Zmiana prawa: dokumentowanie WDT w 2020 r.

Przeczytaj także: Zastosowanie stawki 0% do WDT gdy błędny numer VAT UE nabywcy

Rozporządzenie to zostało znowelizowane Rozporządzeniem Wykonawczym Rady (UE) 2018/1912 z dnia 4 grudnia 2018 r. zmieniającym Rozporządzenie Wykonawcze (UE) nr 282/2011 w odniesieniu do niektórych zwolnień związanych z transakcjami wewnątrzwspólnotowymi (Dz.U. UE. L. z 2018 r. Nr 311, str. 10)

Rozporządzenie wykonawcze wprowadza domniemanie wywozu towarów z państwa członkowskiego do miejsca przeznaczenia znajdującego się poza jego terytorium (ale na terytorium wspólnoty). Prawodawca unijny wskazał wprost w jakich okolicznościach należy domniemywać, że towar znalazł się w efekcie transakcji WDT na terytorium państwa członkowskiego UE. Wskazano też katalog oraz liczbę konkretnie określonych w rozporządzeniu dokumentów, w których posiadanie musi wejść dostawca, aby korzystać z preferencyjnego opodatkowania (czyli ze stawki 0%). Zakres posiadanych dokumentów różni się w zależności od tego, po czyjej stronie jest transport towarów.

Transport organizowany przez sprzedawcę lub na jego rzecz

Domniemanie wywozu towarów będzie wtedy, gdy sprzedawca wskaże, że towary zostały wysłane lub przetransportowane przez niego lub przez osobę trzecią działającą na jego rzecz oraz będzie w posiadaniu:

1. co najmniej dwóch niebędących ze sobą w sprzeczności dowodów w postaci:
   • podpisanego listu przewozowego CMR
   • konosamentu
   • faktury za towarowy przewóz lotniczy lub faktury od przewoźnika towarów
   - które to dokumenty zostaną wydane przez dwie różne strony, które będą niezależne od siebie nawzajem, od sprzedawcy i od nabywcy, albo
2. jakichkolwiek pojedynczych dowodów wymienionych wyżej wraz z jakimkolwiek pojedynczym dokumentem w postaci:
   • polisy ubezpieczeniowej w odniesieniu do wysyłki lub transportu towarów lub dokumentów bankowych potwierdzające zapłatę za wysyłkę lub transport towarów
   • dokumentów urzędowych wydanych przez organ władzy publicznej, na przykład notariusza, potwierdzających przybycie towarów do państwa członkowskiego przeznaczenia
   • poświadczenia odbioru wystawionego przez prowadzącego magazyn w państwie członkowskim przeznaczenia, potwierdzającego składowanie towarów w tym państwie członkowskim
   - które zostaną wydane przez dwie różne strony, które będą niezależne od siebie nawzajem, od sprzedawcy i od nabywcy.

Transport zorganizowany przez nabywcę albo na jego rzecz

Domniemanie wywiezienia towarów będzie wtedy, jeżeli sprzedawca będzie w posiadaniu następujących dokumentów:

• pisemnego oświadczenia nabywcy potwierdzającego, że towary zostały wysłane lub przetransportowane przez nabywcę lub przez osobę trzecią działającą na rzecz nabywcy, oraz wskazującego państwo członkowskie przeznaczenia towarów
  takie pisemne oświadczenie winno zawierać: datę wystawienia; nazwę lub imię i nazwisko oraz adres nabywcy; ilość i rodzaj towarów; datę i miejsce przybycia towarów; w przypadku dostawy środków transportu, numer identyfikacyjny środków transportu; oraz identyfikację osoby przyjmującej towary na rzecz nabywcy;
  oraz
• co najmniej dwóch niebędących ze sobą w sprzeczności dowodów, o których mowa w wyżej w pkt 1, które zostały wydane przez dwie różne strony, które są niezależne od siebie nawzajem, od sprzedawcy i nabywcy, lub jakichkolwiek pojedynczych dowodów, o których mowa wyżej w pkt 2, wraz z jakimikolwiek pojedynczymi niebędącymi ze sobą w sprzeczności dowodami, o których mowa w pkt 2, potwierdzających transport lub wysyłkę, które zostały wydane przez dwie różne strony, które są niezależne od siebie nawzajem, od sprzedawcy i od nabywcy.

Nabywca dostarcza sprzedawcy pisemne oświadczenie, o którym mowa wyżej, do dziesiątego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła dostawa.

Transport własny będzie kłopotliwy

Taka konstrukcja unijnego rozporządzenia skutkuje powstaniem trudności co do zgromadzenia wymaganych dokumentów w przypadku transportu własnego. Jeżeli bowiem sprzedawca lub nabywca sam zorganizuje transport towaru w ramach WDT, a nie skorzysta z firmy transportowej/spedycyjnej, zebranie niezbędnych dokumentów (tj. dwóch z punktu 1 albo jednego z punktu 1 i jednego z punktu 2) może nie być możliwe.

Sprzedawca orgaznizujący transport może bowiem nie posiadać ani faktury za transport (bo w końcu przewozu dokonał samodzielnie), ani dokumentu CMR wystawionego przez niezależny podmiot. Może wprawdzie posiadać dokument CMR wystawiony przez siebie, ale to może okazać się niewystarczające, bowiem dokumenty takie powinny być niezależne m.in. od sprzedawcy.

Jeżeli natomiast transport zorganizuje nabywca swoim środkiem transportu, sprzedawca nie będzie posiadał dwóch dokumentów wymienionych w pkt 1 (nie będzie bowiem miał faktury za przewóz towarów) i w praktyce też może nie mieć żadnego dokumentu z pkt 2.

Miejmy nadzieję, że w takich przypadkach polski fiskus wykaże się racjonalnym podejściem, i pozwoli na dokumentowanie WDT dodatkowymi dowodami wynikającymi z ustawy o VAT (art. 42 ust. 3 i 4) tak jak obecnie, tj.:

• specyfikacją poszczególnych sztuk ładunku
• dokumentem zawierającym co najmniej:
  1. imię i nazwisko lub nazwę oraz adres siedziby działalności gospodarczej lub miejsca zamieszkania podatnika dokonującego wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów oraz nabywcy tych towarów;
  2. adres, pod który są przewożone towary, w przypadku gdy jest inny niż adres siedziby działalności gospodarczej lub miejsca zamieszkania nabywcy;
  3. określenie towarów i ich ilości;
  4. potwierdzenie przyjęcia towarów przez nabywcę do miejsca, o którym mowa w pkt 1 lub 2, znajdującego się na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju;
  5. rodzaj oraz numer rejestracyjny środka transportu, którym są wywożone towary, lub numer lotu - w przypadku gdy towary przewożone są środkami transportu lotniczego.

Należy przy tym podkreślić, że do wymienionych wyżej w unijnym rozporządzeniu dokumentów bankowych nie można zaliczyć zapłaty przelewem za towar. Rozporządzenie mówi bowiem o zapłacie za wysyłkę lub transport towarów (a więc zapłacie na rzecz przewoźnika/spedytora a nie sprzedawcy).

Wydaje się też, że unijny prawodawca nie wymaga posiadania wyłącznie dokumentu CMR. W rozporządzeniu jest bowiem mowa o „dokumentach odnoszących się do wysyłki lub transportu towarów, takich jak podpisany list przewozowy CMR”. Posłużenie się sformułowaniem „takie jak” zdaje się wskazywać, że niekoniecznie musi to być dokument CMR, a dopuszczone będą inne dokumenty potwierdzające dokonanie transportu, a zawierający podobne dane jak CMR.