Spółka nie zawsze płaci podatek od otrzymanej pożyczki

Przeczytaj także: Podatek PCC gdy umowa pożyczki ze znajomym?

Czym jest pożyczka

Instytucję pożyczki reguluje art. 720 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z nim przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Jak nietrudno zauważyć, potoczne rozumienie „pożyczki” różni się od tego kodeksowego. Pożyczyć „kodeksowo” można bowiem jedynie pieniądze albo rzeczy oznaczone co do gatunku (czyli np. ziemniaki, cukier), według ilości, miary lub wagi. Jest to też przekazanie na własność przedmiotu pożyczki. Pożyczkobiorca zwraca taką samą ilość towarów czy pieniędzy, ale nie tę samą.

Potocznie bardzo często natomiast błędnie używamy terminu „pożyczenia” zamiast „użyczenia” (np. samochodu, telefonu, komputera itd.). W dalszej części artykułu skupimy się na kodeksowej definicji pożyczki i to w stosunku do środków pieniężnych, jako że to te najczęściej występują w obrocie gospodarczym.

Podatek od pożyczki

Umowa pożyczki jest umową cywilnoprawną, która zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podlega opodatkowaniu tym właśnie podatkiem. Stawka PCC dla umowy pożyczki wynosi co do zasady 2% jej wysokości (art. 7 ust. 1 pkt 4 ustawy o PCC). Obowiązek podatkowy ciąży natomiast na biorącym pożyczkę (art. 4 pkt 7 ustawy o PCC).

Kiedy zwolnienie od podatku

Ustawa podatkowa przewiduje pewne zwolnienia bądź wyłączenia z podatku dla pożyczek zaciągniętych przez spółkę (i nie tylko przez nią, ale to na pożyczkach zaciąganych przez takie podmioty tutaj się skupiamy).

1. Kryterium terytorialne
Art. 1 ust. 4 ustawy o PCC mówi, że czynności cywilnoprawne podlegają podatkowi, jeżeli ich przedmiotem są:

1. rzeczy znajdujące się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub prawa majątkowe wykonywane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
2. rzeczy znajdujące się za granicą lub prawa majątkowe wykonywane za granicą, w przypadku gdy nabywca ma miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i czynność cywilnoprawna została dokonana na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

PCC podlega zatem umowa pożyczki, której przedmiot w chwili zawarcia umowy znajduje się na terytorium RP. Jeżeli natomiast pożyczane pieniądze będą znajdować sie za granicą, umowa podlega opodatkowaniu PCC, o ile pożyczkobiorca ma siedzibę na terytorium Polski i umowę zawarto na terytorium Polski.

Wniosek jest zatem taki, że gdy zarówno środki pieniężne, będące przedmiotem pożyczki, w chwili zawarcia umowy będą znajdowały się zagranicą (na zagranicznym rachunku bankowym pożyczkodawcy), a pożyczkobiorca będzie miał siedzibę w Polsce, niemniej sama umowa pożyczki zostanie zawarta poza RP, to taka umowa pożyczki nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

2. Co z VAT - bez PCC.
Art. 2 pkt 4 ustawy o PCC mówi, że nie podlegają temu podatkowi czynności cywilnoprawne:
a) w zakresie, w jakim są opodatkowane podatkiem od towarów i usług,
b) jeżeli przynajmniej jedna ze stron jest zwolniona od podatku od towarów i usług z tytułu dokonania tej czynności (poza wyjątkami wskazanymi w art. 2 pkt 4 lit. b) Ustawy o PCC).

Jeżeli zatem którakolwiek ze stron umowy pożyczki w odniesieniu do tej konkretnej umowy jest opodatkowana VAT lub zwolniona z tego podatku, umowa pożyczki nie będzie podlegać podatkowi od czynności cywilnoprawnych.

Uwaga na wyłączenie
W myśl przepisów o PCC uważa pożyczka udzielona przez wspólnika spółce osobowej jest traktowana nie jako umowa pożyczki, a zmiana umowy spółki.

3. Pożyczki od zagranicznych spółek prowadzących działalność finansową
Art. 9 pkt 10 lit. a) ustawy o PCC zwalnia od podatku pożyczki udzielane przez przedsiębiorców niemających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej siedziby lub zarządu, prowadzących działalność w zakresie kredytowania oraz udzielania pożyczek.

W związku z powyższym jeżeli pożyczkodawca nie będzie posiadał siedziby ani zarządu w Polsce i będzie prowadził faktyczną działalność gospodarczą w zakresie udzielania pożyczek (na podstawie regulacji prawnych obowiązujących w kraju pożyczkodawcy) - pożyczkobiorca będzie zwolniony z zapłaty podatku od takiej pożyczki.

4. Pożyczki od wspólników spółek kapitałowych
Zgodnie z art. 9 pkt 10 lit. i) ustawy o PCC zwalnia się od podatku pożyczki udzielone przez wspólnika (akcjonariusza) spółce kapitałowej.

Jeżeli zatem spółce kapitałowej (np. spółce z o.o.) pieniądze pożycza jej wspólnik, to spółka ta - jako pożyczkobiorca, nie zapłaci z tego tytułu podatku.

Tytułem wyjaśnienia należy tutaj dodać, że udzielenie pożyczki spółce osobowej przez wspólnika na potrzeby podatku od czynności cywilnoprawnych jest traktowane jako zmiana umowy spółki. Do umowy spółki oraz jej zmiany zastosowanie ma natomiast 0,5% stawka podatku. W związku z tym jeżeli pieniądze zostałyby pożyczone przez wspólnika spółce osobowej (a nie kapitałowej), ta zapłaci z tego tytułu 0,5% podatku a nie 2%. Nie będzie jej jednak przysługiwać zwolnienie od podatku.