Księga podatkowa a przychody i koszty spółki komandytowej

Przeczytaj także: Księgi podatkowe a działalność indywidualna i spółka komandytowa

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Wnioskodawca (osoba fizyczna) zostanie komandytariuszem w spółce komandytowej, która to będzie prowadzić działalność gospodarczą. W spółce będą uczestniczyć inne osoby fizyczne oraz prawne. Spółka będzie prowadzić księgi rachunkowe na podstawie ustawy o rachunkowości.

Wnioskodawca może też dodatkowo prowadzić inną działalność gospodarczą. Zainteresowany zadał w związku z tym następujące pytania:

1. Czy przy obliczaniu limitu określonego w art. 24a ust. 4 Ustawy o PIT (przekroczenie którego skutkuje koniecznością prowadzenia ksiąg rachunkowych) powinien uwzględniać również przychody z udziału w zysku spółki?
2. Czy w podatkowej księdze przychodów i rozchodów prowadzonej dla działalności indywidualnej, powinien uwzględniać przychody oraz koszty ich uzyskania związane z uczestnictwem w spółce?
3. Czy w przypadku nieprowadzenia działalności indywidualnej, ma obowiązek prowadzić, odrębnie od spółki, podatkową księgę przychodów i rozchodów albo księgi rachunkowe oraz ewidencję niezbędną do obliczania wysokości odpisów amortyzacyjnych, w związku z uczestnictwem w spółce?

W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2018 r., poz. 1509 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. Dave Allen - Fotolia.com

Zasady rozliczania podatków i prowadzenia ksiąg przy kilku firmach

Przedsiębiorca, który poza byciem wspólnikiem w spółce osobowej nie prowadzi innej działalności, nie musi prowadzić ksiąg i ewidencji podatkowych. Jeżeli zaś prowadzi dodatkowo działalność indywidualną, w swoich księgach nie uwzględnia przychodów i kosztów spółki. Nie bierze też ich pod uwagę przy określaniu limitu przychodu, po przekroczeniu którego wymagane są księgi rachunkowe.

Dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 23o, art. 23u, art. 24-24b, art. 24c, art. 24e, art. 30ca, art., 30da oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów (art. 9 ust. 2 ww. ustawy).

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jednym ze źródeł przychodów jest pozarolnicza działalność gospodarcza.

W myśl art. 5a pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ilekroć w ustawie jest mowa o działalności gospodarczej albo pozarolniczej działalności gospodarczej - oznacza to działalność zarobkową:
a. wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową,
b. polegającą na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż,
c. polegającą na wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych
-prowadzoną we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1, 2 i 4-9.

Jednocześnie zgodnie z art. 5b ust. 2 cyt. ustawy, jeżeli pozarolniczą działalność gospodarczą prowadzi spółka niebędąca osobą prawną, przychody wspólnika z udziału w takiej spółce, określone na podstawie art. 8 ust. 1, uznaje się za przychody ze źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3.

Natomiast stosownie do treści art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za przychód z działalności, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3, uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług.

Z przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia przyszłego wynika, że Wnioskodawca będzie wspólnikiem spółki komandytowej. Niezależnie od tego Zainteresowany może prowadzić działalność gospodarczą, która nie dotyczy uzyskiwania przez Wnioskodawcę przychodów z udziału w zysku spółki komandytowej (działalność indywidualną).

W myśl art. 4 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2017 r., poz. 1577 z późn. zm.), spółka osobowa to spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa i spółka komandytowo-akcyjna.

Stosownie do postanowień art. 8 § 1 Kodeksu spółek handlowych, spółka osobowa może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana.

W myśl art. 102 Kodeksu spółek handlowych, spółką komandytową jest spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona.

Spółka komandytowa nie posiada osobowości prawnej, posiada jednak podmiotowość prawną. W konsekwencji posiada także własny majątek, który jest odrębny od majątków osobistych jej wspólników.

Wskazać należy, że dochody spółki niebędącej osobą prawną (w rozpatrywanej sprawie: spółki komandytowej) nie stanowią odrębnego przedmiotu opodatkowania. Opodatkowaniu podlegają natomiast dochody poszczególnych wspólników spółki niebędącej osobą prawną. Sposób opodatkowania dochodu z udziału w spółce niebędącej osobą prawną uzależniony jest od cywilnoprawnego statusu danego wspólnika. Jeżeli wspólnikiem spółki niebędącej osobą prawną jest osoba fizyczna, to dochód z udziału w tej spółce będzie podlegał opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przychody z udziału w spółce niebędącej osobą prawną, ze wspólnej własności, wspólnego przedsięwzięcia, wspólnego posiadania lub wspólnego użytkowania rzeczy lub praw majątkowych u każdego podatnika określa się proporcjonalnie do jego prawa do udziału w zysku (udziału) oraz, z zastrzeżeniem ust. 1a, łączy się z pozostałymi przychodami ze źródeł, z których dochód podlega opodatkowaniu według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1. W przypadku braku przeciwnego dowodu przyjmuje się, że prawa do udziału w zysku (udziału) są równe.

Zasady wyrażone w ust. 1 stosuje się odpowiednio do rozliczania kosztów uzyskania przychodów, wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów i strat (art. 8 ust. 2 pkt 1 ww. ustawy).

W rozpatrywanej sprawie wątpliwości Wnioskodawcy dotyczącą sposobu obliczania limitu, którego przekroczenie powoduje obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych.

Zgodnie z przepisem art. 24a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, osoby fizyczne, przedsiębiorstwa w spadku, spółki cywilne osób fizycznych, spółki cywilne osób fizycznych i przedsiębiorstwa w spadku, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie, wykonujące działalność gospodarczą, są obowiązane prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów, zwaną dalej „księgą”, z zastrzeżeniem ust. 3, 5 i 5a, albo księgi rachunkowe, zgodnie z odrębnymi przepisami, w sposób zapewniający ustalenie dochodu (straty), podstawy opodatkowania i wysokości należnego podatku za rok podatkowy, w tym za okres sprawozdawczy, a także uwzględniać w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych informacje niezbędne do obliczenia wysokości odpisów amortyzacyjnych zgodnie z przepisami art. 22a-22o.

Stosownie do zapisu art. 24a ust. 4 ww. ustawy, obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych dotyczy osób fizycznych, spółek cywilnych osób fizycznych, spółek jawnych osób fizycznych oraz spółek partnerskich, jeżeli ich przychody, w rozumieniu art. 14, za poprzedni rok podatkowy wyniosły w walucie polskiej co najmniej równowartość kwoty określonej w euro w przepisach o rachunkowości.

W myśl art. 24a ust. 5 ww. ustawy, osoba fizyczna, spółka cywilna osób fizycznych, spółka jawna osób fizycznych lub spółka partnerska może prowadzić księgi rachunkowe również od początku następnego roku podatkowego, jeżeli przychody, w rozumieniu art. 14, za poprzedni rok podatkowy są niższe niż równowartość w walucie polskiej kwoty określonej w euro w przepisach o rachunkowości. W tym przypadku podatnik informuje o prowadzeniu ksiąg rachunkowych w zeznaniu, o którym mowa w art. 45 ust. 1 lub ust. 1a pkt 2, składanym za rok podatkowy, w którym były prowadzone. Jeżeli księgi prowadziła spółka cywilna osób fizycznych, spółka jawna osób fizycznych lub spółka partnerska, informację składają wszyscy wspólnicy.

Z kolei z art. 24a ust. 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wynika, że wyrażone w euro wielkości, o których mowa w ust. 4, 4b, 4c, 4e, 4f i 5, przelicza się na walutę polską według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy października roku poprzedzającego rok podatkowy.

W myśl art. 1 § 2 w nawiązaniu do art. 4 § 1 pkt 1 ustawy Kodeks spółek handlowych spółka komandytowa jest handlową spółką osobową i jako taka podlega normom zawartym w ustawie z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2018 r., poz. 395 z późn. zm.).

Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o rachunkowości, przepisy tej ustawy stosuje się, z zastrzeżeniem ust. 3, do mających siedzibę lub miejsce sprawowania zarządu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:
1. spółek handlowych (osobowych i kapitałowych, w tym również w organizacji) oraz spółek cywilnych, z zastrzeżeniem pkt 2, a także innych osób prawnych, z wyjątkiem Skarbu Państwa i Narodowego Banku Polskiego;
2. osób fizycznych, spółek cywilnych osób fizycznych, spółek cywilnych osób fizycznych i przedsiębiorstwa w spadku, spółek jawnych osób fizycznych, spółek partnerskich oraz przedsiębiorstw w spadku działających zgodnie z ustawą z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej (Dz. U. poz. 1629), jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 2.000.000 euro.

Należy zaznaczyć, że obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych nałożony jest na same handlowe spółki osobowe. Tymczasem podatnikami nie są spółki, o których mowa, lecz wspólnicy tych spółek. W rozpatrywanej sprawie ustalony będzie przychód samej spółki jako takiej, natomiast dla celów opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych zastosowanie znajdzie przepis art. 8 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Jednocześnie tut. Organ wskazuje, że do ustalenia limitu, o którym mowa w art. 24a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie łączy się dochodów uzyskanych z indywidualnej działalności gospodarczej z dochodami osiągniętymi przez spółkę, w której podatnik jest wspólnikiem.

Podsumowując, przy obliczaniu limitu określonego w art. 24a ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (przekroczenie którego skutkuje koniecznością prowadzenia ksiąg rachunkowych), Wnioskodawca nie powinien uwzględniać przychodów z udziału w zysku Spółki. W konsekwencji, w zakresie działalności indywidualnej Wnioskodawca nie ma obowiązku prowadzenia ksiąg rachunkowych, jeśli przychody z wykonywania działalności indywidualnej (bez uwzględnienia przychodów z udziału w zysku Spółki) nie osiągną wartości określonej w art. 24a ust. 4 powołanej ustawy.

W związku z tym stanowisko Wnioskodawcy w zakresie sposobu obliczania limitu, którego przekroczenie powoduje obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych, jest prawidłowe.

Wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą również tego czy w podatkowej księdze przychodów i rozchodów prowadzonej dla działalności indywidualnej powinien uwzględniać przychody oraz koszty uzyskania przychodów związane z uczestnictwem w spółce komandytowej.

W odniesieniu do powyższej kwestii należy zwrócić uwagę na treść art. 24a ust. 1 i ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Z przepisów tych jasno wynika, że osoby fizyczne wykonujące działalność gospodarczą są obowiązane prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów albo księgi rachunkowe w sposób zapewniający ustalenie dochodu (straty), podstawy opodatkowania i wysokości należnego podatku za rok podatkowy, w tym za okres sprawozdawczy. Przywołane regulacje odnoszą się m.in. do osób fizycznych prowadzących indywidualnie działalność gospodarczą, a nie do osób uzyskujących przychody z działalności gospodarczej prowadzonej w formie spółki komandytowej, która to dla celów podatkowych zobowiązana jest prowadzić księgi rachunkowe. W związku z tym, dla ustalenia dochodu (straty) z działalności gospodarczej prowadzonej indywidualnie należy wziąć pod uwagę przychody i koszty ich uzyskania związane z tą właśnie działalnością.

Zatem Wnioskodawca nie powinien uwzględniać przychodów oraz kosztów uzyskania przychodów związanych z uczestnictwem w spółce komandytowej w podatkowej księdze przychodów i rozchodów prowadzonej dla działalności indywidualnej.

W związku z tym stanowisko Wnioskodawcy w zakresie sposobu prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów w ramach indywidualnej działalności gospodarczej jest prawidłowe.

Natomiast w odniesieniu do kwestii dotyczącej obowiązku prowadzenia przez Wnioskodawcę, odrębnie od spółki komandytowej, ewidencji księgowej oraz ewidencji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych w przypadku nieprowadzenia działalności indywidualnej, wskazać należy, że ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych (a w konsekwencji ustawa o rachunkowości) wyznaczając obowiązki i wskazując ogólne ramy dotyczące zasad prowadzenia ewidencji rachunkowej przez ogół podatników prowadzących działalność gospodarczą, w tym również w formie spółki nieposiadającej osobowości prawnej, wymienia w grupie podmiotów zobowiązanych do prowadzenia ksiąg rachunkowych m.in. osobowe spółki handlowe, a więc i spółkę komandytową. Dochód z działalności prowadzonej przez osoby fizyczne może zostać ustalony wyłącznie na podstawie właściwej ewidencji księgowej, tj. w przedmiotowej sprawie na podstawie ksiąg rachunkowych. W przypadku prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w formie spółki osobowej obowiązek prowadzenia tego rodzaju ksiąg będzie spoczywał na spółce komandytowej, która jest do tego zobowiązana na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o rachunkowości, a nie na Wnioskodawcy.

Podsumowując, w przypadku nieprowadzenia Działalności Indywidualnej, w związku z uczestnictwem w Spółce, Wnioskodawca nie ma obowiązku prowadzenia, odrębnie od spółki komandytowej, podatkowej księgi przychodów i rozchodów albo ksiąg rachunkowych oraz ewidencji niezbędnej do obliczania wysokości odpisów amortyzacyjnych. Księgi rachunkowe oraz ewidencję niezbędną do obliczania wysokości odpisów amortyzacyjnych ma obowiązek prowadzić tylko spółka. (…)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów