Zakupy od rolników ryczałtowych: odliczanie VAT od zaliczek

Przeczytaj także: Faktura VAT RR: kompensata a odliczenie VAT

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Spółdzielnia, czynny podatnik VAT, na potrzeby wykonywania czynności opodatkowanych, dokonuje zakupów od rolników ryczałtowych. Spółdzielnia podpisała z takim rolnikiem umowę o dostawę przez niego dla spółdzielni wybranych produktów rolnych.

Na mocy zawartej umowy spółdzielnia wpłaci na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego przedpłatę (zaliczkę) powiększoną o kwotę zryczałtowanego VAT za produkty rolne objęte ww. umową.

Jeżeli w tym samym miesiącu nie nastąpi dostawa i nie zostanie wystawiona faktura VAT RR, jako potwierdzenie wypłaconej rolnikowi ryczałtowemu przedpłaty (zaliczki) spółdzielnia wystawi dokument wewnętrzny zgodnie z art. 116 ust. 9b ustawy o VAT.

Następnie, po dostarczeniu przez rolnika produktów rolnych, zostanie ustalona faktyczna cena na dzień dostawy dostarczonych produktów oraz wystawiona faktura VAT RR rozliczeniowa za dostawę, w której będzie zawarte wyliczenie składające się z trzech elementów:
1. wartości całej dostawy – netto, VAT, brutto,
2. wartości rozliczonej wcześniej zaliczki netto, VAT, brutto, z podaniem danych identyfikacyjnych dokumentu wewnętrznego i daty zapłaty zaliczki,
3. wartości pozostałej do rozliczenia netto, VAT, brutto.

Spółdzielnia zadała pytanie, czy może odliczyć podatek naliczony (czyli zryczałtowany zwrot podatku) od zapłaconych zaliczek na bieżąco, w rozliczeniu miesiąca, w którym wypłacono zaliczki i wystawiono dowody wewnętrzne, nie czekając na wystawienie faktury VAT RR, która będzie wystawiona w późniejszym okresie? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) Zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2020 r., poz. 106), zwanej dalej „ustawą”, „ustawą o VAT”, w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.

Stosownie natomiast do art. 86 ust. 2 pkt 3 ustawy, kwotę podatku naliczonego stanowi zryczałtowany zwrot podatku, o którym mowa w art. 116 ust. 6.

Przepisy art. 115 – 118 ustawy określają szczególne procedury dotyczące rolników ryczałtowych, w tym zasady nabycia przez podatnika podatku od towarów i usług produktów rolnych od rolnika ryczałtowego.

Stosownie do art. 115 ust. 1 ustawy, rolnikowi ryczałtowemu dokonującemu dostawy produktów rolnych dla podatnika podatku, który rozlicza ten podatek, przysługuje zryczałtowany zwrot podatku z tytułu nabywania niektórych środków produkcji dla rolnictwa opodatkowanych tym podatkiem. Kwota zryczałtowanego zwrotu podatku jest wypłacana rolnikowi ryczałtowemu przez nabywcę produktów rolnych.

Zasady sporządzania i przechowywania faktur VAT RR zostały szczegółowo zdefiniowane w art. 116 ustawy o VAT. Jednocześnie, nie została wydana delegacja ustawowa upoważniająca Ministra Finansów do określenia w przepisach wykonawczych dodatkowych regulacji w stosunku do faktur VAT RR.

Zgodnie z zasadą wynikającą z art. 116 ustawy o VAT, podatnik zarejestrowany jako podatnik VAT czynny nabywający produkty rolne od rolnika ryczałtowego wystawia w dwóch egzemplarzach fakturę dokumentującą nabycie tych produktów. Oryginał faktury jest przekazywany dostawcy.

W myśl art. 116 ust. 2 ustawy, faktura dokumentująca nabycie produktów rolnych powinna być oznaczona jako „Faktura VAT RR” i zawierać co najmniej:
1. imię i nazwisko lub nazwę albo nazwę skróconą dostawcy i nabywcy oraz ich adresy;
2. numer identyfikacji podatkowej lub numer PESEL dostawcy i nabywcy;
3. (uchylony);
4. datę dokonania nabycia oraz datę wystawienia i numer kolejny faktury;
5. nazwy nabytych produktów rolnych;
6. jednostkę miary i ilość nabytych produktów rolnych oraz oznaczenie (opis) klasy lub jakości tych produktów;
7. cenę jednostkową nabytego produktu rolnego bez kwoty zryczałtowanego zwrotu podatku;
8. wartość nabytych produktów rolnych bez kwoty zryczałtowanego zwrotu podatku;
9. stawkę zryczałtowanego zwrotu podatku;
10. kwotę zryczałtowanego zwrotu podatku od wartości nabytych produktów rolnych;
11. wartość nabytych produktów rolnych wraz z kwotą zryczałtowanego zwrotu podatku;
12. kwotę należności ogółem wraz z kwotą zryczałtowanego zwrotu podatku, wyrażoną cyfrowo i słownie;
13. czytelne podpisy osób uprawnionych do wystawienia i otrzymania faktury lub podpisy oraz imiona i nazwiska tych osób.

