Otrzymałeś w darowiźnie dom? Stracisz prawo do zwrotu podatku

Przeczytaj także: Zwrot VAT na materiały budowlane: wystawianie faktur

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

W sierpniu 2015 r. zostało wydane pozwolenie na budowę domu jednorodzinnego. Wówczas mąż zainteresowanej nie ukończył jeszcze 36 lat. Wybudowany dom ma powierzchnię użytkową 90m², a do użytku został oddany w kwietniu 2019 r.

W chwili wydania pozwolenia na budowę i w czasie trwania budowy małżonkowie nie byli właścicielami żadnych innych nieruchomości, ani nie posiadali własnego lokum. Przez 18 lat mieszkali u rodziców męża – w jednym pokoju z dwójką dzieci, z których jedno choruje.

W dniu 19 lipca 2018 r. wnioskodawczyni otrzymała w darowiźnie dom, w którym obecnie mieszka jej matka (I grupa inwalidztwa) i brat (II grupa inwalidztwa). Matka wnioskodawczyni – ze względu na pogarszający się stan zdrowia i pogłębiającą się chorobę brata, po śmierci ojca, nie mając nikogo z bliższej rodziny, a chcąc zapewnić bezpieczeństwo i spokój oraz opiekę swojemu synowi, który tej opieki potrzebuje – postanowiła obdarować wnioskodawczynię nieruchomością z lat 60, o powierzchni 80 m², przeznaczoną do generalnego remontu. Zamieszkanie rodziny wnioskodawczyni w otrzymanym w darowiźnie domu wraz z matką i bratem jest niemożliwe ze względu na brak minimalnych warunków bytowych dla 4 - osobowej rodziny wnioskodawczyni oraz chorobę jej córki, która wymaga spokoju i ciszy, a choroba brata wnioskodawczyni to uniemożliwia.

Cały etap budowy nowego domu zamknął się w latach 2015-2018, przy czym w roku 2018 wykonano jedynie ocieplenie budynku. Zainteresowana zaznaczyła też, że otrzymana w darowiźnie nieruchomość nie polepsza jej sytuacji bytowej, gdyż do chwili śmierci mają prawo mieszkania w niej obecni domownicy, a wnioskodawczyni zapewnia im opiekę. Do chwili obecnej nie został złożony wniosek o zwrot wydatków związanych z budową domu.

Wnioskodawczyni zadała pytanie, czy może starać się o zwrot podatku w związku z budową domu jednorodzinnego? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) Stosownie do art. 1 ustawy z dnia 27 września 2013 r. o pomocy państwa w nabyciu pierwszego mieszkania przez młodych ludzi (Dz. U. z 2019 r., poz. 1116), ustawa określa zasady udzielania ze środków Funduszu Dopłat finansowego wsparcia w związku z nabyciem mieszkania oraz reguluje zasady zwrotu ze środków budżetu państwa części wydatków poniesionych na zakup materiałów budowlanych przez osoby fizyczne w związku z budową własnego mieszkania.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 ww. ustawy, dofinansowanie wkładu własnego wynosi 10% kwoty określonej jako iloczyn średniego wskaźnika przeliczeniowego kosztu odtworzenia 1 m2 powierzchni użytkowej budynków mieszkalnych obowiązującego w dniu złożenia wniosku o dofinansowanie wkładu własnego w gminie, na terenie której położone jest mieszkanie, z zastrzeżeniem art. 10 ust. 3, oraz:
1. powierzchni użytkowej mieszkania - dla mieszkania o powierzchni użytkowej nie większej niż 50 m2;
2. 50 m2 - dla mieszkania o powierzchni użytkowej większej niż 50 m2.

W myśl art. 7 ust. 1a ww. ustawy, w przypadku gdy nabywca w dniu złożenia wniosku o dofinansowanie wkładu własnego wychowuje przynajmniej troje własnych lub przysposobionych:
1. małoletnich dzieci,
2. dzieci bez względu na wiek, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymują zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,
3. dzieci do ukończenia przez nie 25. roku życia, uczących się w szkołach oraz kolegiach pracowników służb społecznych, o których mowa w przepisach ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe (Dz. U. z 2018 r. poz. 996, z późn. zm.), przepisach o szkolnictwie wyższym i nauce lub przepisach regulujących system oświatowy lub szkolnictwo wyższe obowiązujących w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie oraz szkołach wyższych i wyższych seminariach duchownych, prowadzonych przez Kościół Katolicki, inne kościoły i inne związki wyznaniowe na podstawie umów międzynarodowych i przepisów o stosunku państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej oraz przepisów o stosunku państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych.
- powierzchnię użytkową mieszkania, będącą podstawą do ustalenia wysokości dofinansowania wkładu własnego na zasadach, o których mowa w ust. 1, zwiększa się z 50 m2 do 65 m2.

Stosownie do treści art. 20 ust. 1 ustawy o pomocy państwa w nabyciu pierwszego mieszkania przez młodych ludzi – osoba fizyczna, która po dniu 1 stycznia 2014 r. poniosła wydatki na zakup materiałów budowlanych, ma prawo ubiegać się o zwrot części tych wydatków, zwany dalej „zwrotem wydatków”.

