Usługi budowlane na rzecz właściciela budynku z odwrotnym obciążeniem?

Przeczytaj także: Usługi budowlane: Inwestor i główny wykonawca a odwrotne obciążenie

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Podatnik A, będący czynnym podatnikiem VAT, działa bezpośrednio na zlecenie właściciela budynku biurowego, tj. spółdzielni (również czynnego podatnika VAT). Podatnik A świadczy usługi remontu lokali użytkowych, znajdujących się w budynku biurowym, a mieszczące w załączniku nr 14 do ustawy o VAT. Na podstawie zawartych porozumień z najemcami spółdzielnia obciąży ich częścią kosztów poniesionych na remonty (poprzez wystawienie faktur).

Usługi remontowe zostały nabyte od dwóch różnych wykonawców, mieszczą się jednak w grupowaniu PKWiU 43.3. Zadana pytanie, czy spółdzielnia winna zastosować mechanizm odwrotnego obciążenia do całości prac remontowych, czy jedynie w odniesieniu do tej części wykonanej usługi, która zostanie refakturowana na najemcę? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2018 r, poz. 2174, z późn. zm.) – zwanej dalej „ustawą” – opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju (…).

W myśl art. 2 pkt 6 ustawy, przez towary rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

Jak stanowi art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (…).

Brzmienie tego przepisu przesądza, że zawarta w nim definicja „świadczenia usług” ma charakter komplementarny wobec definicji „dostawy towarów” i jest wyrazem realizacji zasady powszechności opodatkowania podatkiem od towarów i usług, transakcji wykonywanych przez podatników, w ramach ich działalności gospodarczej.

Zgodnie z art. 8 ust. 2a ustawy, w przypadku gdy podatnik, działając we własnym imieniu, ale na rzecz osoby trzeciej, bierze udział w świadczeniu usług, przyjmuje się, że ten podatnik sam otrzymał i wyświadczył te usługi.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. Matthias Buehner - Fotolia.com

Także właściciel nieruchomości rozlicza odwrotne obciążenie od remontu

Czy usługi budowlane wykonywane na rzecz właściciela budynku mogą być rozliczane w ramach odwrotnego obciążenia? Okazuje się że w określonych sytuacjach tak. Będzie tak m.in. gdy właściciel takiej nieruchomości kosztem remontu obciąży najemców poszczególnych lokali w niej się znajdujących. Tutaj bowiem występuje on nie jako inwestor, a jako wykonawca usługi budowlanej, korzystający z usług podwykonawców.

W myśl art. 5a ustawy – towary lub usługi będące przedmiotem czynności, o których mowa w art. 5, wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, są identyfikowane za pomocą tych klasyfikacji, jeżeli dla tych towarów lub usług przepisy ustawy lub przepisy wykonawcze wydane na jej podstawie powołują symbole statystyczne.

Przepisy z zakresu podatku od towarów i usług odwołują się w niektórych przypadkach do grupowań PKWiU. Przy czym prawidłowa identyfikacja towarów i usług w ramach klasyfikacji statystycznych stanowi niezbędny warunek do określenia wysokości opodatkowania lub podmiotu zobowiązanego do rozliczenia VAT w odniesieniu do towarów i usług, dla których przepisy z zakresu VAT powołują klasyfikację statystyczną.

Stosownie do art. 17 ust. 1 pkt 8 ustawy, w stanie prawnym obowiązującym do dnia 31 października 2019 r., podatnikami są również osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne nabywające usługi wymienione w załączniku nr 14 do ustawy, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:
a. usługodawcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15, u którego sprzedaż nie jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9;
b. usługobiorcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15, zarejestrowany jako podatnik VAT czynny.

Obowiązujący do dnia 31 października 2019 r. załącznik nr 14 do ustawy określał wykaz usług, o których mowa w wyżej cyt. art. 17 ust. 1 pkt 8 ustawy. I tak, w poz. 31 załącznika wymienione zostały „Roboty instalacyjne stolarki budowlanej” – PKWiU 43.32.10.0, natomiast pod poz. 38 „Roboty związane z wykonywaniem pozostałych wykończeniowych robót budowlanych, gdzie indziej niesklasyfikowanych” – PKWiU 43.39.19.0.

Według art. 17 ust. 1h ustawy, obowiązującego do dnia 31 października 2019 r., w przypadku usług wymienionych w poz. 2-48 załącznika nr 14 do ustawy przepis ust. 1 pkt 8 stosuje się, jeżeli usługodawca świadczy te usługi jako podwykonawca.

Zgodnie z art. 17 ust. 2 ustawy, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 października 2019 r., w przypadkach wymienionych w ust. 1 pkt 4, 5, 7 i 8, usługodawca lub dokonujący dostawy towarów nie rozlicza podatku należnego.

Powołane regulacje ustawy przewidywały mechanizm polegający na przeniesieniu obowiązku rozliczania podatku od towarów i usług na podatnika, na rzecz którego wykonana została ściśle określona usługa.

Mechanizm „odwrotnego obciążenia” podatkiem od towarów i usług stanowił odstępstwo od generalnej zasady wyrażonej w art. 193 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 347 z 11.12.2006, str. 1, z późn. zm.) – dalej zwanej „Dyrektywą” – (zgodnie z którym osobą zobowiązaną do zapłaty VAT jest podatnik dokonujący dostawy towarów lub świadczenia usług) i przenosił obowiązek rozliczenia VAT należnego ze sprzedającego na nabywcę. Podstawą dla zastosowania tego szczególnego środka był art. 199-199a Dyrektywy. W art. 199 ust. 1 oraz art. 199a ust. 1 Dyrektywy zawarty został zamknięty katalog transakcji, w odniesieniu do których państwa członkowskie mogą postanowić, że osobą zobowiązaną do zapłaty VAT jest podatnik podatku od towarów i usług – odbiorca towarów i usług będących przedmiotem tych transakcji, wśród których wymieniono dostawę zużytych materiałów, zużytych materiałów nienadających się do ponownego użycia w tym samym stanie, złomu, odpadów przemysłowych i nieprzemysłowych, odpadów przetwarzalnych, częściowo przetworzonych odpadów oraz dostawy pewnych towarów i świadczenia usług wymienionych w załączniku VI [ art. 199 ust. 1 lit. d) Dyrektywy]. Do decyzji państw członkowskich Unii Europejskiej pozostawiono zarówno ewentualne zaimplementowanie tego mechanizmu na grunt krajowych regulacji, jak również kwestię, które spośród enumeratywnie wskazanych w dyrektywie towarów i usług zostaną nim objęte.

Na podstawie obowiązującego do dnia 31 października 2019 r. art. 86 ust. 2 pkt 4 lit. a ustawy, kwotę podatku naliczonego stanowi kwota podatku należnego z tytułu świadczenia usług, dla którego zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 4 lub 8 podatnikiem jest ich usługobiorca.

Rozstrzygając niniejszą sprawę w zakresie żądania wyrażonego przez Wnioskodawcę w postawionym pytaniu, sprowadzającym się do zakresu zastosowania tzw. mechanizmu odwróconego VAT należy stwierdzić, że o charakterze wykonywanych czynności decyduje całokształt okoliczności faktycznych jakie towarzyszą realizacji tych czynności.

Okoliczności sprawy wskazują, że czynności nabywane przez Wnioskodawcę od Podatnika A realizującego na jego zlecenie usługi remontu lokali użytkowych, w sytuacji gdy czynności te sklasyfikowane zostały – na co wskazuje stan faktyczny przedstawiony przez Wnioskodawcę – w PKWiU 43.32.10.0/43.39.19.0, wymienione w załączniku nr 14 do ustawy, podlegały opodatkowaniu według zasad wskazanych w art. 17 ust. 1 pkt 8 ustawy. W tym zakresie zostały bowiem spełnione przesłanki warunkujące zastosowanie opodatkowania według tzw. mechanizmu odwróconego VAT. A mianowicie, Wnioskodawca – jako Główny wykonawca – był nabywcą usług wymienionych w załączniku nr 14 do ustawy, świadczonych przez podwykonawcę (tu: Podatnik A), na zlecenie inwestorów, którymi są najemcy remontowanych lokali, z którymi Wnioskodawca zawarł porozumienie w tym przedmiocie (i obciążył ich kosztami poniesionymi z tytułu wykonania usług ogólnobudowlanych). Na tle niniejszej sprawy zaznaczyć należy, że „podwykonawca – to firma lub osoba wykonująca pracę na zlecenie głównego wykonawcy” (internetowe wydanie Słownika języka polskiego, http://sjp.pwn.pl/sjp/podwykonawca; 2503008). Wskazać należy również, że przy dalszych „podzleceniach” przyjąć należy podejście, zgodnie z którym podwykonawca zlecający jest – w stosunku do swojego podwykonawcy – głównym wykonawcą swojego zakresu prac. W niniejszej sprawie usługi realizowane przez Podatnika A stanowią czynności wymienione w załączniku nr 14 do ustawy (tu: w aspekcie usług świadczonych przez Wykonawców według PKWiU 43.32.10.0 „Roboty instalacyjne stolarki budowlanej” i PKWiU 43.39.19.0 „Roboty związane z wykonywaniem pozostałych wykończeniowych robót budowlanych, gdzie indziej niesklasyfikowanych”). Efektem prac realizowanych przez Podatnika A był remont lokali użytkowych, na które składają się czynności zrealizowane przez ten podmiot, a więc wpisujące się w zakres realizowanej przez Wnioskodawcę inwestycji. W przedstawionym stanie faktycznym, co należy zaakcentować, Wnioskodawca w ww. zakresie w związku z nabyciem usług od Podatnika A działał wyłącznie na rzecz najemców lokali użytkowych, z którymi zawarto wskazane wyżej porozumienia. Wnioskodawca był zatem nabywcą usług świadczonych przez Podatnika A, a realizowanych faktycznie na rzecz najemców lokali użytkowych. Natomiast Wnioskodawca jako Główny Wykonawca świadczył odpłatne usługi mieszczące się w załączniku nr 14 do ustawy o VAT (usługi o tożsamym PKWiU do klasyfikacji nabywanych czynności od Podatnika A).

Powyższe przekładało się na stosowne obowiązki Wnioskodawcy w zakresie odpowiedniego rozliczenia nabywanych usług (art. 17 ust. 1 pkt 8 ustawy).

Reasumując, Wnioskodawca słusznie przyjmuje, że z tytułu nabytych usług (tu: refakturowanych na najemców lokali użytkowych), w części w jakiej zostały spełnione warunki wynikające z art. 17 ust. 1 pkt 8 w zw. z art. 17 ust., 1h ustawy, powinien był zastosować mechanizm odwrotnego obciążenia. Wobec tego podatek należny naliczony przez Spółdzielnię przy zastosowaniu mechanizmu „odwrotnego obciążenia” należało rozliczyć w odniesieniu do usługi, kosztem której obciążani są najemcy, tj. w zakresie w jakim znajduje zastosowanie wskazana metoda opodatkowania.(…)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów