Podatek od spadku sprzed 30 lat?

Przeczytaj także: Od spadku z 2006 r. trzeba zapłacić podatek

v

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Wnioskodawczyni mieszka w domu rodzinnym, którego właścicielem są jej rodzice. Ojciec zmarł jednak w 1990 r., z tym że postępowanie o nabycie spadku nie zostało po zmarłym przeprowadzone. Spadkobiercami po zmarłym są: jego żona oraz dwoje dzieci (w tym wnioskodawczyni). Wnioskodawczyni zamierza złożyć wniosek o stwierdzenie nabycia spadku po ojcu albo wystąpić do notariusza o sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia. Zadała pytanie, czy po nabyciu spadku będzie mogła skorzystać ze zwolnienia z podatku przewidzianego dla najbliższej rodziny? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) Na wstępie należy zaznaczyć, iż w związku z faktem, że opisane we wniosku nabycie tytułem spadku nastąpiło w 1990 r., w niniejszej sprawie zastosowanie znajdą przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2006 r. Zgodnie bowiem z treścią art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. z 2006 r., Nr 222, poz. 1629, ze zm.) do nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpiło przed dniem 1 stycznia 2007 r., stosuje się przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym w dacie 31 grudnia 2006 r.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz.U. z 2004 r., Nr 142, poz. 1514, ze zm.), podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej „podatkiem”, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem spadku.

Spadek jest instytucją regulowaną przepisami zawartymi w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 1964 r., Nr 16, poz. 93, ze zm.).

W myśl art. 922 § 1 tej ustawy, prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób.

Zgodnie z art. 924 ww. ustawy, spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy, natomiast stosownie do przepisu art. 925 tej ustawy, spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. megakunstfoto - Fotolia.com

Ulga w podatku od spadku: ważna data śmierci spadkodawcy

To data śmierci spadkodawcy, a nie przeprowadzenia postępowania spadkowego, wyznacza moment nabycia spadku po zmarłym. Powyższe jest niezwykle istotne z punktu widzenia podatku od spadków i darowizn. Wyznacza ono bowiem stan prawny, który będzie miał zastosowanie w określonym przypadku. I tak gdy spadkodawca zmarł w latach 90-tych, zaś postępowanie spadkowe ma miejsce dopiero obecnie, to spadkobiorcy nie mogą skorzystać ze zwolnienia przewidzianego dla najbliższej rodziny.

Sąd na wniosek osoby mającej w tym interes stwierdza nabycie spadku przez spadkobiercę (art. 1025 § 1 Kodeksu cywilnego), zaś notariusz na zasadach określonych w przepisach odrębnych sporządza akt poświadczenia dziedziczenia. Zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia ma skutki prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku [ art. 95j ustawy z dnia 14 października 2008 r. Prawo o notariacie (Dz.U. 2019 r., poz. 540)].

Wobec powyżej przywołanej regulacji, nabycie spadku ma miejsce z chwilą śmierci spadkodawcy; zatem w analizowanej sprawie miało to miejsce w 1990 r. Prawomocne postanowienie sądu lub notarialny akt poświadczenia dziedziczenia mają natomiast charakter deklaratoryjny i stwierdzają jedynie nabycie spadku przez spadkobiercę (spadkobierców). Ich wydanie ma wpływ na określenie daty powstania obowiązku podatkowego.

Należy zaznaczyć, że termin nabycia spadku nie jest tożsamy z datą powstania obowiązku podatkowego.

Stosownie do treści art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn, obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych. Powstaje on z kolei, zgodnie z dyspozycją art. 6 ust. 1 pkt 1, przy nabyciu w drodze dziedziczenia, z chwilą przyjęcia spadku. Jeżeli nabycie niezgłoszone do opodatkowania stwierdzono następnie pismem i jeżeli pismem takim jest orzeczenie sadu, to zgodnie z art. 6 ust. 4, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia.

W myśl art. 7 ust. 1 cyt. ustawy, podstawę opodatkowania stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego. Jeżeli przed dokonaniem wymiaru podatku nastąpi ubytek rzeczy spowodowanysiłą wyższą, do ustalenia wartości przyjmuje się stan rzeczy w dniu dokonania wymiaru, a odszkodowanie za ubytek należne z tytułu ubezpieczenia wlicza się do podstawy wymiaru.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej 9.637 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej. Zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe (art. 14 ust. 2 ww. ustawy).

Zgodnie z treścią art. 14 ust. 3 pkt 1 cytowanej ustawy, do I grupy podatkowej zalicza się małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów.

W świetle art. 15 ust. 1 ww. ustawy, podatek oblicza się od nadwyżki podstawy opodatkowania ponad kwotę wolną od podatku. Podatek naliczany jest zależnie od wartości otrzymanego spadku, według tabeli określonej w tym przepisie. Przy ustalaniu wysokości podatku przyjmuje się kwoty wartości rzeczy i praw majątkowych określone w art. 4 ust. 1 pkt 5 i w art. 9 ust. 1 oraz skale podatkowe określone w ust. 1 obowiązujące w dniu powstania obowiązku podatkowego, z zastrzeżeniem ust. 4 (art. 15 ust. 3 ww. ustawy).

Stosownie do art. 17a ust. 1 ww. ustawy, podatnicy podatku są obowiązani, z zastrzeżeniem ust. 2, złożyć, w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego, właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych według ustalonego wzoru. Do zeznania podatkowego dołącza się dokumenty mające wpływ na określenie podstawy opodatkowania. Obowiązek składania zeznań podatkowych nie dotyczy przypadków, w których podatek jest pobierany przez płatnika (art. 17a ust. 2 ww. ustawy).(…)

Moment nabycia spadku przez Wnioskodawczynię – zgodnie z powołanymi wyżej przepisami prawa – jest wyznaczony przez datę śmierci spadkodawcy. To oznacza, że nabycie spadku przez Wnioskodawczynię po zmarłym ojcu datowane jest na 1990 r. Zatem w przedmiotowej sprawie, mają zastosowanie przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2006 r. Powołany przez Wnioskodawczynie art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn ma natomiast zastosowanie do nabycia począwszy od 01 stycznia 2007 r.

Wnioskodawczyni nie może wiec skorzystać ze zwolnienia podatkowego określonego w art. 4a znowelizowanej ustawy o podatku od spadków i darowizn, przewidzianego m.in. dla zstępnych spadkodawcy, gdyż przedmiotowe zwolnienie nie było uregulowane w ustawie w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2006 r., a właśnie te przepisy – stosownie do regulacji zawartej w art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych – mają zastosowanie w analizowanej sprawie.

Tym samym – w przypadku, gdy zostanie potwierdzone nabycie przez Wnioskodawczynię spadku po ojcu – opodatkowane ono będzie według zasad określonych ustawą o podatku od spadków i darowizn, przed zmianami dokonanymi ustawą z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Wnioskodawczyni winna będzie wówczas złożyć w ciągu miesiąca od powstania obowiązku podatkowego (uprawomocnienia się orzeczenia stwierdzającego nabycie spadku bądź zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia) zeznanie podatkowe o nabyciu spadku i w zeznaniu tym wskazać nabyty w spadku majątek i wskazać jego wartość. (…)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów