Uwaga na podatek od sprzedaży mieszkania wniesionego do majątku wspólnego

Przeczytaj także: Darowizna nieruchomości do majątku wspólnego nie jest jej nabyciem

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Żona wnioskodawcy na podstawie umowy darowizny z 18 lipca 2009 r. nabyła 1/2 własności mieszkania od ówczesnego męża. Mieszkanie było wycenione na 185.000 zł a wartość darowizny na 92.500 zł. Następnie 30 listopada 2012 r. żona rozwiodła się z pierwszym mężem, a 17 kwietnia 2013 r. odkupiła od niego drugą połowę mieszkania za 90.000 zł. Mieszkanie było obciążone hipoteką umowną w wysokości 53.698,48 franków szwajcarskich tytułem zabezpieczenia kredytu mieszkaniowego.

Za nabyty od byłego męża udział w mieszkaniu żona zapłaciła mu 35.000 zł na jego konto bankowe, a pozostałą część poprzez przejęcie przez nią do majątku osobistego całego zadłużenia pierwszego męża z tytułu powyższego kredytu.

Wnioskodawca zawarł małżeństwo z żoną 20 września 2014 r., a 10 marca 2015 r. małżonka wniosła (darowizną) powyższe mieszkanie do majątku wspólnego. Wartość umowy darowizny określona była na sumę 180.000 zł, zaś wartość darowizny przypadająca na rzecz Wnioskodawcy na kwotę 90.000 zł.

W kolejnym kroku małżonkowie spłacili kredyt mieszkaniowy, przy czym udział wnioskodawcy w jego spłacie wynosił 117.490 zł, który pochodził ze środków własnych, resztę ze swoich środków zapłaciła żona.

W dniu 29 maja 2017 r. mieszkanie sprzedano za 184.000 zł. Wnioskodawca zadał pytanie, czy z tytułu tej sprzedaży powstał u niego dochód, a jeśli tak, to w jakiej wysokości? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(...) Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 2032 z późn. zm.) źródłem przychodu jest – z zastrzeżeniem ust. 2 – odpłatne zbycie m.in.:
a. nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,
b. spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,
c. prawa wieczystego użytkowania gruntów,
- jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. BillionPhotos.com - Fotolia.com

Darowizny w majątku wspólnym na cenzurowanym

Skoro mąż otrzymał udział w mieszkaniu poprzez jego wniesienie darowizną do majątku wspólnego, to w dacie tej czynności nieodpłatnie nabył taki udział. W efekcie sprzedaż mieszkania przed pięcioma laty od tego roku będzie opodatkowana PIT-em. Podatku nie pomniejszy tutaj spłacony przez męża kredyt zaciągnięty na to mieszkanie.

Przepis art. 10 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy formułuje generalną zasadę, że odpłatne zbycie nieruchomości lub praw przed upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie rodzi obowiązek podatkowy w postaci zapłaty podatku dochodowego. Tym samym jeżeli odpłatne zbycie nieruchomości lub praw nastąpiło po upływie 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym miało miejsce nabycie lub wybudowanie – nie jest źródłem przychodu w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a przychód uzyskany z odpłatnego zbycia w ogóle nie podlega opodatkowaniu.

Zatem dla rozstrzygnięcia omawianej sprawy istotne jest ustalenie, czy włączenie opisanego we wniosku lokalu mieszkalnego stanowiącego majątek osobisty żony Wnioskodawcy do majątku wspólnego małżonków w drodze umowy darowizny stanowi jego nabycie przez drugiego małżonka w rozumieniu ww. przepisu.

Zgodnie z art. 888 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Stosownie do treści art. 155 § 1 ww. Kodeksu umowa sprzedaży, zamiany, darowizny, przekazania nieruchomości lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy co do tożsamości oznaczonej przenosi własność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie precyzuje pojęcia „nabycie”, nie wskazuje, czy ma to być nabycie odpłatne czy nieodpłatne. Nie określa również, na podstawie jakiej czynności prawnej może nastąpić nabycie nieruchomości. Zatem pojęcie to należy rozumieć szeroko, tzn. że nabycie nieruchomości następuje z chwilą uzyskania prawa własności do nieruchomości, bez względu na charakter czynności prawnej, na podstawie której doszło do przysporzenia majątkowego w postaci nabycia własności rzeczy.

Analogiczna interpretacja pojęcia „nabycie” została przedstawiona w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 3 listopada 2009 r., sygn. akt II FSK 1489/08, w którym czytamy: Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawiera definicji ustawowej pojęcia użytego w art. 10 ust. 1 pkt 8 a) to jest nabycia nieruchomości. Zatem, aby ustalić, jaka czynność prawna wyznacza początek biegu pięcioletniego terminu, określonego w analizowanej normie prawnej, zasadnie Wojewódzki Sąd Administracyjny odwołał się do regulacji zawartych w prawie cywilnym. Niewątpliwie według kodeksu cywilnego nabycie jest to uzyskanie prawa własności rzeczy. Zatem aktywa majątkowe ulegają zwiększeniu. (...) Reasumując należy stwierdzić, że przez pojęcie „nabycie” użyte w art. 10 ust. 1 pkt 8 a) in fine u.p.d.o.f. należy rozumieć każde zwiększenie aktywów majątku podatnika.

Zatem w niniejszej sprawie Wnioskodawca nabył lokal mieszkalny w dniu 10 marca 2015 r., tj. w dniu zawarcia umowy darowizny. Skoro sprzedaż nastąpiła w maju 2017 r. przed upływem pięciu lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym dokonano nabycia, to przychód uzyskany ze sprzedaży ww. lokalu mieszkalnego podlega w przypadku Wnioskodawcy opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. b) ustawy.

Przychód ze sprzedaży lokalu podlega rozliczeniu przez Wnioskodawcę w wysokości proporcjonalnej do udziału jaki przysługuje mu w majątku wspólnym. Należy bowiem podkreślić, że w przypadku uzyskania przez małżonków przychodu ze sprzedaży nieruchomości wchodzącej w skład ich majątku wspólnego, dla celów podatkowych (ustalenia podstawy opodatkowania każdego z nich) należy odnieść się do art. 43 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, który stanowi, że oboje małżonkowie (co do zasady) mają równe udziały w majątku wspólnym.

Zatem w przypadku zbycia nieruchomości wchodzącej w skład majątku wspólnego małżonkowie powinni ustalić kwotę przypadającego im przychodu po połowie.

Stosownie do art. 30e ust. 2 ww. ustawy podstawą obliczenia podatku jest dochód stanowiący różnicę pomiędzy przychodem z odpłatnego zbycia nieruchomości lub praw określonym zgodnie z art. 19, a kosztami ustalonymi zgodnie z art. 22 ust. 6c i 6d, powiększoną o sumę odpisów amortyzacyjnych, o których mowa w art. 22h ust. 1 pkt 1, dokonanych od zbywanych nieruchomości lub praw.

Przy czym przychodem z odpłatnego zbycia nieruchomości lub praw majątkowych oraz innych rzeczy, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8, jest wartość wyrażona w cenie określonej w umowie, pomniejszona o koszty odpłatnego zbycia. Jeżeli jednak cena, bez uzasadnionej przyczyny, znacznie odbiega od wartości rynkowej tych rzeczy lub praw, przychód ten określa organ podatkowy w wysokości wartości rynkowej (art. 19 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Pojęcie kosztów odpłatnego zbycia (sprzedaży) nie zostało przez ustawodawcę zdefiniowane w ustawie, należy zatem stosować językowe rozumienie tego wyrażenia, zgodnie z którym za koszty sprzedaży nieruchomości lub praw majątkowych uważa się wszystkie wydatki poniesione przez sprzedającego, które są konieczne, aby transakcja sprzedaży mogła dojść do skutku (wszystkie niezbędne wydatki bezpośrednio związane z tą czynnością, np. koszty wyceny nieruchomości przez rzeczoznawcę majątkowego, prowizje pośredników w sprzedaży nieruchomości, koszty ogłoszeń w prasie związanych z zamiarem sprzedaży nieruchomości). Pomiędzy tymi wydatkami a dokonanym odpłatnym zbyciem musi istnieć zatem związek przyczynowo-skutkowy.

Tak obliczony przychód można pomniejszyć o koszty uzyskania przychodu. Zgodnie z art. 22 ust. 6d ww. ustawy za koszty uzyskania przychodu z tytułu odpłatnego zbycia, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) nabytych w drodze spadku, darowizny lub w inny nieodpłatny sposób, uważa się udokumentowane nakłady, które zwiększyły wartość rzeczy i praw majątkowych, poczynione w czasie ich posiadania oraz kwotę zapłaconego podatku od spadków i darowizn w takiej części, w jakiej wartość zbywanej rzeczy lub prawa przyjęta do opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn odpowiada łącznej wartości rzeczy i praw majątkowych przyjętej do opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn.

Wysokość nakładów, o których mowa w art. 22 ust. 6d ustala się na podstawie faktur VAT w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług oraz dokumentów stwierdzających poniesienie opłat administracyjnych (art. 22 ust. 6e ww. ustawy).

Jak wynika z powyższych przepisów, podstawą obliczenia podatku jest dochód, stanowiący różnicę pomiędzy przychodem z odpłatnego zbycia określonym zgodnie z art. 19 ustawy (tj. wartością wyrażoną w cenie określonej w umowie sprzedaży, pomniejszoną o koszty odpłatnego zbycia) a kosztami uzyskania przychodu ustalonymi zgodnie z art. 22 ust. 6d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Tak obliczony dochód podlega opodatkowaniu 19% podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Biorąc zatem pod uwagę przedstawione uregulowania prawne uznać należy, że sprzedaż lokalu mieszkalnego w myśl art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a) stanowi dla Wnioskodawcy podlegające opodatkowaniu źródło przychodu. Przychód uzyskany z tej sprzedaży podlega rozliczeniu przez Wnioskodawcę w wysokości proporcjonalnej do udziału jaki posiada w majątku wspólnym, tj. 1/2. Jednakże podkreślić należy, że Wnioskodawca nie może pomniejszyć tak uzyskanego przychodu o kwotę spłaconego kredytu hipotecznego. Spłata kredytu hipotecznego zaciągniętego przez żonę Wnioskodawcy i jej byłego męża w żaden sposób nie mieści się w ustawowych kryteriach kosztu uzyskania przychodu z odpłatnego zbycia nieruchomości nabytej w drodze darowizny, zawartych w art. 22 ust. 6d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Ustawodawca zaliczył bowiem do nich – co jednoznacznie wynika z treści powołanego wyżej przepisu – jedynie udokumentowane nakłady na tę nieruchomość zwiększające jej wartość oraz kwotę zapłaconego podatku do spadków i darowizn w takiej części, w jakiej ten podatek przypada na otrzymaną nieruchomość. Przepis art. 22 ust. 6d ustawy jest regulacją szczególną i powinien być wykładany ściśle, z uwzględnieniem jego celu oraz związku z innymi uregulowaniami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Spłata opisanego kredytu nie jest nakładem i nie zwiększa wartości nieruchomości, może ona ułatwić sprzedaż nieruchomości, ale wartości nieruchomości nie zmienia. (...)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów