MF wyjaśnia: zasady stosowania mechanizmu podzielonej płatności

Przeczytaj także: Podzielona płatność przy transakcjach walutowych

1. Mechanizm podzielonej płatności – istota i zakres stosowania

Mechanizm podzielonej płatności to nowe rozwiązanie prawne dotyczące szczególnego sposobu dokonywania płatności, za pośrednictwem rachunków bankowych lub SKOK, z tytułu należności udokumentowanych wystawioną fakturą z kwotą VAT. Podstawowym założeniem mechanizmu podzielonej płatności jest rozdzielenie zapłaty należności przelewem na dwa strumienie:

• kwotę odpowiadającą kwocie podatku VAT wykazanej na fakturze, która trafia na specjalny rachunek dostawcy, zwany rachunkiem VAT, oraz
• kwotę odpowiadającą wartości sprzedaży netto wykazanej na fakturze, która jest przelewana na rachunek rozliczeniowy/SKOK, powiązany z rachunkiem VAT.

Podział płatności dokonywany jest na poziomie systemów banków lub SKOK-ów, odpowiednio wysyłającego należności oraz odbiorcy należności. W celu zidentyfikowania, że dana płatność dokonywana jest w podzielonej płatności oraz w celu prawidłowego zaksięgowania kwot na odpowiednich rachunkach, banki oraz SKOK-i udostępniają specjalny komunikat przelewu, dedykowany dla mechanizmu podzielonej płatności.

Mechanizm ten może być stosowany wyłącznie w odniesieniu do transakcji dokonywanych przez podatników VAT na rzecz innych podatników VAT. Co do zasady MPP służy do realizacji zapłaty za fakturę, na której wykazano kwotę VAT (przy czym od tej zasady są wyjątki, np. zapłata VAT płatnikowi przy WNT paliwa, które będą opisane poniżej). MPP nie może być więc wykorzystywane do zapłaty za czynności lub zdarzenia pozostające poza zakresem VAT (np. zapłata odszkodowania), a także za świadczenia zwolnione z VAT, opodatkowane stawką 0% VAT lub objęte odwrotnym obciążeniem.

Rolą mechanizmu podzielonej płatności jest uszczelnienie systemu VAT. Uszczelnienie to będzie realizowane poprzez wyeliminowanie zjawiska znikającego podatnika (znikający podatnik – podmiot, który wystawia fakturę z wykazaną kwotą VAT, otrzymuje zapłatę kwoty brutto i następnie znika, nie rozliczając VAT z tej faktury z urzędem skarbowym). W związku z tym MPP jest przeznaczony do rozliczeń transakcji opodatkowanych VAT.

2. Dobrowolność stosowania MPP

Stosowanie mechanizmu podzielonej płatności jest dobrowolne. O zastosowaniu tego mechanizmu każdorazowo decyduje dokonujący płatności (czyli co do zasady nabywca towaru lub usługi).

Podatnik decydując się na wdrożenie do stosowanych przez siebie form rozliczeń mechanizmu podzielonej płatności nie musi o tym fakcie informować urzędu skarbowego, czy też swoich kontrahentów.

Przyznanie inicjatywy co do wyboru stosowania mechanizmu podzielonej płatności płacącemu nie oznacza jednak, że sprzedawca nie będzie mógł zastrzec w umowie, że nie chce stosować takiej formy rozliczeń. Kontrahenci mają w tym zakresie swobodę, wynikającą z zasady swobody umów i sami decydują w jaki sposób dokonują rozliczeń przeprowadzanych transakcji. Postanowienia umowne kontrahentów wywołują przy tym skutki tylko na poziomie relacji kontraktowej między kontrahentami i nie wpływają na regulacje ustawy wprowadzającej MPP.

Dobrowolność stosowania mechanizmu podzielonej płatności oznacza również, że może być on stosowany wybiórczo zarówno, jeśli chodzi o faktury, jak i kontrahentów. To znaczy, że podatnik (nabywca) ma możliwość wyboru, za które faktury chce płacić stosując MPP, a które faktury opłaci w inny sposób.

Co więcej, MPP jest systemem elastycznym również w zakresie tego, jaką część kwot wykazanych na fakturze podatnik chce zapłacić w podzielonej płatności. Podatnik może bowiem zapłacić w MPP całość lub część kwoty odpowiadającej kwocie VAT wykazanej na fakturze.

Dokonujący zapłaty w MPP może stosować tę formę zapłaty niezależnie od tego, czy lub w jakiej części przysługuje mu prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktury, w związku z którą dokonywana jest płatność i niezależnie od tego czy skorzystał lub zamierza skorzystać, w całości lub w części, z prawa do odliczenia w okresie, w którym dokonuje płatności.

3. Rachunek VAT

Od dnia 1 lipca 2018 r. wszyscy podatnicy VAT, zarówno czynni jak i zwolnieni od podatku, posiadający rachunki rozliczeniowe lub imienne rachunki w SKOK otwarte w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą będą mieli otwarte (bez konieczności składania wniosków) specjalne rachunki, tzw. rachunki VAT.

Wyjątkiem będą sytuacje, w których podatnik w jednym banku/SKOK-u będzie miał więcej niż jeden rachunek. Wówczas, niezależnie od liczby prowadzonych rachunków w danym banku/SKOK-u, zostanie otwarty jeden rachunek VAT, który będzie powiązany ze wszystkimi rachunkami prowadzonymi w danym banku/SKOK-u.

Z różnych przyczyn podatnik może jednak uznać, że potrzebuje więcej niż jeden rachunek VAT, np. do każdego swojego rachunku rozliczeniowego w danym banku. W tym przypadku podatnik może zwrócić się do banku/SKOK-u z wnioskiem o otwarcie dodatkowych rachunków VAT.

Rachunki VAT będą prowadzone wyłącznie w walucie polskiej, zatem nie będzie możliwości skorzystania z MPP, jeżeli przelew ma być wykonany w walucie innej niż polska.

Środki zgromadzone na rachunku VAT są własnością podatnika. Podatnik ma możliwość dysponowania tymi środkami w takim zakresie, w jakim zezwala na to ustawa. Środki zgromadzone na rachunku VAT mogą zostać wykorzystane do:

1. dokonania:
   a) zapłaty kwoty odpowiadającej kwocie podatku VAT z tytułu nabycia towarów lub usług na rachunek VAT dostawcy – czyli do zapłacenia za VAT wykazany na fakturze, otrzymanej od dostawcy lub usługodawcy,
   b) zwrotu kwoty odpowiadającej kwocie podatku VAT wynikającej z wystawionej przez podatnika faktury korygującej z tytułu: udzielonego po dokonaniu sprzedaży upustu lub obniżki ceny; zwrotu towarów i opakowań; zwrotu całości lub części zapłaty otrzymanej przed dokonaniem sprzedaży, jeżeli do niej nie doszło oraz stwierdzenia pomyłki w kwocie podatku (czyli przypadki, o których mowa w art. 29a ust. 10 pkt 1–3 i ust. 14 ustawy o VAT) – zwrot nabywcy kwot wynikających z wystawionej fakturykorygującej;
2. wpłaty na rachunek urzędu skarbowego:
   a) podatku VAT,
   b) dodatkowego zobowiązania podatkowego w podatku VAT,
   c) odsetek za zwłokę w podatku VAT oraz odsetek za zwłokę od dodatkowego zobowiązania podatkowego w podatku VAT;
3. wpłaty podatku VAT przez podatników obowiązanych do obliczania i wpłacania podatku w formie zaliczek, dokonujących wewnątrzwspólnotowego nabycia paliw silnikowych wymienionych w załączniku nr 2 do ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (art. 103 ust. 5a ustawy o VAT) na rzecz płatników wskazanych w art. 17a ustawy o VAT;
4. zwrotu nienależnie (omyłkowo) otrzymanej płatności na rachunek VAT podatnika, od którego otrzymano tę płatność – czyli w sytuacji, gdy podatnik otrzyma płatność w MPP omyłkowo (w szczególności, gdy płatność została skierowana do niewłaściwego podmiotu), otrzymujący tę płatność będzie mógł ją zwrócić w MPP;
5. przekazania przy użyciu komunikatu przelewu kwoty odpowiadającej kwocie podatku od towarów i usług na rachunek VAT dostawcy towarów lub usługodawcy w przypadku, w którym podatnik otrzymał płatność przy użyciu komunikatu przelewu, a nie jest dostawcą towarów lub usługodawcą wskazanym na fakturze, za którą jest dokonywana płatność;
6. przekazania środków na swój inny rachunek VAT prowadzony w tym samym banku/SKOK – czyli posiadacz kilku rachunków VAT w jednym banku/SKOK będzie mógł swobodnie przekazywać kwoty z jednego rachunku VAT na swój inny rachunek VAT.

Podstawa prawna: art. 62b ust. 2 ustawy Prawo bankowe

Zapłata kwoty podatku VAT z rozliczenia z czerwiec 2018 r. będzie uwzględniała już środki z rachunku VAT. To znaczy, przy zapłacie zobowiązania VAT dokonywanej w lipcu 2018 r. przelewem podatkowym, w pierwszej kolejności do przelewu wykorzystane zostaną środki zgromadzone na rachunku VAT.

Rachunek VAT może być obciążony w celu realizacji zajęcia na podstawie administracyjnego tytułu wykonawczego, dotyczącego egzekucji należności z tytułu podatku VAT. W takiej sytuacji z rachunku VAT mogą być egzekwowane zarówno należności główne (zaległość podatkowa w podatku VAT wraz z należnymi odsetkami) jak i pozostałe koszty zajęcia, tj. koszty upomnień, egzekucji.

4. Komunikat przelewu

Nabywca, który chce zapłacić przy wykorzystaniu MPP kwotę należności wynikającą z faktury musi skorzystać z dedykowanego do tego celu rodzaju przelewu, używając tzw. komunikatu przelewu dedykowanego dla płatności w podzielonej płatności, czyli ze specjalnej formatki przelewu, która zawiera dodatkowe pola do wypełnienia, których nie zawiera standardowy komunikat przelewu. Komunikat ten jest udostępniony przez bank/SKOK.

W komunikacie przelewu dedykowanym dla podzielonej płatności płacący wskazuje numer rachunku rozliczeniowego dostawcy lub usługodawcy, nie wskazuje natomiast numeru rachunku VAT. Bank/SKOK dokonuje podziału płatności i przekazuje wskazaną w komunikacie przelewu kwotę podatku VAT na rachunek VAT dostawcy, zgodnie z informacjami zawartymi w komunikacie przelewu.

W komunikacie przelewu należy wypełnić następujące dodatkowe pola:

1. kwota odpowiadająca całości albo części kwoty podatku wynikającej z faktury, która ma zostać zapłacona w mechanizmie podzielonej płatności;
2. kwota odpowiadająca całości albo części wartości sprzedaży brutto;
3. numer faktury, w związku z którą dokonywana jest płatność;
4. NIP dostawcy towaru lub usługodawcy.