Zawarcie umowy dożywocia z dożywotnikiem poza podatkiem PIT

Przeczytaj także: Umowa dożywocia bez podatku dochodowego

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Dożywotnik zamierza zawrzeć z wnioskodawcą umowę dożywocia na lokal mieszkalny, w którym mieszka od 28 lat. Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu nabył dnia 14 marca 1990 r. na podstawie przydziału lokalu mieszkalnego, a dnia 15 listopada 2018 r. została ustanowiona na jego rzecz odrębna własność.

Dożywotnik jest bezdzietną wdową, która zamierza zawrzeć z wnioskodawcą umowę dożywocia – jako osobą sprawującą nad nią opiekę. Wnioskodawca jest siostrzeńcem dożywotnika. Wnioskodawca zadał pytanie, czy zawarcie umowy dożywocia skutkuje po jego stronie powstaniem przychodu podatkowego? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, (Dz. U. z 2018 r., poz. 1509, z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 11 ust. 1 ww. ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19, art. 25b i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Za przychód należy zatem uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika. Pod pojęciem przychodu należy rozumieć każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne przysporzenie majątku innej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. Natee Meepian - Fotolia.com

Umowa dożywocie nie jest obciążona PIT-em

Przychodem w PIT w zasadzie jest każda forma przysporzenia majątkowego (zarówno pieniężna jak i formy niepieniężne czy nieodpłatne świadczenia). Katalog źródeł przychodów jest tutaj otwarty. Umowa dożywocia ma charakter umowy zobowiązującej, odpłatnej i wzajemnej. Mimo to z punktu widzenia podatku dochodowego jest ona neutralna podatkowo.

Katalog źródeł przychodów został określony w art. 10 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z nim źródłami przychodów są:
1. stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta;
2. działalność wykonywana osobiście;
3. pozarolnicza działalność gospodarcza;
4. działy specjalne produkcji rolnej;
5. (uchylony)
6. najem, podnajem, dzierżawa, poddzierżawa oraz inne umowy o podobnym charakterze, w tym również dzierżawa, poddzierżawa działów specjalnych produkcji rolnej oraz gospodarstwa rolnego lub jego składników na cele nierolnicze albo na prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej, z wyjątkiem składników majątku związanych z działalnością gospodarczą;
7. kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż wymienione w pkt 8 lit. a)-c);
8. odpłatne zbycie, z zastrzeżeniem ust. 2:
a. nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,
b. spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,
c. prawa wieczystego użytkowania gruntów,
d. innych rzeczy,
- jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a)-c) – przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, a innych rzeczy – przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie; w przypadku zamiany okresy te odnoszą się do każdej z osób dokonującej zamiany;

8a. działalność prowadzona przez zagraniczną spółkę kontrolowaną,
e. inne źródła.

Podkreślić należy, że do przychodów podatkowych zalicza się tylko takie przychody, które w danym momencie są trwałe, definitywne i bezwarunkowe. Nie będą to zatem jakiekolwiek przychody, lecz przychody, które stanowić będą trwałe przysporzenie majątkowe. Co do zasady więc, o zaliczeniu danego przysporzenia majątkowego do przychodów podlegających opodatkowaniu decyduje definitywny charakter tego przysporzenia w tym sensie, że w sposób ostateczny faktycznie powiększa ono majątek podatnika (takie, którymi może rozporządzać jak właściciel).

Z przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia przyszłego wynika, że [przyszły] Dożywotnik posiada lokal mieszkalny stanowiący jego własność.

Dożywotnik jest bezdzietną wdową, która zamierza zawrzeć z Wnioskodawcą umowę dożywocia – jako osobą sprawującą nad nią opiekę. Wnioskodawca jest siostrzeńcem Dożywotnika.

Dożywocie jest instytucją prawną uregulowaną przepisami ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2018 r., poz. 1025).

Zgodnie z art. 908 § 1, jeżeli w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązał się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie (umowa o dożywocie), powinien on, w braku odmiennej umowy, przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym.

Z zacytowanego powyżej artykułu wynika, że umowa dożywocia ma więc charakter umowy zobowiązującej, odpłatnej i wzajemnej.

Mając na uwadze powołane wyżej przepisy prawa oraz przedstawiony opis zdarzenia przyszłego, stwierdzić należy, że w zawartym w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych katalogu źródeł przychodów wymieniono m.in. odpłatne zbycie nieruchomości lub udziału w nieruchomości. W katalogu źródeł przychodów nie wymieniono jednak odpłatnego nabycia nieruchomości, a z takim zdarzeniem mamy do czynienia w przedmiotowej sytuacji.

W związku z powyższym stwierdzić należy, że planowane zawarcie z Wnioskodawcą umowy dożywocia - jako osobą sprawującą opiekę nad Dożywotnikiem - pozostaje dla Niego neutralne z punktu widzenia podatku dochodowego od osób fizycznych. Tym samym planowane zawarcie przez Wnioskodawcę umowy dożywocia nie stanowi dla Niego źródła przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

W konsekwencji, samo zawarcie przez Wnioskodawcę umowy dożywocia nie będzie skutkowało obowiązkiem zapłaty podatku dochodowego. (…)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów