Podatnik wykreślony z rejestru VAT też może odliczyć podatek

Przeczytaj także: Odliczenie VAT z faktur od niezarejestrowanych podatników: fiskus a TSUE

Neutralność podatku od towarów i usług

Podstawową zasadą systemu podatku od towarów i usług jest zasada neutralności, zgodnie z którą podatek powinien być nieodczuwalny dla przedsiębiorców, a więc nie powinien obciążać ich ekonomicznie. Z założenia, ciężar ten spoczywa na konsumentach.


Odliczenie podatku naliczonego jest oczywiście obwarowane różnymi zastrzeżeniami i wyjątkami, gdyż powoduje pomniejszenie należności wpływających do krajowego budżetu. W celu skorzystania z prawa do odliczenia, przedsiębiorca musi spełnić określone przesłanki materialne i formalne. Właśnie na tym tle powstaje najwięcej sporów z fiskusem, gdyż chcąc uszczelniać system podatkowy, państwa Unii zaostrzają coraz bardziej wymogi formalne, lub interpretują je na niekorzyść przedsiębiorców.

TSUE broni przedsiębiorców przed nadmiernym formalizmem

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wielokrotnie podkreślał, że prawo do odliczenia stanowi integralną część mechanizmu VAT i co do zasady nie podlega ograniczeniu. Takie stwierdzenie zapadło chociażby w wyroku z dnia 19 października 2017 r., w sprawie Paper Consult, sygn. C‑101/16, czy w wyroku z dnia 12 września 2018 r., w sprawie Siemens Gamesa Renewable Energy România SRL, sygn. C‑69/17.

Jednocześnie TSUE zauważa, że prawo do odliczenia VAT podlega wymogom lub przesłankom o charakterze zarówno materialnym, jak i formalnym. Jeżeli chodzi o wymogi lub przesłanki materialne, z brzmienia art. 168 lit. a) dyrektywy 2006/112 wynika, że w celu skorzystania z prawa do odliczenia, po pierwsze, dany podmiot musi być „podatnikiem” w rozumieniu tej dyrektywy, oraz po drugie, towary lub usługi, które są wskazywane jako podstawa dla rzeczonego prawa, powinny być wykorzystywane przez podatnika na późniejszym etapie obrotu na potrzeby jego własnych opodatkowanych transakcji, a owe towary lub usługi powinny być dostarczone lub świadczone na wcześniejszym etapie obrotu przez innego podatnika.

Jeżeli chodzi o zasady wykonywania prawa do odliczenia, które odpowiadają wymogom lub przesłankom o charakterze formalnym, art. 178 lit. a) dyrektywy 2006/112 stanowi, że podatnik w celu dokonania odliczenia musi posiadać fakturę sporządzoną zgodnie z art. 220–236 oraz 238–240 tej dyrektywy.

Przesłanki materialne decydują o prawie do odliczenia VAT

W przywołanych powyżej wyrokach Trybunał, nawiązując do utrwalonej linii orzeczniczej, jednoznacznie stwierdził, że podstawowa zasada neutralności VAT wymaga, aby odliczenie naliczonego VAT było przyznawane, jeżeli zostały spełnione wymogi materialne, nawet jeśli nie zostały spełnione niektóre wymogi formalne przez podatników. W szczególności identyfikacja do celów VAT oraz obowiązek zgłoszenia przez podatnika rozpoczęcia, zmiany i zakończenia działalności stanowią jedynie wymogi formalne do celów kontrolnych, które nie mogą podważać w szczególności prawa do odliczenia VAT, jeżeli materialne przesłanki powstania tego prawa zostały spełnione.

W związku z tym, nie można uniemożliwić podatnikowi VAT wykonania jego prawa do odliczenia z tego powodu, że nie był zarejestrowany dla celów VAT przed wykorzystaniem dóbr nabytych w ramach jego opodatkowanej działalności. O ile wymogi materialne dające prawo do odliczenia zapłaconego naliczonego VAT zostały spełnione, a prawo to nie jest podnoszone w sposób stanowiący oszustwo lub nadużycie, przedsiębiorca będzie miał prawo do skorzystania z prawa do odliczenia w drodze złożonych deklaracji VAT lub faktur wystawionych po reaktywacji swojego statusu podatnika VAT.

Podstawa prawna: art. 86 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2017 r. poz. 1221 ze zm.; art. 167, 168, 178 dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. U. UE. L. z 2006 r. Nr 347, str. 1; ze zm.).