Sprzedaż wysyłkowa w podatku VAT

Przeczytaj także: Rozliczenie VAT należnego przy przesyłkach kurierskich

Ogólna zasada zawarta w ustawie o podatku od towarów i usług mówi, że obowiązek podatkowy powstaje w dacie dostawy towarów. Jeżeli jednak przed jej dokonaniem otrzymano całość lub część zapłaty (np. przedpłatę, zaliczkę), obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w odniesieniu do otrzymanej kwoty (art. 19a ust. 1 i 8 ustawy o VAT). Sama data wystawienia faktury pozostaje tutaj bez znaczenia.

Sytuacja jest zatem klarowna w przypadku przedpłat. Tutaj bowiem to data otrzymania zapłaty będzie decydować o powstaniu obowiązku podatkowego? A jak zachować się w sytuacji, gdy najpierw zostaje dostarczony towar a dopiero później otrzymana zapłata?

Niestety ustawodawca nie wyjaśnił, czym jest „przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel”. Co zatem pod pojęciem tym rozumieć?

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 16.04.2018 r. nr 0115-KDIT1-1.4012.108.2018.1.KM wskazał, że „(...) W określeniu „jak właściciel” zawiera się możliwość uznania za dostawę faktycznego przeniesienia władztwa nad rzeczą. W rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług „dostawa” oznacza wszelkiego rodzaju rozporządzanie towarem (sprzedaż, zamiana, darowizna, oraz każdą inną transakcję, która w aspekcie ekonomicznym będzie prowadziła do podobnego rezultatu).

Kliknij, aby powiekszyć

fot. makistock - Fotolia.com

Rozliczenie VAT od towaru wysłanego kurierem

Obowiązek podatkowy z tytułu sprzedaży towarów należy wykazać co do zasady w dacie ich dostawy. Jak tę określić w przypadku sprzedaży wysyłkowej, czyli gdy towar jest przekazany za pośrednictwem przewoźnika? Na ogół będzie to moment przekazania towaru temu przewoźnikowi, a nie jego dostarczenie nabywcy. Strony umowy mogą jednak postanowić inaczej.

Co należy rozumieć przez „przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel” określił Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-320/88. W orzeczeniu tym stwierdza się, że dla uznania danej czynności za opodatkowaną dostawę towarów, nie ma znaczenia to, czy dochodzi do przeniesienia własności według prawa właściwego dla danego kraju. Regulacja ta ma zastosowanie do każdego przeniesienia prawa do rozporządzania towarem na inny podmiot, które to przeniesienie skutkuje tym, że strona ta uzyskuje de facto możliwość korzystania z rzeczy tak jak właściciel, nawet jeżeli nie wiąże się to z przeniesieniem własności. W tym orzeczeniu, odnosząc się do dostawy towarów, Trybunał posłużył się terminem przeniesienia „własności w sensie ekonomicznym”, podkreślając tym samym uniezależnienie opodatkowania od przeniesienia własności towarów. Oznacza to więc, że na gruncie przedmiotowego przepisu kluczowym elementem jest przeniesienie, w istocie rzeczy, praktycznej kontroli nad rzeczą i możliwości dysponowania nią.

Innymi słowy pojęcie „przeniesienie prawa do rozporządzania jak właściciel” dotyczy tego rodzaju czynności, która daje otrzymującemu towar prawo do postępowania z nim jak właściciel. Chodzi tutaj przede wszystkim o możliwość faktycznego dysponowania rzeczą, a nie rozporządzania nią w sensie prawnym. Istotą dostawy towarów nie jest bowiem przeniesienie prawa własności, zatem zwrotu „prawo do rozporządzania jak właściciel” nie można interpretować jako „prawa własności”.(...)”

Niestety wszystko komplikuje się, gdy towar ma zostać dostarczony klientowi za pośrednictwem zewnętrznego przewoźnika, gdy ryzyko utraty towaru w transporcie spoczywa na sprzedawcy. Trudność polega tutaj na określeniu, czy obowiązek podatkowy powstaje w momencie przekazania towaru przewoźnikowi czy dopiero w momencie jego dostarczenia i odbioru przez klienta?

Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z dnia 14.03.2018 r. nr 0115-KDIT1-1.4012.884.2017.1.DM wyjaśnił, że „(...) w sytuacji, gdy towar jest wysyłany do nabywcy za pośrednictwem przewoźnika (spedytora, kuriera) wyłącznie za pobraniem, dokonanie dostawy towaru następuje z chwilą wydania towaru podmiotowi, który jest zobowiązany do jego dostarczenia, z tym bowiem momentem dostawca przenosi prawo do rozporządzania towarem jak właściciel.(...)”

Organ podatkowy powołał się tutaj na art. 544 Kodeksu cywilnego mówiący, że jeżeli rzecz sprzedana ma być przesłana przez sprzedawcę do miejsca, które nie jest miejscem spełnienia świadczenia, poczytuje się w razie wątpliwości, że wydanie zostało dokonane z chwilą, gdy w celu dostarczenia rzeczy na miejsce przeznaczenia sprzedawca powierzył ją przewoźnikowi trudniącemu się przewozem rzeczy tego rodzaju. Jednakże kupujący obowiązany jest zapłacić cenę dopiero po nadejściu rzeczy na miejsce przeznaczenia i po umożliwieniu mu zbadania rzeczy.
Art. 548 §1 Kodeksu cywilnego mówi natomiast, że to z chwilą wydania rzeczy sprzedanej przechodzą na kupującego korzyści i ciężary związane z rzeczą oraz niebezpieczeństwo przypadkowej utraty lub uszkodzenia rzeczy.

Należy jednak pamiętać, że zgodnie z art. 548 §2 Kodeksu cywilnego strony mogą zastrzec taką datę w odmienny sposób.

Jeżeli zatem strony ustalą, że przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel nastąpi w innym momencie, np. dopiero w chwili odbioru towaru przez nabywcę od przewoźnika, to należałoby przyjąć, że dopiero wtedy dojdzie do dostawy towaru i to będzie moment powstania obowiązku podatkowego.

Dla uniknięcia niepotrzebnych sporów co do określenia momentu dokonania dostawy towarów warto uregulować tę kwestię w umowie zawartej z nabywcą czy regulaminie.