Prawo do odliczenia VAT z faktur od podmiotu niezarejestrowanego

Przeczytaj także: Odliczenie VAT z faktury od podmiotu oczekującego na wpis do rejestru VAT

Spółka zawarła umowę z kontrahentem o świadczenie usług informatycznych, które były rozliczane miesięczne. Usługi te spółka wykorzystywała do wykonywania czynności opodatkowanych VAT-em. Były one przy tym dokumentowane fakturami VAT. Spółka nie wystąpiła jednak do urzędu skarbowego z wnioskiem o potwierdzenie rejestracji VAT swojego kontrahenta, a jedynie odliczała podatek naliczony wynikający z wystawionych przez niego faktur za wykonane usługi.

Po dziesięciu miesiącach (we wrześniu 2014 r.) okazało się, że kontrahent nie został wpisany do CEIDG (pomimo posłużenia się przy podpisywaniu umowy numerem REGON) jak też nie był zarejestrowany na potrzeby VAT. W rozpatrywanej sprawie chodziło o wyjaśnienie, czy w takim przypadku spółka miała prawo do odliczenia VAT? Spółka uznała oczywiście, że prawo do odliczenia podatku jej przysługiwało. Faktury były wystawiane bowiem zgodnie z obowiązującymi przepisami, a sam fakt braku rejestracji nie rzutuje na jej prawo do odliczenia podatku z tych faktur.

Fiskus: VAT odliczyć nie można

Jak nietrudno się domyślić, organ podatkowy w wydanej interpretacji uznał, że prawo do odliczenia VAT spółce nie przysługuje. Ta powinna bowiem powinna była wiedzieć, że nabywa usługi od podmiotu nieuprawnionego do wystawiania faktur. Skoro spółka nie dołożyła należytej staranności w tym zakresie, nie chroni jej zasada neutralności ani proporcjonalności.

Sądy: ważne są fakty

Stanowiska fiskusa nie podzielił zarówno WSA jak i NSA.

NSA podkreślił, że „(…) warunki formalne nie mogą stać na przeszkodzie realizacji prawa do odliczenia. Trybunał wielokrotnie bowiem podkreślał, iż ewentualne uchybienie przez dostawcę towarów obowiązkowi zgłoszenia rozpoczęcia działalności podlegającej opodatkowaniu nie może podważać prawa do odliczenia podatku przysługującego odbiorcy dostarczonych towarów w zakresie naliczonego podatku VAT. W związku z tym rzeczonemu odbiorcy przysługuje prawo do odliczenia, nawet jeżeli dostawca jest podatnikiem, który nie został zarejestrowany dla celów podatku VAT, o ile faktury dotyczące dostarczonych towarów zawierają wszystkie informacje wymagane przez art. 22 ust. 3 lit. b) Szóstej dyrektywy, a zwłaszcza te konieczne do ustalenia tożsamości osoby, która wystawiła te faktury, oraz rodzaju tych towarów (zob. wyroki TSUE: z 22 października 2015 r. w sprawie C-277/14, PPUH Stehcemp sp.j. Florian Stefanek, Janina Stefanek, Jarosław Stefanek, EU:C:2015:719; z 6 września 2012 r. C-324/11, Tóth, EU:C:2012:549, pkt 32; z 22 grudnia 2010 r., C-438/09, Dankowski, EU:C:2010:818, pkt 33, 36, 38).(…)”

TSUE przy tym wielokrotnie podnosił, że kwestia, czy podatek VAT należny od transakcji sprzedaży dotyczących danych towarów został wpłacony do budżetu państwa, nie wywiera wpływu na prawo podatnika do odliczenia VAT (zob. postanowienie z 3 marca 2004 r. w sprawie C-395/02 Transport Service, Rec. str. I-1991, pkt 26; wyrok z 12 stycznia 2006 r. w sprawach połączonych C-354/03, C-355/03 i C-484/03 Optigen, Zb.Orz., s. I-483, pkt 54).

Nadto TSUE potwierdza, że zwalczanie oszustów unikania opodatkowania oraz nadużyć podatkowych jest celem uznanym i wspieranym przez Szóstą dyrektywę. Dlatego też krajowe organy podatkowe oraz sądy winny odmówić prawa do odliczenia, gdy zostanie udowodnione – na podstawie obiektywnych przesłanek, że skorzystanie z tego prawa wiązałoby się z przestępstwem lub nadużyciem (zob. wyroki: Bonik, C-285/11, EU:C:2012:774, pkt 35, 37 i przytoczone tam orzecznictwo; Maks Pen, C-18/13, EU:C:2014:69, pkt 26).

Na tej podstawie NSA uznał, że działania skarżącej do września 2014 r. nie mogły zostać uznane jako działania podejmowane w złej wierze. Dopiero wówczas spółka uzyskała informacje o nierzetelności swojego kontrahenta. Dopiero zatem faktury wystawione po tym, jak spółka się dowiedziała, iż kontrahent nie jest zarejestrowany, nie dają jej prawa do odliczenia podatku naliczonego.