Darowizna od matki z Ukrainy a podatek

Przeczytaj także: Darowizna pieniędzy od synowej zwolniona z podatku?

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Wnioskodawca jest obywatelem Ukrainy, na stałe mieszkającym w Polsce od 6 lat. Posiada zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE, wydanego przez Wojewodę.

Zainteresowany otrzyma darowiznę pieniężną od swojej matki, będącej obywatelką Ukrainy i tam też mieszkającej. Matka wnioskodawcy nie przebywa w Polsce. Darowizna zostanie wysłana w formie przelewu bankowego w Euro z konta bankowego na Ukrainie na konto bankowe w Polsce – jej wartość przekroczy 10.000 Euro.
Wnioskodawca zadał pytanie, czy darowizna będzie opodatkowana w Polsce? Jeśli tak, to czy będzie mógł skorzystać ze zwolnienia z podatku? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1813, ze zm.) – podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej „podatkiem”, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem darowizny, polecenia darczyńcy.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. pojoslaw - Fotolia.com

Nie trzeba mieć polskiego obywatelstwa, aby zapłacić podatek od darowizny

Obywatel Ukrainy, który na stałe mieszka w Polsce, musi tutaj rozliczyć podatek od otrzymanej z zagranicy darowizny. Może jednak korzystać ze zwolnień z opodatkowania przysługujących polskim obywatelom. Jeżeli zatem darowizny dokona jego matka przelewem na konto bankowe, możliwe będzie jej pełne zwolnienie od podatku.

W myśl art. 2 tej ustawy – nabycie własności rzeczy znajdujących się za granicą lub praw majątkowych wykonywanych za granicą podlega podatkowi, jeżeli w chwili otwarcia spadku lub zawarcia umowy darowizny nabywca był obywatelem polskim lub miał miejsce stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Stosownie do treści art. 3 pkt 1 ww. ustawy – podatkowi nie podlega nabycie własności rzeczy ruchomych znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych podlegających wykonaniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli w dniu nabycia ani nabywca, ani też spadkodawca lub darczyńca nie byli obywatelami polskimi i nie mieli miejsca stałego pobytu lub siedziby na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Jak z powyższych przepisów wynika, nabycie przez osobę fizyczną rzeczy i praw majątkowych tytułem darowizny podlega podatkowi od spadków i darowizn, jeżeli:
• nabywane rzeczy znajdują się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub nabywane prawa majątkowe wykonywane są na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub
• nabywane rzeczy znajdują się za granicą lub prawa majątkowe wykonywane są za granicą; jednakże w chwili zawarcia umowy darowizny nabywca jest obywatelem polskim lub ma miejsce stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Natomiast nabycie przez osobę fizyczną rzeczy i praw majątkowych tytułem darowizny nie podlega podatkowi od spadków i darowizn, jeżeli:
• nabywane rzeczy znajdują się za granicą lub prawa majątkowe wykonywane są za granicą, jednakże w chwili zawarcia umowy darowizny nabywca nie jest obywatelem polskim lub nie ma miejsca stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub
• nabywane rzeczy ruchome znajdują się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub nabywane prawa majątkowe wykonywane są na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, ale w dniu nabycia zarówno darczyńca jak i obdarowany nie są obywatelami polskimi i nie mają miejsca stałego pobytu lub siedziby na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Uogólniając, należy stwierdzić, że ustawodawca w ustawie o podatku od spadków i darowizn określił dwa samoistne stany prawne – normujące odmienne zdarzenia – w zakresie przysporzenia majątkowego, z którymi prawo wiąże powstanie obowiązku podatkowego. Pierwszy, określony w treści art. 1 ww. ustawy, odnosi się do nabycia rzeczy lub praw na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, niezależnie od obywatelstwa czy też miejsca zamieszkania uprawnionej osoby fizycznej.

Drugi stan prawny, określony w art. 2 cyt. ustawy, odnosi się do posiadania obywatelstwa polskiego lub miejsca stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Ustawodawca jako wiodącą przyjął zasadę domicylu, zgodnie z którą obowiązek podatkowy ciąży na osobie mającej stałe miejsce zamieszkania w Polsce, nawet gdy chodzi o nabycie rzeczy lub praw majątkowych za granicą. Drugą zaś z zasad w zakresie przedmiotu opodatkowania jest zasada obywatelstwa i miejsca stałego pobytu, stosownie do której obowiązek podatkowy powstaje z momentem otwarcia spadku lub zawarcia umowy darowizny, jeżeli nabywca jest obywatelem polskim lub ma miejsce stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. (…)

Dokonując analizy przedmiotowej sprawy w pierwszej kolejności należy zauważyć, iż przedmiot darowizny, który mają stanowić środki pieniężne, w chwili zawarcia umowy nie będzie znajdował się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Z treści wniosku jasno wynika, iż darowana Wnioskodawcy suma pieniężna zostanie mu przekazana w formie przelewu z rachunku bankowego matki, prowadzonego w banku na terenie Ukrainy. Matka Wnioskodawcy jest obywatelką Ukrainy oraz zamieszkuje na stałe na terenie Ukrainy. W przedmiotowej sprawie nie znajdzie zatem zastosowania art. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Przepis ten bowiem dotyczy rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Należy jednak wskazać, iż na mocy art. 2 ww. ustawy, przedmiotem ustawy o podatku od spadków i darowizn objęte jest również nabycie własności rzeczy znajdujących się za granicą lub praw majątkowych wykonywanych za granicą. Jednakże, powołany przepis ma zastosowanie tylko wówczas, gdy w chwili zawarcia umowy darowizny (lub otwarcia spadku) nabywca był obywatelem polskim lub miał miejsce stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Na podstawie art. 211 ust. 1 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz.U. z 2020 r., poz. 35) – zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE udziela się cudzoziemcowi na czas nieoznaczony, na jego wniosek, jeżeli przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej legalnie i nieprzerwanie co najmniej przez 5 lat bezpośrednio przed złożeniem wniosku i spełnia łącznie następujące warunki:
1. posiada źródło stabilnego i regularnego dochodu wystarczającego na pokrycie kosztów utrzymania siebie i członków rodziny pozostających na jego utrzymaniu;
2. posiada ubezpieczenie zdrowotne w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych lub potwierdzenie pokrycia przez ubezpieczyciela kosztów leczenia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
3. posiada potwierdzoną znajomość języka polskiego.

Zgodnie z art. 240 ustawy o cudzoziemcach – kartę pobytu wydaje się cudzoziemcowi, któremu udzielono:
a. zezwolenia na pobyt czasowy;
b. zezwolenia na pobyt stały;
c. zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE;
d. zgody na pobyt ze względów humanitarnych.

Mając na uwadze powołane powyżej przepisy oraz przedstawiony we wniosku opis zdarzenia przyszłego, a szczególności fakt, że Wnioskodawca posiada zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE, uznać należy, że Wnioskodawca posiada miejsce stałego pobytu na terenie Rzeczypospolitej Polskiej w rozumieniu art. 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn, a tym samym planowana darowizna będzie co do zasady podlegała opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.

Na podstawie art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn – obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych.

Stosownie do art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn – obowiązek podatkowy powstaje – przy nabyciu w drodze darowizny – z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy – z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy – opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej kwotę wolną w wysokości 9.637 zł, jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej.

W myśl art. 14 ust. 3 pkt 1 ww. ustawy – do I grupy podatkowej zalicza się: małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów.

Stosownie do art. 4a ust. 1 ww. ustawy – zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:
1. zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na
2. podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-5, 7 i 8 oraz ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia – w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4, oraz
3. w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1– udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.

Zgłoszenie o nabyciu własności rzeczy i praw majątkowych powinno być dokonane na formularzu SD-Z2 określonym przez Ministra Finansów w rozporządzeniu z dnia 20 listopada 2015 r. w sprawie wzoru zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych (Dz.U. z 2015 r., poz. 2060).

Należy podkreślić, że w przypadku darowizny środków pieniężnych oba warunki wskazane w art. 4a ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy muszą być spełnione łącznie, aby można było zastosować zwolnienie.

W przypadku niespełnienia warunków, o których mowa w ust. 1-2, nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej (art. 4a ust. 3 cyt. ustawy).

Na podstawie art. 4a ust. 4 ww. ustawy – obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy:
1. wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, nie przekracza kwoty określonej w art. 9 ust. 1 pkt 1 lub
2. nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego albo w tej formie zostało złożone oświadczenie woli jednej ze stron.

W celu ustalenia, czy w opisanej we wniosku sytuacji spełnione są warunki do skorzystania ze zwolnienia z opodatkowania należy przeanalizować przesłanki wskazane w przepisach prawa.

Z treści przepisu art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn wynika, że w przypadku gdy przedmiotem darowizny są środki pieniężne, dla skorzystania ze zwolnienia z opodatkowania konieczne jest spełnienie trzech warunków:
• otrzymanie darowizny od jednej z osób wymienionych w tym przepisie;
• złożenie zgłoszenia o nabyciu własności środków pieniężnych (poza sytuacją przewidzianą w zacytowanym art. 4a ust. 4 ustawy);
• udokumentowanie ich otrzymania dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.

Biorąc pod uwagę powyżej przywołane przepisy i przedstawione we wniosku zdarzenie przyszłe należy stwierdzić, że otrzymanie tytułem darowizny środków pieniężnych od matki Wnioskodawcy na rzecz Wnioskodawcy, co do zasady, będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Jednakże darowizna ta będzie korzystała ze zwolnienia od podatku od spadków i darowizn na podstawie art. 4a tejże ustawy jeżeli faktycznie zostaną spełnione łącznie warunki wymienione w art. 4a ust. 1 pkt 1 i 2 ww. ustawy.

Jak wskazano, warunkiem zastosowania zwolnienia określonym w art. 4a ust. 1 pkt 1 ww. ustawy jest dokonanie zgłoszenia na formularzu SD-Z2 w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego przez Wnioskodawcę. Natomiast przesłanie środków pieniężnych na rachunek bankowy Wnioskodawcy – obdarowanego wypełnia dyspozycję określoną w art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Zatem darowizna środków pieniężnych, która zostanie przekazana na rachunek bankowy Wnioskodawcy – obdarowanego, będzie zwolniona z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn.

W tej części stanowisko Wnioskodawcy uznać należało za prawidłowe.

W deklaracji SD-Z2 należy wykazać kwotę darowizny wyrażoną w walucie polskiej. Jako, że darowizna zostanie dokonana w walucie obcej (tj. Euro) – Wnioskodawca zobowiązany będzie do przeliczenia równowartości tej kwoty według kursu średniego ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski na dzień powstania obowiązku podatkowego.

Stosownie do treści powołanego wyżej art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn – obowiązek podatkowy powstaje w razie zawarcia umowy bez zachowania formy aktu notarialnego z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia. Spełnienie świadczenia następuje wtedy, gdy darowizna jest wykonana, a zatem kiedy nastąpi wydanie obdarowanemu przedmiotu darowizny. W przypadku darowizny środków pieniężnych znajdujących się na rachunku bankowym darczyńcy – wydanie oznacza obciążenie rachunku darczyńcy.

Wobec powyższego, nie można zgodzić się z Wnioskodawcą, że wartość darowizny należy przeliczyć według kursu NBP w dniu otrzymania przelewu. Wnioskodawca będzie zobowiązany do przeliczenia równowartości otrzymanej darowizny od matki według kursu średniego ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski na dzień powstania obowiązku podatkowego, czyli na dzień obciążenia rachunku darczyńcy (matki Wnioskodawcy). (…)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów