Kiedy zbiórka pieniędzy dla chorego dziecka zwolniona od podatku?

Przeczytaj także: Fiskus chce podatek od (darowizny) pomocy charytatywnej

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Syn wnioskodawczyni ma 5 lat i jest ciężko chory. W styczniu 2018 r. przeszedł przeszczep szpiku kostnego. Koledzy z pracy wnioskodawczyni i uczniowie szkoły, w której ona pracuje, zorganizowali festyn, a zebrane na nim pieniądze przekazali na zakup leków, które syn musi brać po przeszczepie. Leki te są bardzo drogie i tylko w części refundowane. Zainteresowana zebrała w ten sposób kwotę 12 558,91 zł.
Wnioskodawczyni zadała pytanie, czy od otrzymanych pieniędzy musi zapłacić podatek od darowizny? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(...) Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 644) – podatkowi od spadków i darowizn, zwanemu dalej „podatkiem”, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem m.in. darowizny.

Ustawa o podatku od spadków i darowizn nie zawiera pojęcia „darowizna”, dlatego w tym zakresie należy odwołać się do odpowiednich przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 459 ze zm.).

Kliknij, aby powiekszyć

fot. vchalup - Fotolia.com

Czy hojność darczyńców wpływa na wysokość podatku?

Zbiórka pieniędzy podczas festynu na rzecz chorego dziecka nie zawsze musi wiązać się z zapłatą podatku. Gdy darczyńców jest wielu i nie można ich zidentyfikować fiskus zgadza się, że przekazane ofiary mieszczą się w kwotach wolnych od podatku.

Zgodnie z art. 888 § 1 Kodeksu cywilnego – przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Darowizna należy do czynności, których celem jest dokonanie aktu przysporzenia majątkowego bez ekwiwalentu w postaci świadczenia wzajemnego i polega najczęściej na przesunięciu jakiegoś dobra majątkowego z majątku darczyńcy do majątku obdarowanego. Świadczenie ma charakter nieodpłatny, gdy druga strona umowy nie zobowiązuje się do jakiegokolwiek świadczenia w zamian za uczynioną darowiznę.

Natomiast z treści art. 890 § 1 Kodeksu cywilnego wynika, że – oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione.

Przepisy Kodeksu cywilnego przewidują zatem szczególną formę dla umowy darowizny, umowa taka – pod rygorem nieważności powinna zostać sporządzona w formie aktu notarialnego. Niezachowanie tej formy nie powoduje nieważności umowy tylko wówczas, gdy darowizna została spełniona.

Stosownie do art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn – obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych.

W myśl art. 6 ust. 1 pkt 4 cyt. ustawy – przy nabyciu w drodze darowizny obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy – z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń. (...)

Należy zauważyć, że − co do zasady − darowizna podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Wysokość podatku od spadków i darowizn ustala się w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca. Zaliczenie do jednej z trzech grup podatkowych odbywa się w zależności od jego stopnia pokrewieństwa albo powinowactwa z osobą, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe.

Zgodnie z art. 14 ust. 3 ustawy – do poszczególnych grup podatkowych zalicza się:
1. do grupy I − małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów;
2. do grupy II − zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych;
3. do grupy III − innych nabywców.

Stosownie natomiast do art. 9 ust. 1 ustawy – opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej:
1. 9 637 zł − jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej;
2. 7 276 zł − jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej;
3. 4 902 zł − jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.

Instytucja minimum wolnego od podatku wprowadzona do zacytowanego art. 9 oznacza, że nabycie rzeczy i praw majątkowych (także pieniędzy) od jednej osoby do tego minimum, nie podlega podatkowi. Natomiast przekroczenie powyższych kwot (ustalanych osobno dla każdego darczyńcy) powoduje opodatkowanie według progresywnych stawek określonych osobno dla każdej grupy podatkowej w art. 15 ust. 1 ustawy.

Ponadto, przy obliczeniu podatku znajduje zastosowanie zasada kumulacji nabytych od tej samej osoby wartości rzeczy i praw majątkowych w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie oraz odliczenia kwoty wolnej od podatku. W myśl bowiem art. 9 ust. 2 ustawy – jeżeli nabycie własności rzeczy i praw majątkowych od tej samej osoby następuje więcej niż jeden raz, do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych dolicza się wartość rzeczy i praw majątkowych nabytych od tej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie. Od podatku obliczonego od łącznej wartości nabytych rzeczy i praw majątkowych potrąca się podatek przypadający od opodatkowanych poprzednio nabytych rzeczy i praw majątkowych. Wynikająca z obliczenia nadwyżka podatku nie podlega ani zaliczeniu na poczet innych podatków, ani zwrotowi. Nabywcy obowiązani są w zeznaniu podatkowym wymienić rzeczy i prawa majątkowe nabyte w podanym wyżej okresie.

Należy zauważyć, że zbiórka publiczna z założenia wyklucza identyfikowanie ofiarodawców. Jej forma przesądza jednak, że jako regułę przyjąć można, że ofiary poszczególnych darczyńców mieszczą się w kwotach wolnych od podatku.

W rezultacie więc, jeżeli istotnie wartość środków pieniężnych przekazanych Wnioskodawczyni, obliczona zgodnie z przedstawionymi zasadami, nie przekroczyła kwot wolnych od podatku, określonych dla poszczególnych grup podatkowych, wówczas nabycie takie nie podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Obowiązek opodatkowania nabytych świadczeń wystąpi natomiast wówczas, gdy wartość świadczeń otrzymanych od tej samej osoby (podmiotu) przekroczy kwoty określone w art. 9 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn. (...)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów