Rok 2020: Paragon z NIP to faktura uproszczona - uboczne skutki zmian

Przeczytaj także: Wystawianie faktur: W 2020 r. obowiązkowy NIP nabywcy na paragonie

Zmiany dotyczące wymiany paragonów na faktury wynikają z ustawy z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1520), która dodała ust. 5-7 do art. 106b ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.

Sprzedawca, który pomimo powyższego obowiązku wystawi fakturę do paragonu bez NIP nabywcy, musi liczyć się z dodatkową sankcją w VAT w wysokości wykazanego na takiej fakturze podatku oraz kary z kks. Podobne konsekwencje poniesie nabywca, który VAT z takiej faktury odliczy.
Zakaz wymiany paragonów bez NIP na faktury dotyczy wyłącznie podatników VAT (bądź podatku od wartości dodanej). Nie stosuje się go natomiast do osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. Faktura nie służy w ich przypadku do odliczenia VAT, więc tu problemu nie ma. Nadto tacy nabywcy nie posługują się NIP-em.
Obowiązek wymiany paragonów z NIP na faktury nie dotyczy taksówkarzy.

Paragon jako faktura uproszczona

Faktura musi zawierać ściśle określone elementy. Część z nich odnosi się do danych nabywcy (nazwa, adres). Jeżeli jednak wartość transakcji nie przekracza 450 zł lub 100 euro, faktura nie musi zawierać imion i nazwiska lub nazwy nabywcy towarów lub usług oraz jego adresu. Przy takiej wartości faktury również dane dotyczące samej transakcji mogą być mniej. Ważne jest jednak, aby taka faktura zawierała dane pozwalające określić dla poszczególnych stawek podatku kwotę tego podatku.
NIP nabywcy na takiej fakturze jest przy tym wymagany.

Wczytując się w przepisy łatwo zauważyć, że wystawiony paragon fiskalny z NIP nabywcy spełnia wymogi stawiane fakturom uproszczonym o wartości nieprzekraczającej 450 zł. Uznawanie takiego paragonu za fakturę uproszczoną potwierdza też resort finansów.

Zdaniem resortu taka faktura uproszczona jest traktowana jak zwykła faktura, która zawiera pełne dane nabywcy. Podatnik może więc w szczególności skorzystać z prawa do odliczenia podatku naliczonego, jak również zaliczyć wydatek do kosztów uzyskania przychodów (komunikat z dnia 03.01.2020 r. pt. „Nowe zasady wystawiania faktur do paragonów”; https://www.gov.pl/web/finanse/nowe-zasady-wystawiania-faktur-do-paragonow).

Należy jednak pamiętać, że z poglądem tym nie zgadzają się sądy administracyjne.

Dla przykładu NSA w wyroku z dnia 27.10.2016 r., sygn. akt I FSK 431/15 uzał, że „stanowisko skarżącej (…) opiera się zaś na błędnym przekonaniu, że paragon zawierający NIP nabywcy jest w istocie fakturą VAT uproszczoną, które to rozumowanie (…) należy uznać za nieuprawnione”. Taki pogląd wyraził również WSA w Łodzi w wyroku z dnia 9.04.2014 r., sygn.. akt I SA/Łd 217/14, WSA w Gdańsku w wyroku z dnia 16.04.2014 r., sygn. akt I SA/Gd 269/14, WSA w Warszawie w wyroku z dnia 2.12.2015 r., sygn. akt III SA/Wa 273/15 czy NSA w wyroku z dnia 8.12.2015 r., sygn.. akt I FSK 1321/14.

I o ile przyjęcie stanowiska reprezentowanego przez Ministerstwo Finansów nie sprawia większych problemów u nabywcy (który z takiej uproszczonej faktury może odliczyć VAT, z czym nie zgadzają się sądy), to niestety niesie za sobą kolejne utrudnienia dla sprzedawcy.

Teoretycznie bowiem do takiego paragonu z NIP nabywcy nie powinna być wystawiona druga faktura. A to dlatego, że paragon z NIP jest traktowany jak zwykła faktura. Nadto przyjęcie takiego założenia skutkowałoby tym, że każdy paragon do 450 zł zawierający NIP nabywcy winien być wykazywany odrębnie w ewidencji VAT i pliku JPK_VAT co będzie sprawiać nie lada problemy natury technicznej. Sprzedawca musiałby bowiem posiadać w swojej dokumentacji drugi egzemplarz takich paragonów, które wprowadzi do ewidencji VAT. O ich wartość należały oczywiście pomniejszyć sprzedaż z raportu fiskalnego.

Jak widać – konstrukcja przytoczonych przepisów wywołuje liczne wątpliwości w praktyce. Sprawy nie ułatwia też resort finansów, który w swoich komunikatach udziela lakonicznych odpowiedzi. Dla przykładu resort wskazuje, że nabywca posiadając paragon fiskalny zawierający jego NIP, a opiewający na wartość nieprzekraczającą 450 zł, nie musi występować o zwykłą fakturę. Nie wyjaśnił jednak, czy taki nabywca jest uprawniony do żądania jej wystawienia jak też, czy sprzedawca dla takiego paragonu fakturę może w ogóle wystawić (skoro już ten paragon jest fakturą).

Wydaje się zatem, że resort finansów zmierza ku temu, aby w rzeczywistości paragony do kwoty 450 zł w pełni zastąpiły faktury. Niestety rozwiązanie takie może istotnie skomplikować rozliczenia podatkowe oraz zwiększać ich koszty i to nie tylko po stronie sprzedawców (o czym była mowa wyżej) ale i nabywców. Częstą praktyką chociażby w branży gastronomicznej jest bowiem bieżące dokonywanie zakupów w sklepach spożywczych na podstawie paragonów, do których następnie na koniec miesiąca wystawiana jest jedna zbiorowa faktura. Dzięki temu zamiast kilkunastu, a często nawet kilkudziesięciu dowodów księgowych jest tylko jeden, co znacznie ogranicza koszty obsługi księgowej. Przyjęcie podejścia resortu finansów sprowadza się natomiast do tego, iż konieczne będzie odrębne ewidencjonowanie każdego takiego paragonu (jako faktury).