Ulga na złe długi w PIT i CIT na wzór tej w podatku VAT

Przeczytaj także: Ulga na złe długi w podatku dochodowym: uwaga na ustawowy termin płatności

Ulga na złe długi w podatku dochodowym – podstawowe informacje

6 sierpnia 2019 r. prezydent podpisał ustawę o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych, wprowadzającą ulgę na złe długi w podatku dochodowym. W myśl nowych przepisów od 1 stycznia 2020 r. należności lub zobowiązania nieuregulowane lub niezbyte w terminie 90 dni, licząc od dnia upływu terminu płatności, będą ujmowane w ciężar kosztów lub zwiększą przychód.

Działanie ulgi na złe długi w podatku dochodowym będzie podobne do ulgi funkcjonującej obecnie w podatku od towarów i usług (VAT) i dotyczyć będzie zarówno podatników podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT), jak i od osób prawnych (CIT).

Zgodnie ze znowelizowanym art. 26i ust. 1 ustawy o PIT (art. 18f ust. 1 ustawy o CIT) podstawę obliczenia podatku dochodowego będzie należało:

• zwiększyć o ujętą pierwotnie w kosztach kwotę zobowiązania, które nie zostało uregulowane w terminie 90 dni, licząc od kolejnego dnia następującego po terminie płatności wskazanym na fakturze (rachunku) lub umowie;
• zmniejszyć o ujętą pierwotnie w przychodach kwotę należności, która nie została uregulowana w terminie 90 dni, licząc od kolejnego dnia następującego po terminie płatności wskazanym na fakturze (rachunku) lub umowie.

Przykład 1.
Zgodnie z zawartą umową 15 stycznia 2020 r. firma A wystawi firmie B fakturę na kwotę 12 tys. zł netto z terminem płatności 30 dni. Do dnia złożenia zeznania, tj. 30 kwietnia 2021 r., firma B nie ureguluje zobowiązania. W takiej sytuacji firma A dokona pomniejszenia podstawy opodatkowania o nieuregulowaną płatność w zeznaniu rocznym za 2020 r., z kolei firma B będzie musiała powiększyć podstawę opodatkowania o powyższą kwotę.

Warunki zastosowania ulgi

Ulga na złe długi w podatku dochodowym obowiązkowo powinna być zastosowana w odniesieniu do wierzytelności, dla której spełnione zostaną łącznie poniższe warunki:

• wierzytelność (faktura, rachunek lub umowa) dokumentuje transakcję handlową podatników dokonywaną w ramach prowadzonej przez nich działalności gospodarczej, z których uzyskane przychody podlegają opodatkowaniu na terytorium Polski;
• dłużnik (nabywca) na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego dzień złożenia zeznania rocznego nie znajduje się w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji;
• nie minęły 2 lata, licząc od daty wierzytelności (data wystawienia faktury, rachunku lub zawarcia umowy), dla której zgodnie z poprzednimi punktami można zastosować ulgę na złe długi. Okres 2 lat należy liczyć od końca roku kalendarzowego, w którym wierzytelność powstała (data wystawienia faktury, rachunku lub zawarcia umowy). W przypadku udokumentowania wierzytelności więcej niż jednym dokumentem, należy przyjąć datę ostatniego z nich.

W przypadku niespełnienia powyższych warunków nie stosuje się ulgi na złe długi w PIT i CIT.

Przykład 2.
Firma z Polski zawrze umowę z zagranicznym kontrahentem 5 stycznia 2020 r. W ramach podpisanej umowy nabywca zobowiązany zostanie do wpłaty na rzecz sprzedawcy kwoty 30 tys. zł netto do 28 lutego 2020 r. Nabywca nie ureguluje zobowiązania do dnia złożenia zeznania rocznego, gdyż 1 marca 2021 r. ogłosi likwidację. W związku z powyższym sprzedawca nie będzie mógł zastosować ulgi na złe długi w podatku dochodowym, gdyż wierzytelność nie spełni łącznie warunków do zastosowania ulgi.

Moment ujęcia ulgi na złe długi w PIT i CIT

W myśl nowych przepisów (m.in. art. 26i ust. 1 ustawy o PIT lub art. 18f ust. 1 ustawy o CIT), zmniejszenia lub zwiększenia podstawy opodatkowania z tytułu ulgi na złe długi podatnicy będą dokonywali w zeznaniu rocznym składanym do 30 kwietnia kolejnego roku za rok poprzedni, w którym wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w terminie 90 dni, licząc od terminu upływu płatności wskazanego na fakturze (rachunku) lub umowie. Zastosowanie ulgi polega wówczas na zwiększeniu podstawy opodatkowania lub jej zmniejszeniu o wartość nieuregulowanej/niezbytej wierzytelności.

W sytuacji wystąpienia straty z działalności wierzyciel dokonuje jej zwiększenia o wartość nieuregulowanej wierzytelności, natomiast w przypadku, gdy wartość wierzytelności jest wyższa niż wartość podstawy opodatkowania, wierzyciel pomniejsza podstawę opodatkowania do zera, natomiast o wartość nierozliczoną może pomniejszyć podstawę opodatkowania w kolejnych 3 latach podatkowych.

W momencie uregulowania zobowiązania przez dłużnika po zakończeniu roku podatkowego wierzyciel zobowiązany jest do zwiększenia podstawy opodatkowania lub zmniejszenia straty. Jeśli wartość wierzytelności przewyższa stratę, różnica zwiększa podstawę opodatkowania.

Z kolei dłużnik w przypadku wystąpienia straty zobowiązany jest do jej zmniejszenia o wartość wierzytelności nieuregulowanej. Jeśli wartość straty jest mniejsza niż wartość wierzytelności, o wynikłą różnicę powiększa się podstawę opodatkowania. W przypadku uregulowania zobowiązania dłużnik dokonuje zmniejszenia podstawy opodatkowania lub zwiększenia straty, jeśli ona występuje. W przypadku, gdy wierzytelność przewyższa podstawę opodatkowania, dłużnik ma możliwość zmniejszenia podstawy opodatkowania w ciągu kolejnych 3 lat podatkowych.

Jeśli obowiązek zastosowania ulgi na złe długi w podatku dochodowym powstanie po likwidacji działalności, zmianie formy opodatkowania lub zmianie zasad ustalania dochodu w odniesieniu do działów specjalnych produkcji rolnej, zwiększenia lub zmniejszenia podstawy opodatkowania dokonuje się w zeznaniu podatkowym składanym za:

• rok podatkowy, w którym dokonano likwidacji,
• rok podatkowy poprzedzający rok, w którym zmieniona została forma opodatkowania lub zasady ustalania dochodu w odniesieniu do działów specjalnych produkcji rolnej.