Podzielona płatność a zapłaty faktur sprzed listopada 2019 r.

Przeczytaj także: Podzielona płatność gdy nabywca zwolniony z VAT

Zgodnie z art. 108a ust. 1 ustawy o VAT podatnicy, którzy otrzymali fakturę z wykazaną kwotą podatku, przy dokonywaniu płatności kwoty należności wynikającej z tej faktury mogą zastosować mechanizm podzielonej płatności.

Ustawodawca uznał jednak, że dotychczasowe rozwiązania nie sprawdzają się. Dlatego z początkiem listopada dla części transakcji split payment stał się obowiązkowy.

W załączniku nr 15 do ustawy znalazły się przede wszystkim towary i usługi, w stosunku do których do tej pory stosowano odwrotne obciążenie bądź odpowiedzialność solidarną nabywcy.

W ustawie nowelizacyjnej wprowadzającej zmiany w zakresie podzielonej płatności znalazły się też przepisy przejściowe, a więc informujące, jak zachować się na przełomie starych i nowych przepisów (czyli w uproszczeniu: przy fakturach z przełomu października/listopada). I tak zgodnie z art. 10 ustawy z dnia 9 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (szerzej na ten temat pisaliśmy w artykule Podzielona płatność: przepisy przejściowe , w przypadku dostaw towarów lub świadczenia usług, wymienionych w załączniku nr 11 lub załączniku nr 14 do ustawy o VT w brzmieniu dotychczasowym, dokonanych:

1. przed dniem 1 listopada 2019 r., dla których obowiązek podatkowy powstał lub faktura została wystawiona po dniu 31 października 2019 r.
2. po dniu 31 października 2019 r., dla których faktura została wystawiona przed dniem 1 listopada 2019 r.

- stosuje się przepisy art. 17 ust. 1 pkt 7 i 8, ust. 1c-1h i 2-2b, art. 18c ust. 1 pkt 1, art. 86 ust. 2 pkt 4 lit. a i b, art. 99 ust. 9, art. 101a, art. 102 ust. 3, art. 106e ust. 1 pkt 18 i ust. 4 pkt 1 oraz art. 108 ust. 4 ustawy o VAT , w brzmieniu dotychczasowym.

Wydawałoby się zatem, że wszystko jest w porządku. W przypadku transakcji zawartych do końca października 2019 r. należy bowiem stosować stare sposoby rozliczeń a do transakcji zawartych po 31 października 2019 r. – nowe regulacje.

I niewątpliwie powyższe się zgadza w przypadku sprzedawców. Ci bowiem dopiero na fakturach obejmujących transakcje wykonane od listopada wpisują informacje o obowiązku rozliczania podzielonej płatności. Dopiero dla takich transakcji przestają też stosować odwrotne obciążenie itd. A co z nabywcami?

Dla przykładu załóżmy, że Firma X nabyła w październiku złom na odwrotne obciążenie za 20 tys. zł, za który zapłaci dopiero w listopadzie 2019 r. Jak powinna uregulować tę zapłatę?

Przypomnijmy – obowiązek dokonywania zapłaty w ramach podzielonej płatności wynika z art. 108a ust. 1a ustawy o VAT. Jak łatwo zauważyć – przepis ten nie został wymieniony w przytoczonym wyżej art. 10 ustawy nowelizującej. Trudno stwierdzić, czy było to działanie celowe ustawodawcy czy zwykłe przeoczenie. Niemniej w zakresie zachowania nabywcy przepisów przejściowych najzwyczajniej nie ma.

W naszym przypadku transakcja została rozliczona na zasadach odwrotnego obciążenia. Fakt, że właściwe jest odwrotne obciążenie skutkuje natomiast tym, iż split payment nie ma zastosowania. Co jednak ważne, prawodawca nie wskazał, że w odniesieniu do takich transakcji, przy płatności realizowanych od listopada, nawet jeżeli zachodzą okoliczności uzasadniające obowiązkowe odwrotne obciążenie, nie ma zastosowania podzielona płatność.

Dochodzimy tutaj jednak do kuriozalnej sytuacji (właśnie w przypadku transakcji objętych dotychczas odwrotnym obciążeniem). Nabywca nie dokona bowiem zapłaty w listopadzie takiej październikowej faktury w ramach podzielonej płatności z uwagi na brak kwoty VAT na fakturze. A jedynie faktury z VAT-em w ten sposób mogą być regulowane. Z drugiej strony wskutek braku przepisów przejściowych, przy zapłacie powinien stosować podzieloną płatność. A co z fakturami, na których VAT wystąpił, niemniej te do końca października nie musiały być rozliczane w ramach podzielonej płatności?

Wydaje się, że powyższe pominięcie w przepisach przejściowych rozwiązań dla nabywców jest zwykłym zaniedbaniem i w zamyśle ustawodawcy zapewne chodziło o to, aby na nowych zasadach regulować płatności za faktury wystawiane także na nowych zasadach. Dla bezpieczeństwa jednak z uwagi na takie a nie inne regulacje prawne zalecana jest zapłata także faktur sprzed listopada 2019 r. w ramach podzielonej płatności.