Zgodnie z art. 20 ust. 3 ww. ustawy, o zwrot wydatków można się ubiegać, jeżeli:
1. wydatki zostały poniesione w celu zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych w związku z:
a. budową domu jednorodzinnego albo
b. nadbudową lub rozbudową budynku na cele mieszkalne lub przebudową (przystosowaniem) budynku niemieszkalnego, jego części lub pomieszczenia niemieszkalnego na cele mieszkalne, w wyniku których powstał lokal mieszkalny;
2. przedsięwzięcie, o którym mowa w pkt 1, było realizowane na podstawie pozwolenia na budowę wydanego po dniu 1 stycznia 2014 r. albo na podstawie zgłoszenia budowy;
3. powierzchnia użytkowa lokalu mieszkalnego albo domu jednorodzinnego, o których mowa w pkt 1, nie przekracza odpowiednio:
a. 75 m2 i 100 m2,
b. 85 m2 i 110 m2 - w przypadku gdy osoba fizyczna w dniu wydania pozwolenia na budowę albo w dniu dokonania zgłoszenia budowy, o których mowa w pkt 2, wychowywała przynajmniej troje dzieci spełniających warunki, o których mowa w art. 7 ust. 1a;
4. osoba fizyczna do końca roku kalendarzowego, w którym wydano pozwolenie na budowę lokalu mieszkalnego albo domu jednorodzinnego albo dokonano zgłoszenia budowy, nie ukończyła 36 lat;
5. do dnia złożenia wniosku o zwrot wydatków osoba fizyczna nie była:
a. właścicielem budynku mieszkalnego jednorodzinnego lub lokalu mieszkalnego,
b. osobą, której przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, którego przedmiotem jest lokal mieszkalny lub dom jednorodzinny,
c. właścicielem lub współwłaścicielem budynku, jeżeli jego udział w przypadku zniesienia współwłasności obejmowałby co najmniej jeden lokal mieszkalny
-z wyłączeniem domu jednorodzinnego albo lokalu mieszkalnego, o którym mowa w pkt 1.

Zgodnie z art. 20 ust. 4 ww. ustawy, warunków, o których mowa w ust. 3 pkt 4 i 5, nie stosuje się w przypadku, gdy w dniu wydania pozwolenia na budowę albo dokonania zgłoszenia budowy osoba fizyczna wychowuje przynajmniej troje dzieci, o których mowa w art. 7 ust. 1a.

Nadmienić należy, że w myśl art. 2 pkt 4 ww. ustawy, określenie dom jednorodzinny oznacza budynek wolno stojący albo budynek w zabudowie bliźniaczej, szeregowej lub grupowej, służący zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych, stanowiący konstrukcyjnie samodzielną całość, w którym znajduje się wyłącznie lokal mieszkalny.

Ponadto, stosownie do treści art. 3 pkt 2a ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2019 r., poz. 1186, z późn. zm.) przez budynek mieszkalny jednorodzinnym, należy rozumieć budynek wolno stojący albo budynek w zabudowie bliźniaczej, szeregowej lub grupowej, służący zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych, stanowiący konstrukcyjnie samodzielną całość, w którym dopuszcza się wydzielenie nie więcej niż dwóch lokali mieszkalnych albo jednego lokalu mieszkalnego i lokalu użytkowego o powierzchni całkowitej nieprzekraczającej 30% powierzchni całkowitej budynku.

W myśl art. 21 ust. 1 ustawy o pomocy państwa w nabyciu pierwszego mieszkania przez młodych ludzi, zwrot wydatków dotyczy wydatków poniesionych na zakup materiałów budowlanych, które do dnia 30 kwietnia 2004 r. były opodatkowane stawką podatku od towarów i usług w wysokości 7%, a od dnia 1 maja 2004 r. są opodatkowane podatkiem VAT, udokumentowanych fakturami wystawionymi dla osoby fizycznej od dnia wydania pozwolenia na budowę albo dokonania zgłoszenia budowy, o których mowa w art. 20 ust. 3 pkt 2, do dnia 30 września 2018 r.

Zgodnie z art. 21 ust. 2 ww. ustawy, dokumentem stanowiącym podstawę do obliczenia kwoty zwrotu wydatków jest faktura wystawiona dla osoby fizycznej.

Stosownie do treści art. 21 ust. 8 ww. ustawy, minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych ogłosi, w drodze obwieszczenia, wykaz materiałów budowlanych uwzględniający materiały budowlane, które do dnia 30 kwietnia 2004 r. były opodatkowane stawką podatku od towarów i usług w wysokości 7%, a od dnia 1 maja 2004 r. są opodatkowane podatkiem VAT.

Należy wskazać, iż obowiązującym jest wykaz zawarty w załączniku do obwieszczenia Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 24 grudnia 2013 r. w sprawie ogłoszenia obowiązującego od dnia 1 stycznia 2014 r. wykazu materiałów budowlanych, które do dnia 30 kwietnia 2004 r. były opodatkowane stawką podatku od towarów i usług w wysokości 7%, a od dnia 1 maja 2004 r. są opodatkowane podatkiem VAT (Dz. Urz. MIniR z 2013, poz. 6).

Zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy o pomocy państwa w nabyciu pierwszego mieszkania przez młodych ludzi, prawo do zwrotu wydatków przysługuje pod warunkiem, że osoba fizyczna lub jej małżonek nie dokonywali czynności, o których mowa w art. 20 ust. 1, jako podatnicy podatku od towarów i usług, w celu wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem.

W myśl art. 22 ust. 2 ww. ustawy, w przypadku osoby fizycznej pozostającej w związku małżeńskim w roku kalendarzowym, w którym wydano pozwolenie na budowę lokalu mieszkalnego albo domu jednorodzinnego albo dokonano zgłoszenia budowy, warunek, o którym mowa w art. 20 ust. 3 pkt 4, dotyczy młodszego z małżonków, a warunek, o którym mowa w art. 20 ust. 3 pkt 5, dotyczy obojga małżonków.

Z art. 23 ust. 2 ustawy o pomocy państwa w nabyciu pierwszego mieszkania przez młodych ludzi wynika, że wniosek o zwrot wydatków osoba fizyczna składa raz, nie później niż do dnia 31 grudnia roku, w którym zgodnie z prawem miało miejsce przystąpienie do użytkowania wybudowanego lokalu mieszkalnego albo domu jednorodzinnego. (…)

Z powołanych przepisów ustawy o pomocy państwa w nabyciu pierwszego mieszkania przez młodych ludzi wynika, że jeżeli osoba fizyczna od dnia 1 stycznia 2014 r. poniesie w celu zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych wydatki na zakup materiałów budowlanych, w związku m.in. z budową domu jednorodzinnego, to po spełnieniu warunków określonych w art. 20 ust. 3 ww. ustawy, może ubiegać się o zwrot części poniesionych wydatków.

Jednym z warunków wynikających wprost z art. 20 ust. 3 pkt 5 lit. a) ww. ustawy jest, że o zwrot wydatków można się ubiegać, jeżeli do dnia złożenia wniosku o zwrot wydatków, osoba fizyczna nie była właścicielem budynku mieszkalnego jednorodzinnego lub lokalu mieszkalnego. Warunek ten, nie musi być spełniony jedynie przez osobę fizyczną, która wychowuje przynajmniej troje dzieci własnych lub przysposobionych (o których mowa w art. 7 ust. 1a), co wynika z art. 20 ust. 4 ww. ustawy.

Jednocześnie należy zauważyć, że warunkiem skorzystania z omawianej pomocy państwa przez osobę fizyczną, która nie wychowuje przynajmniej trojga dzieci jest, aby osoba fizyczna nie tylko w chwili rozpoczęcia budowy domu jednorodzinnego lub wydania pozwolenia na budowę, lecz w całym poprzednim okresie, czyli aż do dnia złożenia wniosku o zwrot wydatków, nie była właścicielem innego (niż budynek mieszkalny, którego zwrot wydatków miałby dotyczyć) budynku mieszkalnego jednorodzinnego lub lokalu mieszkalnego, zaś kwestia zamieszkiwania (bądź niemieszkania) w nim w świetle przepisów tej ustawy o pomocy państwa w nabyciu pierwszego mieszkania przez młodych ludzi, nie ma znaczenia. Dlatego też, sam fakt posiadania tytułu prawnego (tj. prawa własności) do innego budynku mieszkalnego jednorodzinnego lub lokalu mieszkalnego i to bez względu na okoliczności oraz powody związane z jego nabyciem, powoduje brak możliwości otrzymania zwrotu na podstawie przepisów ww. ustawy.

Zatem, Wnioskodawczyni nie może ubiegać się o zwrot części wydatków poniesionych na budowę domu jednorodzinnego na podstawie ustawy o pomocy państwa w nabyciu pierwszego mieszkania przez młodych ludzi, gdyż nie można jej uznać za osobę która „do dnia złożenia wniosku” nie była właścicielem budynku mieszkalnego jednorodzinnego, innego niż dom jednorodzinny, którego zwrot wydatków miałby dotyczyć.

Reasumując, należy stwierdzić, że Wnioskodawczyni będąc od dnia 19 lipca 2018 r. właścicielem nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym (nabytej w drodze darowizny), nie spełnia warunku przewidzianych ustawą o pomocy państwa w nabyciu pierwszego mieszkania przez młodych ludzi, tj. warunku zawartego w art. 20 ust. 3 pkt 5 lit. a) ww. ustawy. Jednocześnie, należy wskazać, że Wnioskodawczyni wychowuje dwoje dzieci, więc w Jej sytuacji nie ma zastosowania przepis art. 20 ust. 4 ww. ustawy. Tym samym Wnioskodawczyni nie jest uprawniona do ubiegania się o zwrot części wydatków w związku z budową domu jednorodzinnego.(…)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów