Rozliczenie podatku od kredytu zaciągniętego dla rodziców

Przeczytaj także: Spłata kredytu zaciągniętego na zakup cudzej nieruchomości

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

W marcu 2018 r. wnioskodawczyni wraz z mężem kupiła nieruchomość. Zakup został sfinansowany środkami własnymi oraz otrzymanymi od córki. Córka w tym celu zaciągnęła kredyt hipoteczny. Przekazanie środków z kredytu hipotecznego nastąpiło z pominięciem rachunku bankowego zarówno córki jak i wspólnego konta wnioskodawczyni i jej męża. Kwota została wypłacona przez bank bezpośrednio na konto zbywcy nieruchomości.

Jedynymi właścicielami nieruchomości są wnioskodawczyni oraz jej mąż, zaś raty kredytu spłacane są przez córkę – jedynego kredytobiorcę.

Przekazanie środków pieniężnych nastąpiło tytułem darowizny, na co została sporządzona umowa darowizny. Również w akcie notarialnym zakupu znajduje się informacja o środkach pochodzących z darowizny. Sam tytuł przelewu pieniędzy z banku udzielającego kredytu na konto zbywcy nieruchomości brzmi natomiast: „wypłata kredytu”.

Wnioskodawczyni zadała pytanie jak od takiej darowizny rozliczyć podatek? Czy comiesięczna ratalna spłata kredytu przez córkę wiąże się z koniecznością comiesięcznego składania deklaracji? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) W myśl art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 644) – podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej „podatkiem”, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem:
1. dziedziczenia, zapisu zwykłego, dalszego zapisu, zapisu windykacyjnego, polecenia testamentowego;
2. darowizny, polecenia darczyńcy;
3. zasiedzenia;
4. nieodpłatnego zniesienia współwłasności;
5. zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu;
6. nieodpłatnej: renty, użytkowania oraz służebności.

Jak stanowi art. 5 cyt. ustawy – obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych.

Stosownie do art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn – obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. DenisNata - Fotolia.com

Pieniądze z kredytu w darowiźnie dla rodziców a podatek

Gdy córka zawiera z rodzicami umowę darowizny, na mocy której przekazuje im pieniądze, to obowiązek rozliczenia się rodziców z tego tytułu powstaje w dacie ich otrzymania i jednorazowo. Nie ma tutaj znaczenia fakt, że pieniądze te pochodziły z zaciągniętego kredytu hipotecznego, który córka będzie systematycznie spłacać.

W myśl art. 6 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy – obowiązek podatkowy powstaje – przy nabyciu w drodze darowizny – z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy – z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń.

Ustawa o podatku od spadków i darowizn nie zawiera pojęcia „darowizna”, dlatego w tym zakresie należy odwołać się do odpowiednich przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 1025 ze zm.).

Zgodnie z art. 888 § 1 Kodeksu cywilnego – przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Darowizna należy do czynności, których celem jest dokonanie aktu przysporzenia majątkowego bez ekwiwalentu w postaci świadczenia wzajemnego i polega najczęściej na przesunięciu jakiegoś dobra majątkowego z majątku darczyńcy do majątku obdarowanego. Świadczenie ma charakter nieodpłatny, gdy druga strona umowy nie zobowiązuje się do jakiegokolwiek świadczenia w zamian za uczynioną darowiznę.

Z kolei zgodnie z art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn – opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej 9.637 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej.

W rozumieniu art. 14 ust. 3 pkt 1 ww. ustawy – do I grupy podatkowej zalicza się małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów.

Zgodnie natomiast z art. 4a ust. 1 ustawy o podatku do spadków i darowizn – zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:
1. zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-5, 7 i 8 oraz ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia – w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4, oraz
2. w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 – udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.

Zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy i praw majątkowych dokonać należy na formularzu SD-Z2, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów w sprawie wzoru zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych z dnia 20 listopada 2015 r. (Dz.U. z 2015 r., poz. 2060).

W przypadku niespełnienia warunków, o których mowa w ust. 1-2, nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych podlega opodatkowaniu na zasadach ogólnych określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej (art. 4a ust. 3 ustawy o podatku od spadków i darowizn).

Stosownie do art. 4a ust. 4 ww. ustawy – obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy:
1. wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, nie przekracza kwoty określonej w art. 9 ust. 1 pkt 1 lub
2. nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego albo w tej formie zostało złożone oświadczenie woli jednej ze stron.

Zgodnie z art. 4 ust. 4 ustawy o podatku do spadków i darowizn – zwolnienia określone w ust. 1 i w art. 4a stosuje się, jeżeli w chwili nabycia nabywca posiadał obywatelstwo polskie lub obywatelstwo jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej lub państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub miał miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub na terytorium takiego państwa.

Z zacytowanego powyżej art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn wynika, że podstawowym kryterium uprawniającym do skorzystania ze zwolnienia, jeżeli przedmiotem darowizny są środki pieniężne, poza zgłoszeniem (za wyjątkiem sytuacji określonych w art. 4a ust. 4 cyt. ustawy) nabytych środków pieniężnych naczelnikowi urzędu skarbowego, jest udokumentowanie ich otrzymania dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.

Wskazać jednak należy, że warunek określony w tym przepisie jest spełniony także wtedy, gdy nabywca udokumentuje ich otrzymanie dowodem przekazania bezpośrednio na rachunek osoby trzeciej, w wykonaniu zawartej z nim umowy lub tytułem zobowiązania ciążącego na obdarowanym wobec tej osoby trzeciej. (…)

Odnosząc się do kwestii spłaty przez córkę Wnioskodawczyni rat kredytu hipotecznego, który został przez nią zaciągnięty po to, aby podarować środki z niego pochodzące rodzicom w celu zakupienia przez nich nieruchomości należy wyjaśnić, że jak już wcześniej wskazano, przedmiotem opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn jest nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych tytułem wymienionym w art. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Katalog tytułów nabycia wymieniony w tym przepisie ma charakter zamknięty, co oznacza, że nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych wyłącznie w drodze tych czynności prawnych może podlegać opodatkowaniu tym podatkiem.

W opisanym stanie faktycznym, córka Wnioskodawczyni spłacając raty ww. kredytu wywiązuje się z własnego zobowiązania wobec banku i tym samym przez czynność spłat rat własnego kredytu nie czyni przysporzenia w majątku rodziców. Spłata rat kredytu przez córkę nie stanowi więc darowizny na rzecz rodziców w rozumieniu art. 888 Kodeksu cywilnego. Nie ma tutaj znaczenia fakt, że kredyt został zaciągnięty na zakup nieruchomości, którą nabyli rodzice. Córka jako jedyny kredytobiorca spłacając raty otrzymanego kredytu spełnia obowiązek, o którym mowa w umowie kredytowej.

W związku z tym, spłata rat kredytu przez córkę nie powoduje powstania u Wnioskodawczyni obowiązku podatkowego w podatku od spadków i darowizn.

Obowiązek podatkowy powstał natomiast po stronie Wnioskodawczyni w związku z przekazaniem środków pieniężnych pochodzących z kredytu udzielonego córce Wnioskodawczyni na konto zbywcy nieruchomości na konto zbywcy nieruchomości na podstawie zawartej z córką umowy darowizny.

Jak wynika z wcześniej przywołanych przepisów, jeżeli przedmiotem darowizny są środki pieniężne, dodatkowym warunkiem zwolnienia od podatku na podstawie art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, poza zgłoszeniem nabytych środków pieniężnych naczelnikowi urzędu skarbowego, jest udokumentowanie ich otrzymania dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.

W świetle powyższego wyjaśnienia, rozstrzygnięcia wymaga kwestia, czy warunek określony w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn dotyczący udokumentowania otrzymania środków pieniężnych dowodem przekazania na rachunek bankowy nabywcy jest spełniony także w przypadku, gdy środki pieniężne będące przedmiotem darowizny zostały przekazane na rzecz Wnioskodawczyni, zgodnie z zawartą umową, lecz na rachunek bankowy osoby trzeciej – sprzedawcy nieruchomości.

W sytuacji, gdy środki pieniężne będące przedmiotem darowizny zostały przekazane bezpośrednio na rachunek bankowy osoby trzeciej (np. zbywcy nieruchomości), lecz na rzecz obdarowanego, należy uwzględnić linię orzeczniczą w takich sprawach wyznaczoną przez Naczelny Sąd Administracyjny. Zgodnie z poglądem NSA, podlega zwolnieniu od podatku nabycie tytułem darowizny środków pieniężnych, jeżeli nabycie to zostało zgłoszone organowi podatkowemu we właściwym czasie i udokumentowane dowodem przekazania na rachunek bankowy prowadzony dla innego, niż obdarowany, podmiotu, ale na rzecz osoby obdarowanej. W konsekwencji przyjętej przez Naczelny Sąd Administracyjny interpretacji przepisu art. 4a pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn, należy stwierdzić, że w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, warunek określony w tym przepisie jest spełniony także wtedy, gdy nabywca udokumentuje ich otrzymanie dowodem przekazania bezpośrednio na rachunek osoby trzeciej, w wykonaniu zawartej z nim umowy lub tytułem zobowiązania ciążącego na obdarowanym wobec tej osoby trzeciej.

Mając na uwadze przedstawiony we wniosku stan faktyczny oraz przywołane wyżej przepisy prawa należy stwierdzić, że rację ma Wnioskodawczyni twierdząc, że obowiązek podatkowy powstał po jej stronie z dniem przekazania przez bank środków na zakup nieruchomości na konto zbywcy, tj. 23 marca 2018 r. Jednakże w analizowanej sprawie znajdzie zastosowanie zwolnienie zawarte w art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, z tym zastrzeżeniem, że Wnioskodawczyni spełnia wszystkie warunki wymienione w tym przepisie, tj. do 23 września 2018 r. faktycznie zgłosiła właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego nabycie omawianych środków pieniężnych oraz odpowiednio udokumentuje przekazanie pieniędzy potwierdzeniem przelewu środków pieniężnych pochodzących z zaciągniętego przez córkę Wnioskodawczyni kredytu hipotecznego, przez bank bezpośrednio na rachunek zbywcy nieruchomości.

Podkreślić również należy, że spłata rat kredytu przez córkę w ogóle nie powoduje powstania po stronie Wnioskodawczyni obowiązku podatkowego w podatku od spadków i darowizn. Tym samym z tytułu comiesięcznej spłaty rat kredytu przez córkę na Wnioskodawczyni nie ciąży obowiązek składania zgłoszenia SD-Z2. (…)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów