Usługi od podmiotów powiązanych w wartości początkowej budynku

Przeczytaj także: Fiskus daje ulgi podatkowe i pozbawia do nich prawa

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Spółka z o.o. zamierza wybudować na własne potrzeby budynek, a po zakończeniu tego procesu – zaliczyć go do środków trwałych i amortyzować. Spółka nie dysponuje jednak stosownym zapleczem, dlatego procesem inwestycyjnym będzie zarządzał podmiot powiązany ze spółką (tzw. koordynator) w rozumieniu art. 11 updop. Świadczone przez podmiot usługi kwalifikowane będą na gruncie art. 15e updop jako „usługi zarządzania i kontroli” lub świadczenia o podobnym charakterze do wskazanych usług.

Z tytułu świadczonych usług spółka będzie wypłacać koordynatorowi wynagrodzenie, które zostanie zaliczone do kosztu wytworzenia budynku (powiększy jego wartość początkową).

Spółka zadała pytanie, czy odpisy amortyzacyjne od Budynku będą podlegały ograniczeniu w zakresie uznania ich za koszt uzyskania przychodu zgodnie z art. 15e ust. 1 updop? Jeśli tak, to jak powinna wyglądać metodyka kalkulacji limitu określonego w art. 15e ust. 1 updop?

Jako przykład kalkulacji spółka wskazała:
Wartość początkowa Budynku (od której będą dokonywane odpisy amortyzacyjne): 20 000 000 zł
Wartość usług zarządzania nabytych od Koordynatora, zaliczona do wartości początkowej Budynku: 100 000 zł
Metoda amortyzacji: amortyzacja liniowa na podstawie art. 16i ust. 1 updop
Stawka amortyzacyjna (wynikającą z wykazu stawek amortyzacyjnych stanowiących załącznik nr 1 do updop): 2,5%
Kwota odpisów amortyzacyjnych od Budynku za dany rok: 500 000 zł (= 20 000 000 zł x 2,5%)

Wartość usług zarządzania nabytych od Koordynatora, która proporcjonalnie przypadać będzie na odpis amortyzacyjny od Budynku za jeden rok podatkowy: 2 500 zł = [(100 000 zł/20 000 000 zł) x 500 000 zł].

Kliknij, aby powiekszyć

fot. nd700 - Fotolia.com

Fiskus ogranicza amortyzację środków trwałych

Od 2018 r. do ustawy o CIT trafiło nowe ograniczenie w rozpoznaniu kosztów od usług świadczonych przez podmioty powiązane. Są to różnego rodzaju usługi niematerialne. Zdaniem fiskusa ograniczenie to należy przenosić także dokonywanych odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej środka trwałego, gdy wartość takich usług trafiła do wartości początkowej tego środka trwałego.

Powyższe zdaniem Wnioskodawcy oznacza, że Wnioskodawca powinien uwzględniać kwotę 2 500 zł jako koszty „kwalifikowane” objęte art. 15e updop na moment dokonania odpisu amortyzacyjnego (na koniec danego miesiąca/kwartału/roku podatkowego) – w przypadku, gdy przesłanki zastosowania art. 15e updop będą na ten dzień spełnione.

W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1036 z późn. zm., dalej: „updop”), kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

Definicja sformułowana przez ustawodawcę ma charakter ogólny. Z tego względu każdorazowy wydatek poniesiony przez podatnika powinien podlegać indywidualnej analizie w celu dokonania jego kwalifikacji prawnej. Wyjątkiem jest jedynie sytuacja, gdy ustawa wyraźnie wskazuje jego przynależność do kategorii kosztów uzyskania przychodów lub wyłącza możliwość zaliczenia go do tego rodzaju kosztów. W pozostałych przypadkach należy natomiast zbadać istnienie związku przyczynowego pomiędzy poniesieniem kosztu a powstaniem przychodu ze źródła przychodu lub realną szansą powstania przychodu podatkowego, bądź też zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła jego uzyskiwania.

Innymi słowy oznacza to, że dla kwalifikacji prawnej danego kosztu istotne znaczenie ma cel, w jakim został poniesiony. Wydatek zostanie uznany za koszt uzyskania przychodów, jeżeli pomiędzy jego poniesieniem, a powstaniem, zwiększeniem bądź też możliwością powstania przychodu istnieje związek przyczynowy.

W świetle powyższego, aby wydatek poniesiony przez podatnika stanowił dla niego koszt uzyskania przychodu, muszą być spełnione następujące warunki:
• został poniesiony przez podatnika, tj. w ostatecznym rozrachunku musi on zostać pokryty z zasobów majątkowych podatnika (nie stanowią kosztu uzyskania przychodu podatnika wydatki, które zostały poniesione na działalność podatnika przez osoby inne niż podatnik),
• jest definitywny (rzeczywisty), tj. wartość poniesionego wydatku nie została podatnikowi w jakikolwiek sposób zwrócona,
• pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,
• poniesiony został w celu uzyskania, zachowania lub zabezpieczenia przychodów lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętych przychodów,
• został właściwie udokumentowany,
• nie może znajdować się w grupie wydatków, których nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.

Istnieje pewna grupa wydatków, co do których ustawodawca przewiduje rozkładanie ich w czasie w postaci odpisów amortyzacyjnych – są to środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne. Zgodnie z art. 15 ust. 6 updop kosztem uzyskania przychodów są odpisy z tytułu zużycia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (odpisy amortyzacyjne) dokonywane wyłącznie zgodnie z przepisami art. 16a-16m, z uwzględnieniem art. 16.

Co do zasady odpisów amortyzacyjnych dokonuje się od wartości początkowej środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych (art. 16h ust. 1 pkt 1 updop).

Za wartość początkową uznaje się cenę nabycia – w razie odpłatnego nabycia środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej (art. 16g ust. 1 pkt 1 updop), a w przypadku wytworzenia we własnym zakresie – koszt wytworzenia (art. 16g ust. 1 pkt 3 updop).

Za koszt wytworzenia uważa się wartość, w cenie nabycia, zużytych do wytworzenia środków trwałych: rzeczowych składników majątku i wykorzystanych usług obcych, kosztów wynagrodzeń za prace wraz z pochodnymi, i inne koszty dające się zaliczyć do wartości wytworzonych środków trwałych. Do kosztu wytworzenia nie zalicza się: kosztów ogólnych zarządu, kosztów sprzedaży oraz pozostałych kosztów operacyjnych i kosztów operacji finansowych, w szczególności odsetek od pożyczek (kredytów) i prowizji, z wyłączeniem odsetek i prowizji naliczonych do dnia przekazania środka trwałego do używania (art. 16g ust. 4 updop).

Ustalając cenę nabycia lub koszt wytworzenia, które to wielkości składają się na wartość początkową, od której dokonuje się odpisów amortyzacyjnych stanowiących koszty podatkowe, podatnik musi mieć na uwadze pozostałe przepisy ustawy o podatku dochodowym, w szczególności te, w których ustawodawca zawarł wyłączenie pewnych kategorii wydatków z kosztów uzyskania przychodów. Do takich wydatków należą te, które enumeratywnie zostały wymienione w art. 16 ust. 1 updop. Skoro wolą ustawodawcy określone wydatki nie mogą stanowić kosztów uzyskania przychodów to nie mogą one stanowić takich kosztów zarówno wówczas, gdy są zaliczane do kosztów w sposób bezpośredni, jak i wtedy gdy, stanowiąc środki trwałe lub wartości niematerialne i prawne, ich zaliczanie do kosztów jest rozłożone w czasie poprzez odpisy amortyzacyjne. Dokonywanie odpisów amortyzacyjnych jest niczym innym jak rozłożonym w czasie zaliczaniem do kosztów uzyskania przychodów wydatków na nabycie lub wytworzenie składnika majątkowego. Nie można więc odpisów amortyzacyjnych (stanowiących koszty podatkowe) dokonywanych na podstawie updop traktować inaczej niż wydatków bezpośrednio zaliczanych do kosztów uzyskania przychodów, gdyż obie te formy odliczeń prowadzą w istocie do obniżenia przychodu. Powyższe wynika zresztą wprost z brzmienia powołanego wcześnie art. 15 ust. 6 updop.

Na mocy przepisów ustawy z dnia 27 października 2017 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz.U. z 2017 r., poz. 2175, dalej jako: „ustawa nowelizująca”) nastąpiła nowelizacja przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Zgodnie z art. 2 pkt 18 ustawy nowelizującej od 1 stycznia 2018 r. wszedł w życie art. 15e ust. 1 ustawy o pdop, w myśl którego podatnicy są obowiązani wyłączyć z kosztów uzyskania przychodów koszty:
• usług doradczych, badania rynku, usług reklamowych, zarządzania i kontroli, przetwarzania danych, ubezpieczeń, gwarancji i poręczeń, oraz świadczeń o podobnym charakterze;
• wszelkiego rodzaju opłat i należności za korzystanie lub prawo do korzystania z praw lub wartości, o których mowa w art. 16b ust. 1 pkt 4-7,
• przeniesienia ryzyka niewypłacalności dłużnika z tytułu pożyczek, innych niż udzielonych przez banki i spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe, w tym w ramach zobowiązań wynikających z pochodnych instrumentów finansowych oraz świadczeń o podobnym charakterze
– poniesione bezpośrednio lub pośrednio na rzecz podmiotów powiązanych, o których mowa w art. 11, lub podmiotów mających miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju wymienionym w rozporządzeniu, o którym mowa w art. 9a ust. 6, w części, w jakiej koszty te łącznie w roku podatkowym przekraczają 5% kwoty odpowiadającej nadwyżce sumy przychodów ze wszystkich źródeł przychodów pomniejszonych o przychody z tytułu odsetek nad sumą kosztów uzyskania przychodów pomniejszonych o wartość zaliczonych w danym roku podatkowym do kosztów uzyskania przychodów odpisów amortyzacyjnych, o których mowa w art. 16a-16m, i odsetek. (…)

Jak wynika z wyżej przywołanych przepisów, odpisy amortyzacyjne dokonywane zgodnie z zasadami określonymi w podatku dochodowym od osób prawnych są niczym innym jak kosztami uzyskania przychodów rozłożonymi w czasie. Art. 15e updop wprowadza ograniczenie w wysokości kosztów uzyskania przychodów. Nie ma zatem żadnych przesłanek, żeby – w zależności tylko od momentu ich rozpoznawania – traktować koszty uzyskania przychodów w postaci odpisów amortyzacyjnych inaczej niż inne koszty podatkowe. Powyższe wynika wprost z art. 15 ust. 6 updop.

Podsumowując, w przypadku, gdy na wartość początkową amortyzowanego środka trwałego składają się również koszty wymienione w art. 15e updop, ograniczenie w zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów z ww. przepisu będzie miało zastosowanie do odpisów amortyzacyjnych dokonywanych od tego środka trwałego. (…)

Zgodnie z przywołanym już w niniejszej interpretacji art. 16g ust. 4 updop, za koszt wytworzenia uważa się wartość, w cenie nabycia, zużytych do wytworzenia środków trwałych: rzeczowych składników majątku i wykorzystanych usług obcych, kosztów wynagrodzeń za prace wraz z pochodnymi, i inne koszty dające się zaliczyć do wartości wytworzonych środków trwałych.

Wnioskodawca wskazał, że wynagrodzenie Koordynatora stanowić będzie element kosztu wytworzenia.

Zgodnie z art. 16h ust. 1 pkt 1 updop, odpisów amortyzacyjnych dokonuje się od wartości początkowej środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, z zastrzeżeniem art. 16k, począwszy od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym ten środek lub wartość wprowadzono do ewidencji, z zastrzeżeniem art. 16e, do końca tego miesiąca, w którym następuje zrównanie sumy odpisów amortyzacyjnych z ich wartością początkową lub w którym postawiono je w stan likwidacji, zbyto lub stwierdzono ich niedobór; suma odpisów amortyzacyjnych obejmuje również odpisy, których zgodnie z art. 16 ust. 1 nie uważa się za koszty uzyskania przychodów. Stosownie natomiast z art. 16i ust. 1 ww. ustawy, odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych, z zastrzeżeniem art. 16j-16ł, dokonuje się przy zastosowaniu stawek amortyzacyjnych określonych w Wykazie stawek amortyzacyjnych i zasad, o których mowa w art. 16h ust. 1 pkt 1.

W opisanej sytuacji Wnioskodawca będzie dokonywał odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej, w skład której wchodzić będą koszty „kwalifikowane” (wymienione w art. 15e ust. 1 updop).

Część odpisu amortyzacyjnego nie będzie mogła zatem być od razu zaliczona do kosztów uzyskania przychodów, ale będzie musiała zostać zweryfikowana pod kątem zastosowania art. 15e ust. 1 updop i uwzględniana przy wyliczaniu limitu, o którym mowa w tym przepisie.

Część ta powinna być określona w takiej samej proporcji, w jakiej całość kosztów usług objętych ograniczeniem wynikającym z art. 15e updop pozostaje w stosunku do wartości początkowej amortyzowanego środka trwałego.

W przykładzie wskazanym przez Wnioskodawcę, istotnie kwota 2 500 zł w skali roku zostanie uznana za koszt podlegający ograniczeniu z art. 15e ust. 1 updop w roku podatkowym. (…)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów