Podzielona płatność: przepisy przejściowe

Przeczytaj także: Obligatoryjna zapłata w mechanizmie podzielonej płatności

Przepisy przejściowe

Wprowadzając nowe regulacje w zakresie obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności ustawodawca opracował też przepisy przejściowe dla czynności, które wystąpią przed wejściem w życie nowelizacji, a których skutki nastąpią już po zmianie przepisów.

I tak zgodnie z art. 10 ustawy z dnia 9 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1751) w przypadku dostaw towarów lub świadczenia usług wymienionych w załączniku nr 11 (m.in. dostawa elektroniki, złomu, stali, odpadów szklanych itd.) lub 14 do ustawy o VAT (m.in. usługi budowlane), dokonanych:

• przed dniem 1 listopada 2019 r., dla których obowiązek podatkowy powstał lub faktura została wystawiona po dniu 31 października 2019 r.,
• po dniu 31 października 2019 r., dla których faktura została wystawiona przed dniem 1 listopada 2019 r.

- stosuje się „stare” przepisy ustawy o VAT (czyli w brzmieniu sprzed nowelizacji).
Przykład 1
Załóżmy że firma X wykonała usługę budowlaną, jako podwykonawca, w dniu 28 października 2019 r., która objęta jest mechanizmem odwrotnego obciążenia. Fakturę na powyższą usługę wystawiła jednakże 5 listopada. Obowiązek podatkowy powstanie tutaj 8 listopada (tj. w dacie wystawienia faktury, gdy zostanie ona wystawiona w ustawowym terminie).

Kliknij, aby powiekszyć

fot. kenary820 - Fotolia.com

W listopadzie istotne zmiany w rozliczaniu podatku VAT

Zmiany w zakresie podzielonej płatności oraz odpowiedzialności solidarnej to najbliższe wyzwanie, z jakim muszą zmierzyć się podatnicy. Nowelizacja zacznie obowiązywać z początkiem listopada 2019 r. Niestety nowe regulacje jak zwykle wywołują pewne wątpliwości.

W takim przypadku do usługi należy zastosować mechanizm odwrotnego obciążenia. Firma X winna zatem wystawić fakturę bez VAT z adnotacją „odwrotne obciążenie”.

Przykład 2
Załóżmy, że firma Y w dniu 30 października 2019 r. wystawiła nabywcy fakturę na sprzedaż złomu (transakcja ta do końca października jest objęta mechanizmem odwrotnego obciążenia). Sama dostawa towaru będzie jednak miała miejsce na początku listopada 2019 r.

W takim przypadku transakcja winna zostać rozliczona na zasadach obecnie obowiązujących, czyli w ramach odwrotnego obciążenia.

Niestety przepisy przejściowe nie regulują wprost wszystkich przypadków. Stąd pojawiają się obecnie wątpliwości, jak zachować się m.in. w przypadku otrzymywania zaliczek na poczet przyszłych dostaw? Czy przyjęcie zaliczki i wystawienie faktury np. jeszcze w październiku będzie skutkować rozliczaniem całej transakcji na dotychczasowych zasadach, czy jednak już nowych? A może w takim przypadku do zaliczki będzie stosowany mechanizm odwrotnego obciążenia, zaś do pozostałej części transakcji podzielona płatność? Jak rozliczać przyjęte zaliczki 100%?

Widać tutaj spory pośpiech ustawodawcy przy tworzeniu nowych przepisów, skoro wprost nie uregulował wręcz występujących na co dzień w rzeczywistości gospodarczej przypadków.

Odpowiedzialność solidarna

Zgodnie z obecnie obowiązującym art. 105a ust. 1 ustawy o VAT, podatnik na rzecz którego dokonano dostawy towarów, o których mowa w załączniku nr 13 do ustawy, odpowiada solidarnie wraz z podmiotem dokonującym tej dostawy za jego zaległości podatkowe w części podatku proporcjonalnie przypadającej na dostawę dokonaną na rzecz tego podatnika, jeżeli:

1. wartość towarów, o których mowa w załączniku nr 13 do ustawy, nabywanych od jednego podmiotu dokonującego ich dostawy, bez kwoty podatku przekroczyła w danym miesiącu kwotę 50.000 zł, oraz
2. w momencie dokonania dostawy towarów, o których mowa w załączniku nr 13 do ustawy, podatnik wiedział lub miał uzasadnione podstawy do tego, aby przypuszczać, że cała kwota podatku przypadająca na dokonaną na jego rzecz dostawę tych towarów lub jej część nie zostanie wpłacona na rachunek urzędu skarbowego.

Znowelizowany z dniem 1 listopada 2019 r. art. 105a ust. 1 ustawy o VAT będzie natomiast wskazywał, że podatnik, na rzecz którego dokonano dostawy towarów, o których mowa w załączniku nr 15 do ustawy, odpowiada solidarnie wraz z podmiotem dokonującym tej dostawy za jego zaległości podatkowe, w części podatku proporcjonalnie przypadającej na dostawę dokonaną na jego rzecz, jeżeli w momencie dokonania tej dostawy podatnik wiedział lub miał uzasadnione podstawy do tego, aby przypuszczać, że cała kwota podatku przypadająca na dokonaną na jego rzecz dostawę lub jej część nie zostanie wpłacona na rachunek urzędu skarbowego.

Jak nietrudno zauważyć, w nowelizacji zrezygnowano przede wszystkim z obowiązującego obecnie progu wartości towarów w wysokości 50.000 zł. Nadto odpowiedzialnością solidarną objęto zdecydowanie większą ilość transakcji (cały nowy załącznik nr 15, który liczy 150 pozycji) czyli te, do których obecnie stosowano mechanizm podzielonej płatności jak też niektóre nowe – ale tylko w zakresie dostawy towarów. Solidarnej odpowiedzialności nie będzie się stosować do transakcji, których przedmiotem będą usługi wymienione w załączniku nr 15 do ustawy.

Ustawodawca na nowo uregulował też wyłączenia od tej reguły. Po zmianach odpowiedzialność solidarna nie będzie stosowana (obok wymienionych już wyżej usług) także:

1. do nabycia towarów, o których mowa w poz. 92 załącznika nr 15 do ustawy (tj. benzyny silnikowe, oleje napędowe, gazy przeznaczone do napędu silników spalinowych - w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym), jeżeli:
   a) nabycie to jest dokonywane na stacjach paliw lub stacjach gazu płynnego, do standardowych zbiorników pojazdów używanych przez podatników nabywających te towary, do napędu tych pojazdów,
   b) dostawy tych towarów dokonuje podatnik dostarczający gaz przewodowy za pośrednictwem własnych sieci przesyłowych lub dystrybucyjnych,
2. jeżeli powstanie zaległości podatkowych nie wiązało się z uczestnictwem podmiotu dokonującego dostawy towarów nierzetelnym rozliczaniu podatku w celu odniesienia korzyści majątkowej,
3. do nabycia towarów, udokumentowanego fakturą, w której kwota należności ogółem stanowi kwotę, o której mowa w art. 19 pkt 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2019 r. poz. 1292 i 1495) – czyli gdy nie przekracza 15.000 zł (bądź ich równowartości),
4. do nabycia towarów, za które podatnik dokonał zapłaty z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności.

Mówiąc w uproszczeniu, odpowiedzialnością solidarną z dniem 1 listopada 2019 r. zostaną objęte towary wymienione w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, które podlegać będą obowiązkowi rozliczenia przy zastosowaniu mechanizmu podzielonej płatności. Warto na marginesie wskazać, że ustawodawca znosi tutaj m.in. możliwość wnoszenia kaucji gwarancyjnej.

Art. 12 ustawy nowelizującej mówi zaś, że do podatników (nabywców objętych odpowiedzialnością solidarną) na rzecz których przed dniem wejścia w życie nowelizacji dokonano dostawy towarów, o których mowa w załączniku nr 13 (tj. towarów wrażliwych), stosuje się dotychczasowe zasady odpowiedzialności solidarnej nabywcy.