Likwidacja spółki jawnej: spłata wspólników z podatkiem dochodowym

Przeczytaj także: Zmniejszenie udziałów w spółce komandytowej w podatku dochodowym

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Spółka jawna ma trzech wspólników, którzy postanowili dokonać jej likwidacji. Dokonali oni zgłoszenia rozpoczęcia likwidacji w sądzie (likwidatorami zostali wspólnicy) oraz upłynnili majątek spółki. Pozostała jej tylko nieruchomość zabudowana dwoma budynkami o wartości rynkowej 2 820 000 zł.

Wspólnicy spółki planują podjęcie uchwały o przejęciu tej nieruchomości przez jednego wspólnika. Tytułem wyrównania wartości należnych pozostałym wspólnikom udziałów likwidacyjnych i tzw. kapitałowych w majątku spółki (w tym udziałów w nieruchomości), wspólnik ten zapłaci na konto spółki celem rozliczenia udziałów likwidacyjnych (w tym udziałów w nieruchomości) pozostałych wspólników kwotę 1.410.000,00 zł. Kwota ta odpowiada procentowemu udziałowi pozostałych wspólników w majątku spółki.

W podziale powyższej kwoty nie będzie brał udziału wspólnik, który otrzyma nieruchomość od likwidowanej spółki, jako że jego udział w ten właśnie sposób zostanie już zaspokojony. Po podpisaniu aktu notarialnego w związku z likwidacją, spółka nie będzie posiadać już żadnych aktywów ani pasywów.

Zadano pytanie, czy otrzymana spłata będzie stanowić dla dwóch wspólników przychód podlegający opodatkowaniu? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…)
Zgodnie z art. 4 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2017 r., poz. 1577) użyte w ustawie określenie spółka osobowa oznacza – spółkę jawną, spółkę partnerską, spółkę komandytową i spółkę komandytowo-akcyjną.
W myśl art. 51 § 1 Kodeksu spółek handlowych każdy wspólnik ma prawo do równego udziału w zyskach i uczestniczy w stratach w tym samym stosunku bez względu na rodzaj i wartość wkładu. Określony w umowie spółki udział wspólnika w zysku odnosi się, w razie wątpliwości, także do jego udziału w stratach (art. 51 § 2 ww. ustawy).
Stosownie do art. 51 § 3 ustawy – Kodeks spółek handlowych: umowa spółki może zwolnić wspólnika od udziału w stratach.
Jednak należy zaznaczyć, że zgodnie z art. 37 § 1 Kodeksu spółek handlowych: przepisy niniejszego rozdziału mają zastosowanie, jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. yellowj - Fotolia.com

Podatek od mająku likwidowanej spółki

Wspólnicy, którzy w likwidowanej spółce przekażą część jej majątku jednemu wspólnikowi w zamian za spłatę pozostałych, będą musieli od tej czynności zapłacić podatek. Fiskus uznał, że wystąpienie odpłatności w zamian za majątek powoduje dla wspólników otrzymujących pieniądze powstanie przychodu z działalności gospodarczej.

Zgodnie z art. 58 § 1 Kodeksu spółek handlowych: rozwiązanie spółki powodują:
1. przyczyny przewidziane w umowie spółki;
2. jednomyślna uchwała wszystkich wspólników;
3. ogłoszenie upadłości spółki;
4. śmierć wspólnika lub ogłoszenie jego upadłości;
5. wypowiedzenie umowy spółki przez wspólnika lub wierzyciela wspólnika;
6. prawomocne orzeczenie sądu.

Stosownie do art. 67 § 1 Kodeksu spółek handlowych w przypadkach określonych w art. 58 należy przeprowadzić likwidację spółki, chyba że wspólnicy uzgodnili inny sposób zakończenia działalności spółki.

Zgodnie z art. 82 § 1 ustawy Kodeks spółek handlowych z majątku spółki spłaca się przede wszystkim zobowiązania spółki oraz pozostawia się odpowiednie kwoty na pokrycie zobowiązań niewymagalnych lub spornych.

Stosownie do art. 82 § 2 Kodeksu spółek handlowych pozostały majątek dzieli się między wspólników stosownie do postanowień umowy spółki. W przypadku braku stosownych postanowień umowy spłaca się wspólnikom udziały. Nadwyżkę dzieli się między wspólników w takim stosunku, w jakim uczestniczą oni w zysku.

Natomiast stosownie do art. 82 § 3 tej ustawy rzeczy wniesione przez wspólnika do spółki tylko do używania zwraca się wspólnikowi w naturze.

Spółka jawna nie posiada osobowości prawnej, nie jest zatem podatnikiem podatków dochodowych, a dochody tej spółki nie stanowią odrębnego przedmiotu opodatkowania. Opodatkowaniu podlegają natomiast dochody poszczególnych wspólników tej spółki. Sposób opodatkowania dochodu z udziału w tej spółce uzależniony jest od cywilnoprawnego statusu danego wspólnika. Jeżeli wspólnikiem spółki jawnej jest osoba fizyczna, to dochód z udziału w tej spółce podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Według art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2018 r., poz. 1509) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 8 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przychody z udziału w spółce niebędącej osobą prawną, ze wspólnej własności, wspólnego przedsięwzięcia, wspólnego posiadania lub wspólnego użytkowania rzeczy lub praw majątkowych u każdego podatnika określa się proporcjonalnie do jego prawa do udziału w zysku (udziału) oraz, z zastrzeżeniem ust. 1a, łączy się z pozostałymi przychodami ze źródeł, z których dochód podlega opodatkowaniu według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1. W przypadku braku przeciwnego dowodu przyjmuje się, że prawa do udziału w zysku (udziału) są równe.

Zgodnie natomiast z art. 8 ust. 2 pkt 1 ww. ustawy zasady wyrażone w ust. 1 stosuje się odpowiednio do rozliczania kosztów uzyskania przychodów, wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów i strat.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych odrębnym źródłem przychodów jest pozarolnicza działalność gospodarcza.

Jak stanowi art. 14 ust. 1 ww. ustawy za przychód z działalności, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3, uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług.

Co do zasady, do przychodów z działalności gospodarczej należą wszystkie przychody osiągane w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, z wyjątkiem przychodów wymienionych w art. 14 ust. 3 tej ustawy.

Zgodnie z art. 14 ust. 2 pkt 17 lit. b ustawy przychodem z działalności gospodarczej są również przychody z odpłatnego zbycia składników majątku otrzymanych w związku z likwidacją spółki niebędącej osobą prawną lub wystąpieniem wspólnika z takiej spółki.

Stosownie do art. 14 ust. 3 pkt 10 cyt. ustawy do przychodów z działalności gospodarczej nie zalicza się środków pieniężnych otrzymanych przez wspólnika spółki niebędącej osobą prawną z tytułu likwidacji takiej spółki.

Natomiast stosownie do art. 14 ust. 3 pkt 12 lit. b ww. ustawy do przychodów z działalności gospodarczej nie zalicza się przychodów z odpłatnego zbycia składników majątku otrzymanych w związku z likwidacją spółki niebędącej osobą prawną lub wystąpieniem wspólnika z takiej spółki – jeżeli od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła likwidacja: prowadzonej samodzielnie działalności gospodarczej, prowadzonych samodzielnie działów specjalnych produkcji rolnej, spółki niebędącej osobą prawną lub nastąpiło wystąpienie wspólnika z takiej spółki, do dnia ich odpłatnego zbycia upłynęło sześć lat i odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej lub działów specjalnych produkcji rolnej.

Powyższe przepisy, tj. art. 14 ust. 2 pkt 17 lit. b i art. 14 ust. 3 pkt 10 i 12 lit. b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, regulujące kwestie związane z zakończeniem uczestnictwa podatnika w spółce niebędącej osobą prawną, zostały wprowadzone do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych od 1 stycznia 2011 r. Ich celem było rozwianie wątpliwości interpretacyjnych dotyczących skutków podatkowych zakończenia uczestnictwa podatnika w spółce osobowej (w tym także w wyniku likwidacji takiej spółki). Ustawodawca postanowił zatem, że w przypadku likwidacji spółki niebędącej osobą prawną, gdy wspólnik otrzyma z tego tytułu środki pieniężne, nie będą one podlegały opodatkowaniu, o ile będą miały swoje źródło w dochodach już opodatkowanych, np. w opodatkowanych przez podatnika lecz pozostawionych w spółce zyskach. Natomiast gdy wspólnik otrzyma z ww. tytułu niepieniężne składniki majątku, odroczony zostanie moment opodatkowania do chwili, gdy podatnik odpłatnie zbędzie te składniki majątku, a zatem z tytułu tego zbycia uzyska dodatkowe, nieopodatkowane wcześniej środki.

Należy przy tym zauważyć, że wyżej cytowane, a dot. spółki osobowej przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie odnoszą się wyłącznie do sytuacji, w której dochodzi do zakończenia bytu prawnego takiej spółki na skutek przeprowadzenia formalnego postępowania likwidacyjnego. Pod pojęciem „likwidacji” użytym w tym przepisie należy rozumieć każdy, dopuszczalny i zgodny z przepisami prawa sposób ustania bytu prawnego takiej spółki, w wyniku którego dochodzi m.in. do podziału między wspólników majątku spółki. (…)

Mając na uwadze przedstawione zdarzenie przyszłe w odniesieniu do powyżej powołanych przepisów należy uznać, że w niniejszej sprawie uzyskanie przez Zainteresowanych spłaty w zw. z przekazaniem całego majątku likwidowanej Spółki innemu wspólnikowi jest czynnością prawną mającą charakter odpłatnego zbycia. Żaden przepis ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie wyłącza z kategorii przychodów ani nie zwalnia z opodatkowania tym podatkiem tego typu przysporzenia majątkowego. Z uwagi na to, że przyczyną (źródłem) tej spłaty jest wcześniejsze funkcjonowanie wspólników w Spółce, następnie jej likwidacja i przekazanie majątku Spółki tylko jednemu ze wspólników – przychód uzyskany z tej spłaty (tu: z odpłatnego zbycia) powinien zostać zakwalifikowany do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. do pozarolniczej działalności gospodarczej.

Zatem w kontekście powyżej zaprezentowanego stanu prawnego notarialnie złożone oświadczenie wspólników, na mocy którego cały majątek (nieruchomość) zostanie przekazany na rzecz innego wspólnika – trzeciego wspólnika, posiada charakter czynności prawnej rozporządzającej przez Zainteresowanych przypadającym na nich udziałem w majątku Spółki (składnikach majątku). W związku z tym, że towarzyszyła temu spłata, czynność ta ma charakter odpłatnego zbycia, do którego stosuje się przepisy art. 14 ust. 3 pkt 12 lit. b i art. 24 ust. 3d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Na mocy art. 24 ust. 3d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych dochodem z odpłatnego zbycia innych niż środki pieniężne składników majątku otrzymanych przez wspólnika spółki niebędącej osobą prawną z tytułu wystąpienia z takiej spółki lub z tytułu jej likwidacji jest różnica między przychodem uzyskanym z ich odpłatnego zbycia a wydatkami poniesionymi na ich nabycie lub wytworzenie, niezaliczonymi w jakiejkolwiek formie do kosztów uzyskania przychodów przez wspólnika lub spółkę; przepisy art. 22 ust. 8a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stosuje się odpowiednio.

Podsumowując, otrzymanie przez Zainteresowanych spłaty, o której mowa we wniosku, spowoduje powstanie przychodu podatkowego. Uzyskany przychód Zainteresowani powinni zaliczyć do przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej. Jednocześnie Zainteresowani będą mogli zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów wydatki poniesione przez nich lub Spółkę na nabycie lub wytworzenie zbywanej nieruchomości – niezaliczone uprzednio w jakiejkolwiek formie do kosztów uzyskania przychodów – w proporcji, w jakiej przypadają na udziały w majątku będącym przedmiotem spłaty.(…)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów