Alimenty dla żony bez podatku dochodowego

Przeczytaj także: Od zasądzonych alimentów od męża trzeba zapłacić podatek

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Wnioskodawczyni wyszła za mąż w 1976 r. Mieszkała razem z mężem i wspólnie z nim wychowywała trójkę dzieci oraz prowadziła gospodarstwo domowe. Z czasem mąż zaczął nadużywać alkoholu i przestał interesować się utrzymaniem domu. Dlatego też wnioskodawczyni wystąpiła o alimenty na siebie i utrzymanie domu. W lutym 2005 r. sąd przyznał jej alimenty w wysokości 1 000 zł miesięcznie na podstawie art. 27 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Dzieci były już na swoim utrzymaniu. Następnie w 2010 r. sąd podwyższył wartość alimentów do 1 300 zł miesięczne.

Wnioskodawczyni nadal pozostawała w związku małżeńskim. Nie toczyła się sprawa o rozwód bądź separację. Małżonkowie mieszkali razem i prowadzili wspólne gospodarstwo domowe aż do chwili śmierci męża, tj. 25 stycznia 2018 r. Na podstawie uzyskanej w urzędzie skarbowym informacji wnioskodawczyni od otrzymywanych alimentów ponad kwotę 700 zł płaciła podatek. Mąż płacił podatek dochodowy od całego wynagrodzenia brutto.

Wnioskodawczyni zadała pytanie, czy słusznie powinna płacić podatek od alimentów? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) Zgodnie z ogólną zasadą sformułowaną w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2018 r., poz. 200, z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Na podstawie art. 11 ust. 1 ww. ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19, art. 25b i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. designer491 - Fotolia

Alimenty

Alimenty należy odróżnić od świadczeń przyznanych na podstawie art. 27 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego na zaspokojenie potrzeb rodziny

Katalog źródeł, do których kwalifikuje się przychód danego rodzaju został wymieniony w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W pkt 9 tego przepisu wymieniono jako źródło przychodu – „inne źródła”.

Na podstawie art. 20 ust. 1 ww. ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Zauważyć należy, że powołany wyżej przepis wymienia określone rodzaje przychodów stanowiące pewien katalog o charakterze otwartym, a tym samym nie rozstrzyga w sposób ostateczny co jest przychodem z „innych źródeł”. Użycie przez ustawodawcę zwrotu „w szczególności” przesądza, że przedmiotowy katalog nie ma charakteru zamkniętego, wyczerpującego. Innymi słowy, przychody niemieszczące się w źródłach przychodów wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8a ww. ustawy i niewymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych przewidzianych w tej ustawie stanowią przychody z innych źródeł.

Zgodnie natomiast z art. 2 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przepisów ustawy nie stosuje się do świadczeń na zaspokojenie potrzeb rodziny, o których mowa w art. 27 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, objętych wspólnością majątkową małżeńską.

Z literalnego brzmienia powołanego przepisu wynika zatem, że wyłączeniu spod działania przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych podlegają wyłącznie świadczenia na zaspokojenie potrzeb rodziny, o których mowa w art. 27 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, objęte wspólnością majątkową małżeńską.

Możliwość skorzystania z wyłączenia określonego w art. 2 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych uzależniona jest od łącznego spełnienia wszystkich zawartych w tym przepisie przesłanek, a mianowicie:
1. przyznane świadczenie musi być przeznaczone na zaspokojenie potrzeb rodziny,
2. potrzeby rodziny muszą być zgodne z określonymi w art. 27 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego,
3. świadczenie musi być objęte wspólnością majątkową małżeńską.

Stosunki majątkowe między małżonkami uregulowane zostały w ustawie z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2017 r., poz. 682, z późn. zm.). Zgodnie z art. 31 § 1 ww. ustawy, z chwilą zawarcia małżeństwa między małżonkami powstaje z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny).

Natomiast stosownie do art. 31 § 2 ww. ustawy, do majątku wspólnego należą w szczególności:
1. pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków,
2. dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków,
3. środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków,
4. kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 121).

Obowiązek zaspokajania potrzeb rodziny został uregulowany w art. 27 i 28 ww. ustawy. Jego celem jest zapewnienie środków materialnych umożliwiających prawidłowe funkcjonowanie rodziny jako całości oraz zaspokojenie uzasadnionych potrzeb poszczególnych członków, przy zachowaniu zasady równej stopy życiowej.

Stosownie natomiast do art. 27 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oboje małżonkowie obowiązani są, każdy według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli. Zadośćuczynienie temu obowiązkowi może polegać także w całości lub w części, na osobistych staraniach o wychowanie dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym.

Obowiązek ten, jako wynikający z przepisu powszechnie obowiązującego, powstaje z chwilą zawarcia małżeństwa i gaśnie z chwilą jego ustania, orzeczenia separacji lub unieważnienia. Rodzaj i zakres potrzeb, które powinny zostać zaspokojone, zależą od uzasadnionych indywidualnych okoliczności dotyczących każdego z członków rodziny. Określenie, każdy z małżonków ma się przyczynić do zaspokojenia potrzeb rodziny oznacza, że realizacji tego obowiązku można dochodzić drogą prawną.

Jeżeli jeden z małżonków pozostających we wspólnym pożyciu nie spełnia ciążącego na nim obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny, wówczas, zgodnie z treścią art. 28 § 1 ww. ustawy, sąd może nakazać, ażeby wynagrodzenie za pracę albo inne należności przypadające temu małżonkowi były w całości lub w części wypłacane do rąk drugiego małżonka.

Z treści przedstawionego stanu faktycznego wynika, że na mocy wyroku Sądu Rejonowego Wydział Rodzinny i Nieletnich Wnioskodawczyni uzyskała świadczenie na zaspokojenie potrzeb rodziny na podstawie art. 27 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Podstawą otrzymania świadczenia nie były przepisy dotyczące alimentów. Pomiędzy małżonkami istniała wspólność majątkowa małżeńska. Nie toczyła się sprawa o rozwód, ani separację.

W przedmiotowej sprawie konieczne jest wyjaśnienie, czy Wnioskodawczyni otrzymywała świadczenie alimentacyjne przyznane na podstawie wyroku sądu lub ugody sądowej, do których mają zastosowanie przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, czy też otrzymane świadczenie mieści się w kategorii świadczeń na zaspokojenie potrzeb rodziny, o których mowa w art. 27 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, do których nie mają zastosowania przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (a zatem nie podlegają one opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych).

Przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie stosuje się do świadczeń na zaspokojenie potrzeb rodziny, o których mowa w art. 27 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, objętych wspólnością majątkową małżeńską (art. 2 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Natomiast świadczenia alimentacyjne są dochodem w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przy czym, z uwagi na istniejące zwolnienie przedmiotowe, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 127, dochód ten nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym na zasadach określonych w tym przepisie.

Na gruncie ww. ustawy, alimenty stanowią przychód z innych źródeł, o których mowa w art. 20 ust. 1 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 9, i podlegają opodatkowaniu na ogólnych zasadach przy zastosowaniu skali podatkowej. W przypadku alimentów otrzymanych przez małżonka na podstawie wyroku sądu lub ugody sądowej, opodatkowaniu podlega wyłącznie kwota przekraczająca miesięcznie 700 zł, stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 127 lit. b) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Biorąc pod uwagę powyższe stwierdzić należy, że skoro zasądzona na rzecz Wnioskodawczyni kwota, stanowi świadczenie na zaspokojenie potrzeb rodziny, o której mowa w art. 27 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego objęte wspólnością majątkową małżeńską, to stosownie do dyspozycji art. 2 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych ww. świadczenie nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.(…)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów