Zawyżanie kosztów uzyskania przychodu i jego konsekwencje

Przeczytaj także: Podatek od nieruchomości komercyjnych uwzględnia amortyzację?

Koszty uzyskania przychodów – definicja

Ustawy podatkowe zawierają bezpośrednią definicję kosztów uzyskania przychodu. Zgodnie z nią kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wyłączonych z kosztów uzyskania przychodu. Powyższa definicja nie wyjaśnia jednak, co przedsiębiorca może zaliczyć do KUP, a czego zaliczyć do KUP nie może.

Kosztem uzyskania przychodów może być jedynie koszt poniesiony, co oznacza, że musi nastąpić uszczuplenie w majątku podatnika poprzez zmniejszenie jego aktywów albo zwiększenie pasywów. Czym natomiast jest koszt poniesiony „w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów”?

W doktrynie wskazuje się, że aby zweryfikować powyższe, należy odwołać się do pierwotnego zamiaru podatnika ponoszącego dany koszt. Przykładowo zakup quada dla siostrzeńca na urodziny nie będzie stanowił kosztu uzyskania przychodu nawet wtedy, jeżeli przedsiębiorca prowadzi tor wyścigowy dla quadów wraz z ich wynajmem. Nie będzie on również mógł stanowić środka transportu. Piśmiennictwo wskazuje również, że „zgodna z treścią ustawowej regulacji kwalifikacja kosztów uzyskania przychodu powinna brać pod uwagę przede wszystkim przeznaczenie wydatku (jego celowość, racjonalność, zasadność, niezbędność) oraz możliwość przyczynienia się danego wydatku do osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów” (K. Gil, A. Obońska, A. Wacławczyk, A. Walter (red.), Podatek dochodowy od osób prawnych. Komentarz. Wyd. 3, Warszawa 2019).

Co można, a czego nie można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu?

Z powyższego wynika zatem, że każdy poniesiony wydatek zaliczony do KUP powinien stanowić koszt poniesiony „w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów”, a kluczowy jest pierwotny zamiar podatnika. Tym samym rzec można, że to od „własnego sumienia” zależy, czy dany wydatek zaliczymy w koszt uzyskania przychodów, czy też nie. Należy jednak pamiętać, że organy KAS mają prawo przeprowadzić kontrolę w zakresie rzetelności i poprawności rozliczenia z budżetem państwa, nie tylko w VAT, ale również w PIT oraz CIT. Organy te mają zatem prawo skontrolować, czy podatnicy nie zawyżają kosztów uzyskania przychodu, a tym samym, czy celowo nie zmniejszają podstawy opodatkowania. Każdą najmniejszą wątpliwość w tym zakresie podatnik będzie musiał dokładnie wytłumaczyć urzędnikom.

Do czego może prowadzić kontrola KAS?

Każda kontrola prowadzi do weryfikacji, czy podatnik prawidłowo rozliczył się z fiskusem. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości podatnikowi przysługuje prawo złożenia korekty deklaracji lub zeznania podatkowego albo oczekiwanie na decyzję wymiarową w postępowaniu podatkowym, jeżeli owe korekty nie zostaną złożone.

Postępowanie podatkowe może doprowadzić do wydania decyzji zabezpieczającej na majątku podatnika, zaś sama decyzja wymiarowa będzie oznaczać nie tylko zobowiązanie do zapłaty zaległego podatku wraz z odsetkami, ale często będzie także stanowić asumpt do wszczęcia postępowania karnego skarbowego.