Rozliczenie PIT: status samotnej matki gdy były mąż łoży na utrzymanie dzieci

Przeczytaj także: Rozliczenie podatkowe: status osoby samotnie wychowującej dziecko

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Mąż wnioskodawczyni wyprowadził się w styczniu 2015 r. Od tego czasu zainteresowana samotnie wychowuje dwójkę małoletnich dzieci. W październiku 2015 r. wnioskodawczyni złożyła pozew rozwodowy. Wyrok orzekający rozwód uprawomocnił się 27 stycznia 2017 r. Opieka nad dziećmi została przyznana wnioskodawczyni. Były mąż nie został pozbawiony praw rodzicielskich, nie odbywał kary pozbawienia wolności, nie miała miejsca separacja sądowa.

Dzieci były i są pod opieką wnioskodawczyni i z nią mieszkają. Jej zostało powierzone wychowanie dzieci. Były mąż płaci alimenty oraz ma prawo do widzeń z dziećmi dwa weekendy w miesiącu. Wnioskodawczyni uzyskuje dochody opodatkowane tylko skalą podatkową.

Zainteresowana zadała pytanie, czy za 2017 rok mogła rozliczyć się jako osoba samotnie wychowująca dzieci? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(...) Zgodnie z art. 6 ust. 4 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2018 r., poz. 200, z późn. zm.) od dochodów rodzica lub opiekuna prawnego, podlegającego obowiązkowi podatkowemu, o którym mowa w art. 3 ust. 1, będącego panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, lub osobą pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności, jeżeli ten rodzic lub opiekun w roku podatkowym samotnie wychowuje dzieci:
1. małoletnie,
2. bez względu na ich wiek, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,
3. do ukończenia 25 roku życia uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty, przepisach o szkolnictwie wyższym lub w przepisach regulujących system oświatowy lub szkolnictwo wyższe obowiązujących w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie, jeżeli w roku podatkowym nie uzyskały dochodów podlegających opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 lub art. 30b, w łącznej wysokości przekraczającej kwotę stanowiącą iloraz kwoty zmniejszającej podatek określonej w art. 27 ust. 1b pkt 1 oraz stawki podatku, określonej w pierwszym przedziale skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, z wyjątkiem renty rodzinnej;
 podatek może być określony, z zastrzeżeniem ust. 8, na wniosek wyrażony w rocznym zeznaniu podatkowym, w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy dochodów osoby samotnie wychowującej dzieci, z uwzględnieniem art. 7, z tym że do sumy tych dochodów nie wlicza się dochodów (przychodów) opodatkowanych w sposób zryczałtowany na zasadach określonych w tej ustawie.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. ChemiQ - Fotolia.com

Kiedy samotna matka rozliczy się preferencyjnie?

Gdy mąż jedynie łoży na utrzymanie dzieci ale z nimi nie miesza i widzi się z nimi w weekendy, matka ma prawo rozliczyć się jako osoba samotnie wychowująca dzieci. Zajmuje się ona bowiem wychowywaniem dzieci bez pomocy drugiej osoby.

W myśl art. 6 ust. 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych sposób opodatkowania, o którym mowa w ust. 2 i 4, nie ma zastosowania w sytuacji, gdy chociażby do jednego z małżonków, osoby samotnie wychowującej dzieci lub do jej dziecka mają zastosowanie przepisy art. 30c, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym lub ustawy z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.

Zasada określona w ust. 8 nie dotyczy osób, o których mowa w art. 1 pkt 2 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, niekorzystających jednocześnie z opodatkowania przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej lub z działów specjalnych produkcji rolnej na zasadach określonych w art. 30c, w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym, w ustawie z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym albo w ustawie z dnia 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych (art. 6 ust. 9 ww. ustawy).

Stosownie natomiast do treści art. 6 ust. 10 ww. ustawy sposób opodatkowania, o którym mowa w ust. 2 i 4, nie ma zastosowania do podatników, którzy wniosek, wyrażony w zeznaniu podatkowym, określony w ust. 2 i 4, złożą po terminie, o którym mowa w art. 45 ust. 1.

Zgodnie z art. 45 ust. 1 tej ustawy podatnicy są obowiązani składać urzędom skarbowym zeznanie, według ustalonego wzoru, o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym, w terminie do dnia 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym (…).

Z powołanych unormowań prawnych wynika, że prawo do skorzystania z preferencyjnego opodatkowania dochodów na zasadach określonych w art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przysługuje podatnikowi, który:
1. w danym roku podatkowym samotnie wychowuje dzieci;
2. posiada odpowiedni, określony przez ustawodawcę, stan cywilny;
3. nie mają do niego, ani do jego dziecka zastosowania przepisy art. 30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przepisy o zryczałtowanym podatku dochodowym, ustawy o podatku tonażowym oraz ustawy o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych;
4. złoży stosowny wniosek (wyrażony w zeznaniu rocznym) w przewidzianym terminie.

Z istoty pojęcia „osoby samotnie wychowującej dziecko” wynika natomiast, że jest to osoba (rodzic lub opiekun prawny, który sprawuje opiekę nad dzieckiem na podstawie orzeczenia właściwego sądu), która w określonej sytuacji, w określonym czasie zupełnie sama (bez udziału drugiej osoby), zajmuje się wychowywaniem dziecka, stale troszczy się o jego byt materialny i rozwój emocjonalny.

Z uwagi, że ustawodawca w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawarł definicji pojęcia „wychowywać”, należy odwołać się do definicji słownikowych tego pojęcia. „Wychowywać” w słownikowym rozumieniu oznacza: zapewniając byt doprowadzić do osiągnięcia pełnego rozwoju psychicznego i fizycznego. Wychowywanie polega na stałym troszczeniu się o byt materialny dziecka oraz o jego rozwój emocjonalny.(...)

Mając na uwadze powołane wyżej przepisy zauważyć należy, że zapis cytowanego wyżej art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w którym ustawodawca posługuje się zwrotem „w roku podatkowym samotnie wychowuje dzieci”, a nie „przez cały rok podatkowy samotnie wychowuje dzieci” oznacza, że wystarczającym jest, aby taki stan zaistniał w ciągu roku podatkowego. Wobec powyższego stwierdzić należy, że w 2017 r. Wnioskodawczyni miała – pomimo uprawomocnienia się w dniu 28 stycznia 2017 r. wyroku o rozwiązaniu małżeństwa poprzez rozwód – status osoby samotnie wychowującej dzieci w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Oznacza to, że za 2017 r. przysługiwało Wnioskodawczyni prawo do złożenia zeznania w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci. Należy jednak podkreślić, iż wniosek o opodatkowanie dochodów w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci winien zostać wyrażony w zeznaniu rocznym składanym do dnia 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym. Jeżeli zatem Wnioskodawczyni składając zeznanie podatkowe za 2017 r. nie wybrała opodatkowania dochodów w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dzieci, nie może już za ten rok podatkowy skorzystać z preferencyjnego rozliczenia, nie ma bowiem możliwości dokonania zmiany zasad opodatkowania poprzez złożenie korekty.(...)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów