Wycofanie kapitału ze spółki osobowej = podatek dochodowy?

Przeczytaj także: Podatek dochodowy: wystąpienie wspólnika ze spółki komandytowej

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Wnioskodawca jest wspólnikiem X sp. z o.o. sp.j. Spółka ta powstała z przekształcenia X sp. z o.o. spółka komandytowo akcyjna w spółkę jawną. Wpis przekształconej spółki Sp. j. do Krajowego Rejestru Sądowego nastąpił w dniu 23 grudnia 2013 r. Spółka SKA (poprzednik prawny Sp. j.) powstała z kolei w wyniku przekształcenia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością działającą pod taką samą firmą (dalej: SP. Z O.O.). Następnie, w dniu 23 grudnia 2013 r., spółka SKA została przekształcona w Sp. j.

Dnia 2 stycznia 2014 r. wnioskodawca przystąpił do spółki wnosząc wkład pieniężny. Obecnie planowane jest zmniejszenie udziału kapitałowego wnioskodawcy w spółce w trybie art. 54 ksh. Wypłacone mu kwoty nie przekroczą wartości wniesionego uprzednio wkładu.

Wnioskodawca zadała pytanie, jakie skutki w podatku dochodowym wywoła po jego stronie zmniejszenie udziału w kapitale spółki? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r., poz. 361, z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Jeżeli podatnik uzyskuje dochody z więcej niż jednego źródła, przedmiotem opodatkowania w danym roku podatkowym jest – z zastrzeżeniem art. 29-30c, art. 30e, art. 30f oraz art. 44 ust. 7e i 7f – suma dochodów z wszystkich źródeł przychodów (art. 9 ust. 1a).

Kliknij, aby powiekszyć

fot. apops - Fotolia.com

Zmiany w kapitale spółki osobowej w podatku dochodowym

Ustawa o PIT środki pieniężne uzyskane z tytułu wystąpienia wspólnika ze spółki osobowej traktuje jako przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej, gdzie opodatkowany jest dochód (czyli różnica pomiędzy przychodem a wydatkami poniesionymi na nabycie prawa do udziałów w spółce).

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych przewiduje zasadę powszechności opodatkowania (art. 9 ust. 1). Konstrukcja podatku dochodowego od osób fizycznych zakłada przy tym zróżnicowanie sposobu opodatkowania poszczególnych rodzajów dochodów (przychodów) osób fizycznych w oparciu o system przyporządkowywania ich do odpowiedniego źródła przychodów. Ustawodawca tworząc system opodatkowania dochodów osób fizycznych miał na względzie, że przysporzenia uzyskiwane przez osoby fizyczne mogą być skutkiem różnych rodzajów czynności i zdarzeń. Stworzył więc klasyfikację tych przysporzeń w oparciu o kryterium źródła przychodów i system ich opodatkowania uwzględniający specyfikę poszczególnych źródeł przychodów.

Źródła przychodów zostały określone przez ustawodawcę w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. I tak, źródłami przychodów są m.in.:
• pozarolnicza działalność gospodarcza (art. 10 ust. 1 pkt 3);
• kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż wymienione w pkt 8 lit. a-c (art. 10 ust. 1 pkt 7);
• inne źródła (art. 10 ust. 1 pkt 9).

Katalog źródeł przychodów jest katalogiem zamkniętym. Jednocześnie katalog ten ma charakter rozłączny. Oznacza to, że dany przychód osoby fizycznej jest przypisywany tylko i wyłącznie do jednego określonego źródła przychodów. Przychody z poszczególnych źródeł przychodów i zasady ich ustalania zostały uregulowane w art. 12-20 omawianej ustawy.

Odrębnym źródłem przychodów jest m.in. pozarolnicza działalność gospodarcza (art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy), scharakteryzowana przez ustawodawcę w art. 5a pkt 6 i art. 5b ust. 1 ustawy.

Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy za przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług.

Stosownie do art. 5b ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej uznaje się również przychody wspólnika spółki niebędącej osobą prawną z udziału w takiej spółce, określone na podstawie art. 8 ust. 1, jeżeli spółka ta prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą. Przez spółkę niebędącą osobą prawną ustawodawca rozumie przy tym spółkę niebędącą podatnikiem podatku dochodowego (art. 5a pkt 26 ww. ustawy).

Co do zasady, do kategorii przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej są zaliczane wszystkie przychody osiągane w związku z tą działalnością. Przychodem z działalności gospodarczej są również wartości wymienione w art. 14 ust. 2 ustawy, w tym również środki pieniężne otrzymane przez wspólnika spółki niebędącej osobą prawną z tytułu wystąpienia z takiej spółki (art. 14 ust. 2 pkt 16 ustawy).

Wyjątki od powyższej zasady wprowadza art. 14 ust. 3 tej ustawy, wskazujący na przysporzenia uzyskiwane w związku z tą działalnością, które nie są uważane za przychody podatkowe.

I tak, zgodnie z art. 14 ust. 3 pkt 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, do przychodów, o których mowa w ust. 1 i 2, nie zalicza się środków pieniężnych otrzymanych przez wspólnika spółki niebędącej osobą prawną z tytułu wystąpienia z takiej spółki, w części odpowiadającej uzyskanej przed wystąpieniem przez wspólnika nadwyżce przychodów nad kosztami ich uzyskania, o których mowa w art. 8, pomniejszonej o wypłaty dokonane z tytułu udziału w tej spółce i wydatki niestanowiące kosztów uzyskania przychodów.

W analizowanym zdarzeniu przyszłym Wnioskodawczyni będąca wspólnikiem spółki jawnej prowadzącej działalność gospodarczą uzyska środki pieniężne z tytułu zmniejszenia jej udziału kapitałowego w spółce.

Stosownie do treści art. 22 Kodeksu spółek handlowych, spółką jawną jest spółka osobowa, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie jest inną spółką handlową. W związku z wniesieniem wkładu do spółki jawnej, wspólnikowi przysługuje udział kapitałowy, który w myśl art. 50 § 1 Kodeksu odpowiada wartości rzeczywistej wniesionego wkładu. Wkład wspólnika może polegać na przeniesieniu lub obciążeniu własności rzeczy lub innych praw, a także na dokonaniu innych świadczeń na rzecz spółki (art. 48 § 2 Kodeksu). Udział kapitałowy (a co za tym idzie wysokość wkładu wniesionego do spółki) może zostać zmniejszony za zgodą pozostałych wspólników (art. 54 § 1 Kodeksu spółek handlowych).

Jak wskazuje się w doktrynie prawa handlowego, w przepisach Kodeksu spółek handlowych nie ma ustawowej definicji udziału kapitałowego, jednak uznaje się, że stanowi on określoną wartość księgową wyrażoną w złotych, która stanowi podstawę dla określenia praw lub obowiązków wspólnika w spółce w przypadkach przewidzianych ustawą (Kodeks spółek handlowych, Komentarz, Tom I str. 326, S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Warszawa 2001 r.).

Zmniejszenie udziału kapitałowego powoduje, że wartość majątku przekazana wspólnikowi tym tytułem nie będzie uwzględniana przy obliczaniu udziału kapitałowego wspólnika w razie jego wystąpienia ze spółki bądź likwidacji spółki. Z uwagi na charakter prawny zmniejszenia udziału kapitałowego sytuację tę należy kwalifikować jak częściowe wystąpienie z takiej spółki, tj. uwzględniając przepisy art. 14 ust. 2 pkt 16 oraz art. 14 ust. 3 pkt 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Z przepisów tych wynika, że środki pieniężne uzyskane z tytułu wystąpienia ze spółki niebędącej osobą prawną (w tym „częściowego” wystąpienia w wyniku zmniejszenia udziału kapitałowego w spółce) są kwalifikowane jako przysporzenia osiągnięte ze źródła „pozarolnicza działalność gospodarcza” (art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy).

Jednocześnie, ponieważ zmniejszenie udziału kapitałowego ma charakter odpowiadający częściowemu wycofaniu wkładu, dla potrzeb ustalenia przychodu należy uwzględnić wartości określone w art. 14 ust. 3 pkt 11 (wartości wyłączane z przychodu na mocy tego przepisu) w takiej proporcji, w jakiej wycofywana przez wspólnika część udziału kapitałowego w spółce osobowej pozostaje do całkowitej wartości tego udziału określonej bezpośrednio przez takim wycofaniem.

Stosownie do treści art. 24 ust. 3c ustawy podatku dochodowym od osób fizycznych dochodem z tytułu wystąpienia wspólnika ze spółki niebędącej osobą prawną w przypadku otrzymania środków pieniężnych jest różnica między przychodem z tego tytułu, ustalonym zgodnie z art. 14, a wydatkami na nabycie lub objęcie prawa do udziałów w takiej spółce.

Za „wydatki na nabycie lub objęcie prawa do udziału w spółce osobowej” – zgodnie z językowym znaczeniem tego pojęcia – należy przy tym uznać faktycznie poniesione przez podatnika wydatki (fizycznie wydatkowane środki) w związku z objęciem/nabyciem tego prawa. W przypadku, gdy prawo do udziału w spółce jest obejmowane za wkład w postaci środków pieniężnych, wydatkiem na nabycie tego prawa jest kwota faktycznie wniesiona do spółki.

Wobec powyższego, w opisanym zdarzeniu przyszłym otrzymanie przez Wnioskodawczynię środków pieniężnych w wyniku zmniejszenia udziału kapitałowego należy kwalifikować jako częściowe wystąpienie z takiej spółki. W związku z powyższym, po stronie Wnioskodawczyni powstanie przychód z działalności gospodarczej, którego wartość należy ustalić stosownie do art. 14 ust. 2 pkt 16 w związku z art. 14 ust. 3 pkt 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (stosowanym z uwzględnieniem proporcji wartości zmniejszenia udziału kapitałowego do pełnej wartości tego wkładu określonej przed jego zmniejszeniem).

Jednocześnie – na mocy art. 24 ust. 3c ustawy – Wnioskodawczyni będzie przysługiwało prawo obniżenia uzyskanego przychodu o koszty jego uzyskania w postaci wydatków faktycznie poniesionych na objęcie części udziału kapitałowego o którą ten udział jest zmniejszany (tj. o odpowiednią część kwoty wniesionej tytułem wkładu pieniężnego wniesionego do spółki jawnej).

Podsumowując, wbrew twierdzeniom Wnioskodawczyni, opisane zdarzenie przyszłe będzie dla niej skutkować powstaniem obowiązku podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych w zakresie wskazanym w niniejszej interpretacji indywidualnej.(…)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów