Płatności gotówkowe w podatku VAT i dochodowym

Przeczytaj także: Ograniczenia w obrocie gotówką w działalności gospodarczej

Załóżmy, że Firma X postanowiła kupić używaną maszynę, stanowiącą dla niej towar handlowy. Cena zakupu wynosiła 60.000 zł. Firma wpłaciła sprzedawcy gotówką zaliczkę w wysokości 10.000 zł w momencie oględzin maszyny, aby nie została ona sprzedana innemu nabywcy. Sprzedawca wystawił fakturę z 7-dniowym terminem płatności. Maszynę odebrano po 3 dniach od wpłaty zaliczki i wtedy też Firma X dokonała zapłaty brakującej części ceny – tym razem już przelewem bankowym. Zakup był obciążony 23% podatkiem VAT. Jaką wartość firma będzie mogła rozpoznać w kosztach podatkowych? Czy przysługuje jej prawo do pełnego odliczenia podatku VAT?

Podatek dochodowy

Z początkiem 2017 r. istotnie obniżono limit, o którym mowa obecnie w art. 19 ustawy z 6.03.2018 r. Prawo przedsiębiorców - z 15.000 euro do 15.000 zł. Jest to limit transakcji zawieranych pomiędzy przedsiębiorcami, do których te mogą być regulowane gotówką. W przypadku „droższych” transakcji przedsiębiorcy są obowiązani do dokonywania i przyjmowania płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą za pośrednictwem rachunku płatniczego. Chodzi tutaj o wartość brutto takiej transakcji (a więc z należnym podatkiem VAT).

Oczywiście jedynie nabywca nie może tutaj rozliczyć kosztu. Sprzedawca natomiast, pomimo przyjęcia gotówki, przychód wykazuje w pełnej wysokości.

Co się dzieje, gdy część zapłaty przyjmie formę gotówkową, a reszta zostanie uregulowana przelewem? Wtedy do kosztów nie trafi tylko ta wartość, która przypada zapłatę z pominięciem rachunku płatniczego.

W naszym przypadku Firma X zapłaciła gotówką 10.000 zł, a 50.000 zł uregulowała przelewem. W kwotach tych znajduje się już podatek VAT. Ten dla całej wartości transakcji wynosi 11.219,51 zł, a wartość netto to: 48.780,49 zł.

W uregulowanej gotówką wartości 10.000 zł kwota VAT wynosi natomiast 1.869,92 zł, a wartość netto 8.130,08 zł – i to ta kwota zostanie wyłączona z kosztów uzyskania przychodu. W efekcie Firma będzie mogła zaliczyć do kosztów podatkowych z tytułu zakupu przedmiotowej maszyny: 48.780,49 zł – 8.130,08 zł = 40.650,41 zł.

Podatek VAT

Podobne regulacje, odpowiadające tym w ustawach o podatku dochodowym, nie trafiły do ustawy o VAT. W konsekwencji sposób zapłaty faktury dokumentującej zawartą transakcję z naruszeniem obowiązku wynikającego z art. 19 ustawy Prawo przedsiębiorców, nie wpływa na zakres prawa do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z takiej faktury. Prawo to przysługuje zatem w całości, o ile zakup był związany wyłącznie z działalnością opodatkowaną VAT-em. Firma X z tego tytułu będzie mogła co do zasady odliczyć 11.219,51 zł.