Umowy ubezpieczenia bez podatku u źródła?

Przeczytaj także: Podatek u źródła od odsetek: zwolnienie tylko do końca roku

Art. 21 ust. 1 pkt 2a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej: ustawa o PDOP) wskazuje, że podatkiem dochodowym z tytułu przychodów uzyskanych na terytorium RP przez podmioty zagraniczne objęte są przychody z tytułu świadczeń: doradczych, księgowych, badania rynku, usług prawnych, usług reklamowych, zarządzania i kontroli, przetwarzania danych, usług rekrutacji pracowników i pozyskiwania personelu, gwarancji i poręczeń oraz świadczeń o podobnym charakterze.

Dawniejsze interpretacje indywidualne organów podatkowych (np. interpretacje: Izby Skarbowej w Katowicach z 5.10.2015 r., znak IBPB-1-3/4510-385/15/AW; Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu, z 8.10.2013 r., znak ILPB4/423-433/12-2/ MC) rozróżniały pojęcie ubezpieczenia od gwarancji i poręczenia, wskazując, że głównym celem ubezpieczenia jest zapewnienie rekompensaty za szkodę w przypadku zaistnienia nieprzewidzianego zdarzenia losowego, natomiast gwarancja ma zapewniać nabywcy ochronę rzeczy przed wadami tkwiącymi w produkcie, a za poręczenia uważa się formę zabezpieczenia wierzyciela przed niewypłacalnością dłużnika. Rozróżnienie tych definicji ze względu na charakter usługi sprawiało, że organy podatkowe traktowały ubezpieczenia jako niepodobne do gwarancji i poręczenia i niepodlegające podatkowi u źródła.

Jednakże liczne nowsze interpretacje Dyrektora KIS (np. z 4.10.2019 r., znak 0114-KDIP2-1.4010.342.2019.1.AJ; z 19.09.2019 r., znak 0111-KDIB1-3.4010.315.2019.1.JKT; z 6.09.2019 r., znak 0111-KDIB2-3.4010.205.2019.2.MK; z 4.09.2019 r., znak 0111-KDIB1-3.4010.286.2019.2.MBD; z 27.08.2019 r., znak 0111-KDIB1-2.4010.277.2019.2.MS; z 15.06.2018 r., znak 0114-KDIP2-1.4010.164.2018.1.PW) ukształtowały odmienną linię.

Argumentując swoje stanowisko, organy podatkowe przywołują treść art. 805 § 1 Kodeksu cywilnego, w myśl którego przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. Powyższe, zdaniem organów podatkowych wskazuje na to, że usługa ubezpieczenia jest podobna do usługi gwarancji, gdyż ubezpieczyciel niejako gwarantuje, że w przypadku przewidzianym w umowie ubezpieczenia, spełni określone świadczenie.

W przywołanym wyroku WSA w Bydgoszczy orzekł, że usługi ubezpieczeniowe nie są usługami podobnymi do gwarancji, a zatem nie podlegają opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 2a ustawy o PDOP. Sąd odwołał się do zasady, przywoływanej wielokrotnie w wyrokach sądów administracyjnych, która to polega na założeniu, że świadczenie niewymienione wprost w art. 21 ust. 1 pkt 2a ustawy o PDOP, jest objęte jego zakresem wówczas, gdy elementy charakterystyczne dla świadczeń wprost wymienionych w omawianym przepisie przeważają nad cechami charakterystycznymi dla świadczeń w nim niewymienionych.

Sąd przyznał, że zarówno zawieranie umów ubezpieczenia, jak i umów gwarancji ubezpieczeniowych należy do czynności ubezpieczeniowych i wspólną ich cechą jest obowiązek świadczenia przez gwaranta lub zakład ubezpieczeń w związku z zaistnieniem określonego zdarzenia. Mimo to jednak istnieją istotne cechy wykluczające traktowanie tych umów jako podobnych. Otóż przy umowie ubezpieczenia ubezpieczyciel wyrównuje szkodę spowodowaną określonym zdarzeniem (wypadkiem), natomiast w ramach gwarancji ubezpieczeniowej wypełnia on jedynie zobowiązanie polegające na wypłacie konkretnej sumy pieniężnej wobec braku spełnienia świadczenia przez dłużnika, zlecającego udzielenie tego typu zabezpieczenia. Ponadto, przy ubezpieczeniach ubezpieczający jest zobowiązany do opłacania składki, a po naprawieniu szkody ubezpieczyciel wstępuje w miejsce ubezpieczającego i nabywa prawa wobec osób trzecich. Nic takiego nie ma miejsca w przypadku gwarancji.

Sad wskazał także, że za takim stanowiskiem przemawia porównanie treści art. 21 ust. 1 pkt 2a oraz art. 15e ust. 1 pkt 1 ustawy o PDOP dotyczącego usług na rzecz podmiotów powiązanych. W drugim z powołanych przepisów z kosztów uzyskania przychodów wyłączono koszty ubezpieczeń, gwarancji i poręczeń oraz świadczeń o podobnym charakterze. W porównaniu z katalogiem przychodów zawartym w art. 21 ust. 1 pkt 2a ustawy o PDOP zwraca uwagę osobne wskazanie ubezpieczeń obok gwarancji przy zachowaniu zwrotu "oraz świadczeń o podobnym charakterze". W związku z powyższym przy uwzględnieniu zasady konsekwencji terminologicznej, nie znajduje uzasadnienia stanowisko, że usługi ubezpieczenia są podobne do gwarancji, o której mowa w art. 21 ust. 1 pkt 2a ustawy o PDOP.

Być może omawiany wyrok stanie się początkiem nowej, korzystnej dla podatników, linii interpretacyjnej. Orzeczenie nie jest prawomocne.