnienia przedmiotowego. Przepis ten wskazuje wprost, że zwolnieniu podlega nie cała kwota przychodu uzyskanego przez uprawnionego w wypadku wygaśnięcia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego, tj. uzyskana przez niego kwota odpowiadająca „wartości rynkowej lokalu”, ale jedynie ta jego część, która odpowiada kwocie faktycznie wniesionego wkładu.

Z treści przepisu art. 21 ust. 1 pkt 50 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie wynika więc, że zakresem zwolnienia od podatku dochodowego objęta jest nadwyżka ponad wysokość wniesionego wkładu do spółdzielni, uwzględniająca np. inflację w odniesieniu do tego wkładu, w razie jego zwrotu.

Biorąc pod uwagę powyższe stwierdzić należy, że kwota zwróconego przez Spółdzielnię wkładu mieszkaniowego, do wysokości wniesionego (uiszczonego) przez Wnioskodawczynię wkładu do Spółdzielni Mieszkaniowej, korzysta ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 50 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Natomiast nadwyżka pomiędzy kwotą zwróconego wkładu mieszkaniowego a nominalną wartością wniesionego przez Wnioskodawczynię wkładu mieszkaniowego stanowi przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Całość ww. nadwyżki podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych także w przypadku pomniejszenia kwoty przeznaczonej do wypłaty o należność z tytułu przeprowadzonego przez Spółdzielnię Mieszkaniową w przedmiotowym lokalu mieszkalnym remontu.

Należy nadmienić, że skoro wkład mieszkaniowy wniesiony został przez Wnioskodawczynię do Spółdzielni Mieszkaniowej w 1991 r., tj. przed 1995 r., to w chwili obecnej ustalając wartość wniesionego wkładu należy uwzględnić ją w kwocie odpowiadającej kwocie po denominacji. Zgodnie bowiem z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. o denominacji złotego (Dz. U. z 1994 r., Nr 84, poz. 386), wszelkie prawa majątkowe, a także zobowiązania i należności pieniężne powstałe przed datą 1 stycznia 1995 r., a płatne po tej dacie – podlegają przeliczeniu w stosunku określonym w art. 2 ust. 2 przedmiotowej ustawy. W szczególności przeliczeniu, o którym mowa w zdaniu poprzednim, podlegają: wynagrodzenia za pracę, emerytury, renty, inne należności wynikające z praw i zobowiązań majątkowych (publicznych i prywatnych) bez względu na tytuł ich powstania, wartości materiałów i surowców, wkładów oszczędnościowych, lokat i depozytów bankowych. W myśl art. 2 ust. 2 ww. ustawy o denominacji złotego, nowa jednostka pieniężna będzie miała wartość równą 10 000 starych złotych.

Wnioskodawczyni w swoim stanowisku wskazała, że przychody otrzymane w związku ze zwrotem przez Spółdzielnię Mieszkaniową wkładu mieszkaniowego korzystają ze zwolnienia na podstawie literalnego brzmienia przepisu art. 21 ust. 1 pkt 50 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a zapisu „do wysokości wniesionych udziałów lub wkładu do spółdzielni” nie należy czytać zawężająco. Wnioskodawczyni uważa, że zwaloryzowane wkłady, są to wkłady wniesione po urealnieniu ich wartości, żeby odpowiadały wartości pozwalającej na nabycie udziału lub opłacenie wkładu do spółdzielni za przedmiotowy lokal.

Organ podkreśla, że zwolnienia są wyjątkiem od zasady powszechności opodatkowania, co oznacza, że wszelkie odstępstwa od tej zasady, muszą bezwzględnie wynikać z przepisów prawa i być interpretowane ściśle z jego literą. Użyty w ww. przepisie zwrot „do wysokości wniesionych wkładów do spółdzielni” jest jednoznaczny, tzn. że chodzi o wniesiony wkład. Jeżeli intencją ustawodawcy byłoby zwolnienie przychodu otrzymanego w związku ze zwrotem m.in. wkładów w spółdzielni do wysokości zwaloryzowanej wartości wniesionych wkładów, zostałoby to wyraźnie wskazane.

Zatem, w przedstawionym stanie faktycznym na Spółdzielni Mieszkaniowej ciążył obowiązek wystawienia informacji PIT-11, o której mowa w art. 42a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie bowiem z tym przepisem, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52, art. 52a i art. 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru o wysokości przychodów i przesłać ją podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika wykonuje swoje zadania, a w przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych wykonuje swoje zadania.

Reasumując, kwota zwróconego Wnioskodawczyni przez Spółdzielnię Mieszkaniową zwaloryzowanego wkładu mieszkaniowego do wysokości uprzednio wniesionego wkładu do Spółdzielni korzysta ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych na mocy art. 21 ust. 1 pkt 50 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Natomiast nadwyżka pomiędzy kwotą zwróconego wkładu mieszkaniowego a nominalną wartością wniesionego wkładu mieszkaniowego stanowi przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 ww. ustawy podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. (…)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów