Ważniejsze zmiany w podatku VAT od września 2019 r.

Przeczytaj także: Najważniejsze zmiany w podatku VAT na przestrzeni 2019 r.

Pierwsze zasiedlenie na nowo

Nowelizacja modyfikuje definicję pierwszego zasiedlenia na potrzeby stosowania zwolnień w dostawie nieruchomości zabudowanych – dostosowując ją do wyroku TSUE z 16 listopada 2017 r. w sprawie C-308/16. W definicji tej odstąpiono od warunku, zgodnie z którym pierwsze zasiedlenie budynków, budowali lub ich części było uzależnione od wykonania czynności podlegającej opodatkowaniu. Ustawodawca doprecyzował, że pierwsze zasiedlenie, poza oddaniem do użytkowania pierwszemu nabywcy lub użytkownikowi budynków, budowli lub ich części, obejmuje również rozpoczęcie użytkowania na potrzeby własne tych budynków, budowli lub ich części, po ich wybudowaniu lub ulepszeniu spełniającym warunki ustawowe.

Warto tutaj nadmienić, że podatnicy obecnie mogą stosować albo „starą” definicję pierwszego zasiedlenia, albo bezpośrednio przepisy dyrektywy w sprawie VAT z uwzględnieniem wykładni pojęcia pierwszego zasiedlenia dokonanej przez TSUE we wspomnianym wyroku.

W związku ze zmianą definicji pierwszego zasiedlenia (jej rozszerzeniem), uchylony został art. 43 ust. 7a ustawy o VAT, uzależniający stosowanie zwolnienia przy zbyciu nieruchomości od jej używania po ulepszeniu przez co najmniej 5 lat – jako że wskutek nowelizacji i w takim przypadku pierwsze zasiedlenie nastąpi wcześniej.

Ograniczenie zwolnienia podmiotowego

Ustawodawca nie wymaga rozliczania podatku VAT przez wszystkich przedsiębiorców. Część z nich może korzystać z tzw. zwolnienia podmiotowego (z uwagi na obroty - obecnie 200.000 zł w skali roku– gdy wartość sprzedaży danego podatnika jest niższa, może on korzystać ze zwolnienia z VAT).

Część podatników jednakże zostało pozbawionych prawa do tego zwolnienia. Wymieniono ich w art. 113 ust. 13 ustawy o VAT. Są to m.in. podatnicy świadczący usługi prawnicze, w zakresie usług doradztwa, dokonujący dostaw towarów akcyzowych itp. Z początkiem września katalog podatników wyłączonych z prawa do zwolnienia zostanie rozszerzony. Do czynności pozbawiających prawa do zwolnienia z VAT dołączy dostawa następujących towarów, w związku z zawarciem umowy w ramach zorganizowanego systemu zawierania umów na odległość, bez jednoczesnej fizycznej obecności stron, z wyłącznym wykorzystaniem jednego lub większej liczby środków porozumiewania się na odległość do chwili zawarcia umowy włącznie:

• preparatów kosmetycznych i toaletowych (PKWiU 20.42.1),
• komputerów, wyrobów elektronicznych i optycznych (PKWiU 26),
• urządzeń elektrycznych i nieelektrycznego sprzętu gospodarstwa domowego (PKWiU 27),
• maszyn i urządzeń, gdzie indziej niesklasyfikowanych (PKWiU 28).

Prawo do zwolnienia nie będzie przysługiwać również w przypadku dostaw hurtowych i detalicznych części do:

• pojazdów samochodowych (PKWiU 45.3),
• motocykli (PKWiU 45.4).

Nie będą do niego uprawnieni także podatnicy świadczący usługi ściągania długów, w tym factoringu.

Zwrot VAT w ciągu 25 dni

Ustawodawca zmodyfikował warunki w zakresie ubiegania się o zwrot VAT w ciągu 25 dni na rachunek bankowy lub rachunek w SKOK (art. 87 ust. 6 pkt 3 ustawy). Aby uzyskać taki zwrot, podatnik będzie musiał złożyć w urzędzie skarbowym, w odniesieniu do faktur ujętych w deklaracji podatkowej, potwierdzenie zapłaty wynikających z tych faktur należności w całości za pośrednictwem rachunku bankowego podatnika w banku mającym siedzibę na terytorium kraju albo rachunku podatnika w SKOK, której jest członkiem, wskazanego w zgłoszeniu identyfikacyjnym - nie później niż w dniu złożenia deklaracji.
Do tej pory również występował wymóg złożenia dokumentów potwierdzających zapłatę, ale nie było wskazanego terminu na dokonanie tej czynności.

Powrót do zwolnienia z VAT a korekta podatku naliczonego

Podatnik, który powraca do zwolnienia z VAT, w związku z czym zmienia się przeznaczenie nabytych przez niego towarów/usług, musi dokonać stosownej korekty VAT z tego tytułu. Obecnie korekta taka jest rozłożona w czasie i ma miejsce w deklaracji za styczeń każdego roku następującego po roku, który korekta obejmuje.

Zgodnie ze zmianami korekta taka będzie mogła mieć miejsce w deklaracji podatkowej składanej za ostatni okres rozliczeniowym, w którym podatnik był czynnym VAT-owcem.

Wykreślenie z rejestru podatników VAT czynnych

Naczelnik urzędu skarbowego wykreśla z urzędu z rejestru VAT podatnika, który m.in. w składanych deklaracjach VAT (za sześć kolejnych miesięcy lub dwa kolejne kwartały) nie wykazuje sprzedaży lub nabycia towarów lub usług z kwotami podatku do odliczenia. Wykreślenie z rejestru podatnika VAT UE następuje natomiast wówczas, gdy takie deklaracje zostaną złożone za trzy miesiące lub jeden kwartał (w przypadku rozliczeń kwartalnych) - art. 96 ust. 9a pkt 3 i art. 97 ust. 15 ustawy o VAT..

W nowelizacji ustawy w powyższych regulacjach zastosowano spójnik „ani” celem wyeliminowania wątpliwości, iż wykreślenie dotyczy podatników składających „zerowe” deklaracje (w których nie jest wykazywana ani sprzedaż ani zakupy). Jednocześnie doprecyzowano, że wykazanie w deklaracji importu towarów skutkuje brakiem wykreślenia podatnika z rejestru VAT.

Inną przesłanką skutkującą wykreśleniem z rejestru jest nieskładanie deklaracji VAT za odpowiednio 6 kolejnych miesięcy bądź 2 kolejne kwartały (art. 96 ust. 9a pkt 2 ustawy o VAT).

Nowelizacja skraca powyższe okresy o połowę.

Przywrócenie rejestracji VAT

Zgodnie z art. 96 ust. 9h ustawy o VAT naczelnik urzędu skarbowego przywraca zarejestrowanie podatnika, o którym owa w ust. 9 pkt 1-4 i ust. 9a pkt 2 ustawy o VAT (czyli przykładowo gdy pomimo podjętych prób, nie ma możliwości skontaktowania się z podatnikiem albo jego pełnomocnikiem), jako podatnika VAT czynnego bez konieczności składania zgłoszenia rejestracyjnego, jeżeli podatnik udowodni, że prowadzi opodatkowaną działalność gospodarczą oraz w przypadku niezłożenia deklaracji pomimo takiego obowiązku, niezwłocznie złoży brakujące deklaracje.

Nowelizacja doprecyzowuje tutaj, że przywrócenie zarejestrowania nastąpi pod warunkiem, że stosowny wniosek w tym zakresie zostanie złożony nie później, niż w terminie 2 miesięcy od wykreślenia z rejestru. Jeżeli nie były także składane deklaracje pomimo takiego obowiązku – te trzeba będzie złożyć w komplecie najpóźniej wraz ze złożeniem wniosku o przywrócenie zarejestrowania.

Taki tryb będzie stosowany także w przypadkach, w których w złożonych deklaracjach nie została wykazana sprzedaż, nabycie towarów lub usług ani import towarów z kwotami podatku do odliczenia, a okoliczność ta wynika, zgodnie z wyjaśnieniami podatnika, ze specyfiki prowadzonej działalności gospodarczej.

Dodatkowe zobowiązanie podatkowe

Za błędy w rozliczeniach podatkowych, skutkujących zaniżeniem należnej daniny, fiskus każe sobie płacić. Ustawa o VAT (art. 112b i 112c) przewiduje z tego tytułu dodatkowe zobowiązanie w wysokości 20%, 30% czy nawet 30% zaniżonej daniny (zawyżonego zwrotu).

Obecnie konsekwencje w zakresie wysokości dodatkowego zobowiązania w przypadku złożenia deklaracji korygującej po wszczęciu kontroli celno-skarbowej są takie same, jak w przypadku złożenia deklaracji korygującej po zakończeniu takiej kontroli (20% kwoty uszczuplenia podatkowego). Nie ma tutaj zatem zachęty do dobrowolnego złożenia deklaracji korygującej po wszczęciu kontroli celno-skarbowej, lecz przed jej zakończeniem.

Ustawodawca postanowił to zmienić. Zgodnie z nowelizacją w sytuacji, gdy w terminie 14 dni od dnia doręczenia upoważnienia do przeprowadzenia kontroli celno-skarbowej, podatnik złoży korektę deklaracji i najpóźniej w dniu złożenia tej korekty deklaracji wpłaci (czy też zwróci przy zawyżonym zwrocie) brakującą daninę, dodatkowa sankcja w VAT wyniesie 15% kwoty uszczuplenia podatkowego. Wpłata kwoty zaniżonego podatku lub zawyżonego zwrotu będzie musiała nastąpić najpóźniej w dniu złożenia deklaracji/korekty.

Wyżej opisane są jednymi z ważniejszych, ale nie jedynymi zmianami, z którymi muszą liczyć się podatnicy. Do innych zaliczyć można m.in. doprecyzowanie przepisów co do obowiązku składania dokumentów przy likwidacji działalności gospodarczej, ograniczenie informacji podawanych na fakturach VAT RR czy ich podpisywanie podpisem elektronicznym, zmiany w terminie zapłaty za takie faktury; zmiany w pakiecie paliwowym czy zmiany w zakresie importu towarów.