Sprzedaż części firmy w VAT i podatku od czynności cywilnoprawnych

Przeczytaj także: Transgraniczne zbycie zorganizowanej części przedsiębiorstwa bez VAT

W pierwszej kolejności warto wyjaśnić, co należy rozumieć przez zorganizowaną część przedsiębiorstwa, ponieważ pozostałe transakcje na majątku będą co do zasady uznawane za zbycie pojedynczych składników majątku.

Zorganizowana cześć przedsiębiorstwa

Zorganizowana część przedsiębiorstwa (ZCP) jest to organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie zespół składników materialnych i niematerialnych o określonej funkcji gospodarczej zdolny do prowadzenia samodzielnej (niezależnej) działalności.

Wyodrębnienie funkcjonalne zakłada istnienie wzajemnych interakcji, które funkcjonują w sposób autonomiczny i zorganizowany. Nie są to więc przypadkowo dobrane składniki, lecz precyzyjnie określone. Wyodrębnienie funkcjonalne powinno umożliwiać zorganizowanej części przedsiębiorstwa samodzielne funkcjonowanie, jako niezależny podmiot (por. interpretacja Dyrektora KIS z dnia 12 grudnia 2017 r., sygn. akt 0111-KDIB1-3.4010.388.2017.1.IZ).

Wyodrębnienie organizacyjne to wyodrębnienie określonych składników majątku w strukturze przedsiębiorstwa. Praktyką jest funkcjonowanie takiej odrębnej struktury na podstawie umowy, porozumienia, regulaminu czy statutu, zarządzenia lub aktu o podobnym charakterze (por. interpretacja z dnia 20 lutego 2018 r., sygn. akt 0111-KDIB1-2.4010.419.2017.3.AK). Ponadto o wyodrębnieniu organizacyjnym można mówić, gdy zorganizowana część przedsiębiorstwa ma miejsce w strukturze organizacyjnej podatnika jako dział, oddział, wydział itp.

Warunkiem wyodrębnienia finansowego jest możliwość przypisania przychodów, kosztów, należności i zobowiązań do zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Nie oznacza to konieczności zachowania pełnej samodzielności finansowej czy prowadzenia odrębnej księgowości. Podatnik powinien prowadzić ewidencję w taki sposób, aby możliwe było wyodrębnienie pozycji dotyczących zorganizowanej części przedsiębiorstwa.

Zatem w przypadku zespołu składników majątkowych i niemajątkowych spełniających powyższe kryteria, możemy stwierdzić, że mamy do czynienia z zorganizowaną częścią przedsiębiorstwa. W pozostałych przypadkach będzie to zasadniczo sprzedaż poszczególnych składników majątkowych jako osobnych pozycji.

Opodatkowanie VAT

Zasadnicza różnica pomiędzy sprzedażą zorganizowanej części przedsiębiorstwa a sprzedażą poszczególnych składników majątku sprowadza się do opodatkowania VAT. Zgodnie z ust. 6 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług sprzedaż zorganizowanej części przedsiębiorstwa jest wyłączona z opodatkowania VAT. Z kolei zbycie poszczególnych składników przedsiębiorstwa podlega z kolei opodatkowaniu VAT według właściwej stawki.

W przypadku więc składników majątku wartość transakcji brutto wzrośnie o VAT, ale zasadniczo sama transakcja będzie neutralna podatkowo, tj. jeden podmiot zobowiązany będzie do zapłaty podatku należnego, a drugi będzie mógł odliczyć VAT naliczony. W efekcie w niektórych przypadkach opodatkowanie transakcji VAT będzie korzystniejsze dla stron.

PCC

W związku z brakiem opodatkowania zbycia zorganizowanej części przedsiębiorstwa podatkiem od towarów i usług nasuwa się pytanie, czy taka transakcja będzie podlegała przepisom o podatku od czynności cywilno-prawnych.

Co do zasady zawarcie transakcji sprzedaży zorganizowanej części przedsiębiorstwa podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilno-prawnych w wysokości 2% lub 1%. Jeżeli jednak w umowie sprzedaży zorganizowanej części przedsiębiorstwa nie będzie można wyodrębnić składników majątkowych, zastosowanie znajdzie stawka 2%. W efekcie w praktyce w większości przypadków zastosowanie znajduje stawka 2% (por. interpretacja z dnia 8 listopada 2019 r., sygn. akt 0111-KDIB2-2.4014.186.2019.3.MM).

Może się jednak zdarzyć, że zorganizowana część przedsiębiorstwa jest zbywana w ramach transakcji restrukturyzacyjnych np. podział, podział przez wydzielenie. W takich przypadkach opodatkowanie transakcji PCC nie jest do końca pewne, co pokazuje interpretacja z dnia 28 lutego 2019 r., sygn. akt 0111-KDIB2-2.4014.278.2018.2.MM, gdzie organ ostatecznie zgodził się ze stwierdzeniem podatnika, że przeniesienie zorganizowanej części przedsiębiorstwa w ramach podziału przez wydzielenie nie rodzi obowiązku rozliczenia PCC.