Faktura VAT RR powinna również zawierać oświadczenie dostawcy produktów rolnych w brzmieniu: „Oświadczam, że jestem rolnikiem ryczałtowym zwolnionym od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług” (art. 116 ust. 3 ustawy).

Faktura VAT RR może być, za zgodą dostawcy, wystawiana, podpisywana i przesyłana w formie elektronicznej. W tym przypadku zamiast czytelnymi podpisami lub podpisami osób uprawnionych do wystawienia i otrzymania faktury VAT RR w formie elektronicznej, określonymi w ust. 2 pkt 13, faktura powinna być opatrzona, odpowiednio przez dostawcę i nabywcę, kwalifikowanym podpisem elektronicznym. Przez przekazanie dostawcy oryginału faktury VAT RR rozumie się jej przesłanie w formie elektronicznej (art. 116 ust. 3a ustawy).

W przypadku umów kontraktacji lub innych umów o podobnym charakterze oświadczenie, o którym mowa w ust. 3, może być złożone tylko raz w okresie obowiązywania umowy. Oświadczenie to sporządza się jako osobny dokument. Dokument ten powinien zawierać elementy, o których mowa w ust. 2 pkt 1 i 2, oraz datę zawarcia i określenie przedmiotu umowy, datę sporządzenia tego dokumentu oraz czytelny podpis składającego oświadczenie. Dokument sporządza się w dwóch egzemplarzach. Oryginał jest przekazywany nabywcy (art. 116 ust. 4 ustawy).

Na podstawie art. 116 ust. 4a ustawy, oświadczenie określone w ust. 4 może być wystawiane, podpisywane i przesyłane w formie elektronicznej. W tym przypadku zamiast czytelnym podpisem składającego oświadczenie w formie elektronicznej, określonym w ust. 4, dokument powinien być opatrzony przez składającego oświadczenie kwalifikowanym podpisem elektronicznym. Przez przekazanie nabywcy oryginału oświadczenia rozumie się jego przesłanie w formie elektronicznej.

W przypadku rezygnacji ze zwolnienia od podatku określonego w art. 43 ust. 1 pkt 3 składający oświadczenie, o którym mowa w ust. 4, informuje o tym niezwłocznie nabywcę (art. 116 ust. 5 ustawy).

Stosownie do art. 116 ust. 6 ustawy o VAT, zryczałtowany zwrot podatku zwiększa u nabywcy produktów rolnych kwotę podatku naliczonego, o której mowa w art. 86 ust. 2, w rozliczeniu za okres rozliczeniowy, w którym dokonano zapłaty, pod warunkiem że:
1. nabycie produktów rolnych jest związane z dostawą opodatkowaną;
2. zapłata należności za produkty rolne, obejmująca również kwotę zryczałtowanego zwrotu podatku, nastąpiła na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego lub na jego rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, której jest członkiem;
3. w dokumencie stwierdzającym dokonanie zapłaty za produkty rolne zostaną podane numer i data wystawienia faktury potwierdzającej nabycie tych produktów rolnych albo na fakturze potwierdzającej zakup produktów rolnych podano dane indentyfikacyjne dokumentu stwierdzającego dokonanie zapłaty.

Za datę dokonania zapłaty uważa się datę wydania dyspozycji przekazania środków finansowych na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego lub na jego rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, której jest członkiem, jeżeli dyspozycja ta została zrealizowana (art. 116 ust. 7 ustawy).

Warunek, o którym mowa w ust. 6 pkt 2, dotyczy tej części zapłaty, która stanowi różnicę między kwotą należności za dostarczone produkty rolne a kwotą należności za towary i usługi dostarczone rolnikowi ryczałtowemu przez nabywcę tych produktów rolnych (art. 116 ust. 8 ustawy).

Art. 116 ust. 9 ustawy o VAT wskazuje, że przez należności za towary i usługi dostarczane rolnikowi ryczałtowemu, o których mowa w ust. 8, rozumie się również potrącenia z tytułu spłat rat pożyczek i zaliczek udzielanych rolnikowi ryczałtowemu dostarczającemu produkty rolne, dokonane przez podatnika nabywającego te produkty, pod warunkiem że:
1. zaliczka została przekazana na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego lub na jego rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, której jest członkiem, a na fakturze potwierdzającej zakup produktów rolnych podano dane identyfikacyjne dokumentu potwierdzającego dokonanie tej wpłaty;
2. raty i pożyczki wynikają z umów zawartych w formie pisemnej.