Odszkodowanie za wywłaszczenie nieruchomości bez PIT

Przeczytaj także: "Sprzedaż" gruntu pod budowę drogi bez podatku dochodowego?

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Wnioskodawca nabył udział w nieruchomości w następujący sposób:
• 1/4 udziału w nieruchomości tytułem spadku po zmarłym w dniu 9 września 2012 r. ojcu,
• 1/4 udziału w nieruchomości tytułem spadku po zmarłej w dniu 24 września 2014 r. matce.

Dnia 25 września 2017 r. Wojewoda X wydał decyzję, w której to orzekł o ustaleniu odszkodowania w kwocie 2.035.239 zł za utracone prawo własności do tej nieruchomości na rzecz jej dotychczasowych właścicieli. Nieruchomość została wywłaszczona (na rzecz województwa X) pod budowę drogi wojewódzkiej. Połowa tej kwoty trafiła do wnioskodawcy. Zainteresowany zadał pytanie, czy przyznane mu odszkodowanie za wywłaszczenie jest zwolnione z podatku dochodowego? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zgodził się ze stanowiskiem wnioskodawcy i odstąpił od jego uzasadnienia prawnego. Stanowisko to było następujące:

„(...) Na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jednym ze źródeł przychodów są inne źródła.

Natomiast w myśl art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19, art. 25b i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. Gecko Studio - Fotolia.com

Wywłaszcenie nieruchomości pod drogę w PIT

Odszkodowania otrzymane za wywłaszczone nieruchomości wypłacanego stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami pod pewnymi warunkami jest zwolnione od podatku. Jedna z przesłanek negatywnych odnosi się do różnicy pomiędzy ceną nabycia nieruchomości a wartością odszkodowania. Nie stosuje się jej jednak w przypadku nieruchomości nabytych w spadku.

Powyższe oznacza, że odszkodowanie stanowi co do zasady przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W myśl art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wolne od podatku dochodowego są przychody uzyskane z tytułu odszkodowania wypłacanego stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami lub z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie oraz z tytułu sprzedaży nieruchomości w związku z realizacją przez nabywcę prawa pierwokupu, stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami; nie dotyczy to przypadków, gdy właściciel nieruchomości, o której mowa w zdaniu pierwszym, nabył jej własność w okresie 2 lat przed wszczęciem postępowania wywłaszczeniowego bądź odpłatnym zbyciem nieruchomości za cenę niższą o co najmniej 50% od wysokości uzyskanego odszkodowania lub ceny zbycia nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie lub w związku z realizacją prawa pierwokupu.

Warunkiem niezbędnym do skorzystania z uregulowanego w tym przepisie zwolnienia jest otrzymanie m.in. odszkodowania, które przyznane zostało stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami. Zwolnienie to nie będzie jednak przysługiwało, jeżeli łącznie spełnione zostaną następujące warunki:
• nabycie nieruchomości nastąpiło w okresie 2 lat przed wszczęciem postępowania wywłaszczeniowego
• cena jej nabycia była o co najmniej 50% niższa od wysokości odszkodowania.

W sytuacji więc, gdy spełniony zostanie tylko jeden ze wskazanych warunków albo nie zostanie spełniony żaden z nich, to uzyskany przychód korzysta ze zwolnienia z opodatkowania.

Jak wskazano w stanie faktycznym, Wnioskodawca nabyła nieruchomość w drodze spadkobrania, po zmarłych rodzicach, co nie pozwala na ustalenie ceny nabycia. Wynika to z tego, że w takim przypadku brak jest ceny nabycia nieruchomości. Nabycie w drodze spadku stanowi nabycie nieodpłatne, a cena nie stanowi elementu nabycia.

Powyższe oznacza, że nie została spełniona co najmniej jedna z przesłanek wyłączających zastosowanie zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 29.

Ponadto Wnioskodawca otrzymała odszkodowanie za wywłaszczenie nieruchomości (udziału w wysokości 2/4 części w prawie własności nieruchomości) pod drogi publiczne (kategorii drogi wojewódzkiej). Podstawą faktyczną wypłaty otrzymanego przez Wnioskodawcę odszkodowania jest wywłaszczenie nieruchomości pod drogi publiczne, do którego mają zastosowanie przepisy ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami.

W świetle powyższego, należy stwierdzić, że odszkodowanie, które Wnioskodawca otrzymała za wywłaszczenie nieruchomości pod drogi publiczne, wypłacone na postawie art. 12 ust. 4a, 4f, 4g i 5, art. 18 ust. 1 i 1e pkt 1, art. 22 ust. 1 i art. 23 ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (Dz. U. z 2017 r., poz. 1496), art. 130 ust. 2, art. 132 ust. la i 2, art. 134 i art. 135 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2016 r., poz. 2147 ze zm.), art. 19 ust. 5 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 1440 ze zm.), art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 16 grudnia 2005 r. o finansowaniu infrastruktury transportu lądowego (Dz. U. Nr 267, poz. 2251 ze zm.), art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2017 r., poz. 1257) w zw. z art. 16 ustawy z dnia 7 kwietnia 2017 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania administracyjnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2017 r. poz. 935), stanowi przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przychód ten korzysta ze zwolnienia przedmiotowego określonego w art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i to niezależnie od faktu, że do wywłaszczenia nieruchomości i wypłaty odszkodowania doszło przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie udziału w wysokości 2/4 części w prawie własności nieruchomości, tj. po 1/4 po zmarłym ojcu i zmarłej matce.(...)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów