Sprzedaż zboża dla rolnika ryczałtowego w podatku VAT

Przeczytaj także: Faktura i paragon fiskalny czyli sprzedaż na rzecz rolników

Dla przykładu załóżmy, że Firma X. (czynny podatnik VAT) nabyła od rolnika ryczałtowego Y zboże, które następnie sprzedała rolnikowi ryczałtowemu Z. Jak te transakcje winny być udokumentowane? Jaka stawka (bądź stawki) VAT będzie miała do nich zastosowanie?

Zakup od rolnika ryczałtowego

Ustawa o VAT zwalnia od tego podatku dostawę produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej, dokonywaną przez rolnika ryczałtowego oraz świadczenie usług rolniczych przez rolnika ryczałtowego.
Przez rolnika ryczałtowego rozumie się natomiast rolnika dokonującego dostawy produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej lub świadczącego usługi rolnicze, korzystającego ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3, z wyjątkiem rolnika obowiązanego na podstawie odrębnych przepisów do prowadzenia ksiąg rachunkowych.

Mówiąc zatem innymi słowy, rolnik ryczałtowy sprzedający płody rolne pochodzące z jego własnej działalności rolniczej bądź świadczący usługi rolnicze, nie dolicza do nich podatku VAT. Jeżeli jednak kupującym powyższe będzie podatnik VAT, podatek wystąpi.

Ten jednak naliczy nie sprzedawca a nabywca – w formie zryczałtowanego zwrotu podatku z tytułu nabywania niektórych środków produkcji dla rolnictwa opodatkowanych tym podatkiem. Jak mówi ustawodawca: Kwota zryczałtowanego zwrotu podatku jest wypłacana rolnikowi ryczałtowemu przez nabywcę produktów rolnych.

Stawka podatku w tym przypadku wynosi obecnie 7% - bez względu na to, co jest przedmiotem sprzedaży. Nabywca wystawia też – na potwierdzenie zawarcia takiej transakcji – fakturę VAT RR, w której wykazuje m.in. wartość netto zakupu oraz zryczałtowany zwrot podatku policzony wg 7% stawki. Oczywiście rolnikowi w tym przypadku należy wypłacić wartość brutto takiej faktury, czyli razem z obliczonym zryczałtowanym zwrotem podatku, który po spełnieniu określonych warunków, przekształci się u nabywcy w podatek naliczony podlegający odliczeniu. Oryginał takiej faktury trafia do rolnika, a nabywca (i zarazem wystawca dokumentu) zostawia sobie jego kopię.

Sprzedaż dla rolnika ryczałtowego

Zupełnie inaczej wygląda sytuacja, gdy czynny podatnik VAT (w tym także rolnik, który wybrał rozliczanie VAT na zasadach ogólnych) jest sprzedawcą, a rolnik ryczałtowy nabywcą.

W takim przypadku sprzedaż dokonana na rzecz rolnika ryczałtowego nie może korzystać ze zwolnienia od podatku – nawet jeżeli sprzedawcą jest inny rolnik (rozliczający VAT), który wytworzył dany towar w ramach prowadzonego gospodarstwa rolnego (np. zboże). Opodatkowanie VAT-em występuje tutaj na zasadach ogólnych. Konieczne jest zatem właściwe określenie dla danej transakcji stawki VAT. A te mogą być różne.

I tak dla przykładu sprzedaż zboża, sklasyfikowanego pod kodem CN 10, jest opodatkowana 5% stawką VAT (por. poz. 7 załącznika nr 10 do ustawy o VAT). Inaczej będzie w przypadku nasion rzepaku, soi, czy innych nasion i owoców oleistych, ziaren itp. sklasyfikowanych pod kodem CN zaczynającym się od cyfr 12. Tutaj, gdy będą one służyły do spożycia przez ludzi, właściwa będzie stawka VAT 5% (por. poz. 9 załącznika nr 10 do ustawy o VAT) a w innych przypadkach – w tym na potrzeby rolnicze - stawka 8% (por. poz. 9 załącznika nr 3 do ustawy o VAT). Tą stawkę podatku stosuje się także do sprzedaży wybranych żywych zwierząt (np. trzoda chlewna, bydło), nawozów, pasz i karmy wykorzystywanych w produkcji rolniczej. 5% VAT ma z kolei zastosowanie m.in. do mleka.

Nie ma przy tym znaczenia, czy powyższe towary zostały wyprodukowane przez rolnika we własnym gospodarstwie rolnym, czy też nabyte przez przedsiębiorcę od rolnika ryczałtowego (ze zryczałtowaną 7% stawką VAT) bądź pośrednika.

Jak dokumentować

Sposób dokumentowania sprzedaży przez rolnika VAT-owca bądź przedsiębiorcę prowadzącego pozarolniczą działalność gospodarczą, jest uzależniony od tego, kto jest nabywcą towaru/usługi. I tak gdy kupującym jest rolnik będący czynnym podatnikiem VAT inny bądź przedsiębiorca, sprzedaż winna być udokumentowana fakturą VAT

Inaczej jest w przypadku nabywców - osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych. Tutaj bowiem ustawodawca co do zasady wymaga ewidencjonowania sprzedaży na rzecz takich podmiotów za pomocą kasy rejestrującej. Na wyraźne żądanie takich nabywców sprzedawca wystawia fakturę. Kasy fiskalnej jednakże i tak nie może tutaj pominąć (z nielicznymi wyjątkami, które na ogół przy tego typu transakcjach nie będą mieć zastosowania).