Sprzedaż wspólnego mieszkania w podatku dochodowym

Przeczytaj także: Po jakim czasie sprzedaż mieszkania bez podatku?

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Obecny mąż wnioskodawczyni w 2006 r. kupił mieszkanie. Ślub miał miejsce w 2007 r. a w 2015 r. małżonkowie podpisali akt notarialny – umowę darowizny, którą mąż przeniósł ze swojego majątku osobistego do majątku wspólnego małżeńskiego przedmiotową nieruchomość.

Następnie w 2017 r. małżonkowie sprzedali mieszkanie w cenie wyższej, niż zakupu z 2006 r. W roku 2018 małżonkowie nabyli do majątku wspólnego mieszkanie w stanie deweloperskim. Część ceny zakupu sfinansowano ze sprzedaży poprzedniego mieszkania, reszta pochodziła z zaciągniętego kredytu hipotecznego. Wykończenie mieszkania nastąpiło ze środków pochodzących ze sprzedaży starego mieszkania. Wnioskodawczyni zadała pytanie, czy ze sprzedaży mieszkania musi się rozliczyć? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) W myśl art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 2032, z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie do art. 10 ust. 1 pkt 8 cytowanej na wstępie ustawy źródłem przychodu jest odpłatne zbycie, z zastrzeżeniem ust. 2:
a. nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,
b. spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,
c. prawa wieczystego użytkowania gruntów,
d. innych rzeczy,
- jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a)-c) - przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, a innych rzeczy - przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie; w przypadku zamiany okresy te odnoszą się do każdej z osób dokonującej zamiany.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. mizar_21984 - Fotolia.com

Wniesienie mieszkania do majątku wspólnego

Małżonkowie, poprzez zawarcie umowy w formie aktu notarialnego mogą wspólność ustawową rozszerzyć, ograniczyć, czy wręcz ustanowić rozdzielność majątkową (w tym z wyrównaniem dorobków). W przypadku rozszerzenia wspólności o składnik majątku wchodzący wcześniej do majątku odrębnego jednego z małżonków, dla celów podatkowych nie zmienia się data jego nabycia i co ważniejsze, jest ona taka sama dla obojga małżonków.

Powyższy przepis formułuje generalną zasadę, że sprzedaż nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości przed upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie rodzi obowiązek podatkowy w postaci zapłaty podatku dochodowego. Tym samym jeżeli odpłatne zbycie nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości nastąpiło po upływie 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie - nie jest źródłem przychodu w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a tym samym przychód uzyskany ze sprzedaży nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości w ogóle nie podlega opodatkowaniu.

Odnosząc powyższe uregulowania prawne na grunt rozpatrywanej sprawy w kontekście zapytania ujętego w przedmiotowym wniosku należy określić od jakiego momentu należy liczyć datę nabycia lokalu mieszkalnego, o którym mowa we wniosku i bieg pięcioletniego terminu, o którym mowa w powołanym wyżej art. 10 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Z treści wniosku wynika, że w 2007 r. Wnioskodawczyni zwarła związek małżeński, w którym od początku istniał ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej. Przed zawarciem związku małżeńskiego w 2006 r. mąż Wnioskodawczyni nabył lokal mieszkalny, który w 2015 r. na podstawie umowy darowizny sporządzonej w formie aktu notarialnego przekazał ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny objęty wspólnością ustawową małżeńską.

Rozstrzygając zatem kwestię odnoszącą się do daty nabycia przez Wnioskodawczynię ww. lokalu mieszkalnego należy odwołać się również do przepisów ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2017 r. poz. 682 z późn. zm.).

Stosownie do art. 31 § 1 ww. Kodeksu, z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

Jak stanowi art. 43 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym. Małżonkowie mogą przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego wspólność ustawową rozszerzyć lub ograniczyć albo ustanowić rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków (umowa majątkowa). Umowa taka może poprzedzać zawarcie małżeństwa (art. 47 § 1 ww. Kodeksu). Jest to zatem umowa, której celem jest ustanowienie ustroju majątkowego między małżonkami w sposób odmienny od przewidzianego w przepisach o wspólności ustawowej. Umowa ta reguluje stosunki majątkowe małżonków przez czas trwania ich związku małżeńskiego.

Ponadto, w doktrynie prawa rodzinnego podkreśla się, że w przypadku majątku osobistego małżonek pozostaje w stosunku do niego podmiotem wyłącznie uprawnionym, co oznacza, że jego uprawnienia do dysponowania przedmiotami wchodzącymi w skład majątku osobistego nie podlegają co do zasady żadnym ograniczeniom, w tym wynikającym z przepisów prawa rodzinnego, takimi jak konieczność uzyskania zgody współmałżonka co do możliwości rozporządzania konkretnym składnikiem majątku osobistego. Możliwe jest więc swobodne dokonywanie pomiędzy małżonkami czynności rozporządzających prowadzących do przeniesienia określonego przedmiotu majątkowego z majątku osobistego do majątku wspólnego.

Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 13 maja 2016 r., sygn. akt II FSK 1110/14, wyraził stanowisko, że małżonkowie mogą przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego wspólność ustawową rozszerzyć lub ograniczyć albo ustanowić rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków (umowa majątkowa). Umowa rozszerzająca wspólność majątkową małżeńską uregulowana została w art. 47 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Jest to umowa, której celem jest ustanowienie ustroju majątkowego między małżonkami w sposób odmienny od przewidzianego w przepisach o wspólności ustawowej. Umowy o rozszerzenie wspólności ustawowej w zakresie, w jakim ustanawiają zasadę kształtującą ustrój majątkowy, są stricte umowami majątkowymi małżeńskimi, działają na przyszłość i mają charakter organizacyjny (wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 7 sierpnia 2015 r.). Tak więc skoro z chwilą objęcia nieruchomości wspólnością majątkową nie następuje jakiekolwiek wydzielenie części nieruchomości, a żadnemu z małżonków (współwłaścicieli) nie przysługuje własność fizycznie wydzielonej części rzeczy, to nie można przyjąć, że z chwilą rozszerzenia wspólności majątkowej (wspólności ustawowej) strona takiej umowy wyzbyła się prawa do tej rzeczy.

Tożsamej oceny dokonano w szeregu innych wyroków NSA (przykładowo: wyrok NSA z dnia 22 marca 2017 r., sygn. akt II FSK 456/15, wyrok NSA z dnia 13 maja 2016 r., sygn. akt II FSK 1110/14, wyrok NSA z dnia 7 kwietnia 2016 r., sygn. akt 11 FSK 313/14 oraz wyrok NSA z dnia 9 kwietnia 2002 r., sygn. akt III SA 2717/00.

Mając na uwadze powołane przepisy należy stwierdzić, że datą nabycia nieruchomości przez każdego z małżonków, na skutek zawarcia umowy rozszerzającej wspólność majątkowa (w tym przypadku w drodze darowizny) jest data nabycia tej nieruchomości przez tego małżonka, który następnie poprzez rozszerzenie wspólności majątkowej włączył je do majątku wspólnego, i od tego dnia należy liczyć pięcioletni okres, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zatem, sprzedaż w 2017 r. przedmiotowego lokalu mieszkalnego, nabytego przez męża Wnioskodawczyni w 2006 r., a następnie włączonego do majątku wspólnego małżonków poprzez zawarcie umowy darowizny, nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, z uwagi na upływ pięcioletniego terminu liczonego od końca roku, w którym nastąpiło nabycie zbywanego lokalu mieszkalnego, do daty odpłatnego zbycia. (…)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów