Sprzedaż domu wniesionego przez małżonka do majątku wspólnego

Przeczytaj także: Przy sprzedaży nieruchomości ważna jest data zakupu gruntu

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Dnia 15 marca 2006 r. żona wnioskodawcy jako panna nabyła do swojego majątku grunt z budynkiem mieszkalnym jednorodzinnym. Następnie 6 kwietnia 2013 r. wnioskodawca zawarł z nią związek małżeński. Aktem notarialnym z dnia 8 maja 2013 r. żona wniosła do majątku wspólnego małżeńskiego dom nabyty w 2006 r. Obecnie małżonkowie zamierzają sprzedać powyższą nieruchomość zabudowaną budynkiem mieszkalnym.

Wnioskodawca zadał pytanie, czy z tego tytułu będzie musiał zapłacić podatek dochodowy? W przedmiotowej sprawie, uwzględniając wyrok WSA we Wrocławiu wyrokiem z 8 lutego 2017 r. sygn. akt I SA/Wr 1328/16 oraz postanowienie NSA z dnia 10 października 2017 r. sygn. akt II FSK 1292/17 umarzające postępowanie kasacyjne, organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(...) Na podstawie art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 2032, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a, 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. Wellnhofer Designs - Fotolia.com

Z jaką datą dla PIT małżonek nabywa dom do majątku wspólnego?

Czy wniesienie do majątku wspólnego małżeńskiego nieruchomości należącej do tej pory do majątku odrębnego, skutkuje dla drugiego małżonka powstaniem tzw. nabycia na potrzeby PIT-u? Okazuje się że nie. Wspólność majątkowa jest bowiem instytucją specjalną, w której nie ma udziałów i żaden z małżonków nie ma prawa do ich ustalania. W związku z tym nie można tutaj różnicować sytuacji takich małżonków co do skutków podatkowych zbycia nieruchomości. W efekcie w takim przypadku drugi małżonek „dziedziczy” datę nabycia po tym, który wnosi nieruchomość do majątku wspólnego.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)–c) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, źródłem przychodów jest odpłatne zbycie, z zastrzeżeniem ust. 2:
1. nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,
2. spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,
3. prawa wieczystego użytkowania gruntów,
– jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie.

Powyższy przepis formułuje generalną zasadę, że sprzedaż nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości przed upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie rodzi obowiązek podatkowy w postaci zapłaty podatku dochodowego. Tym samym jeżeli odpłatne zbycie nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości następuje po upływie 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym miało miejsce nabycie – nie jest źródłem przychodu w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a przychód uzyskany z odpłatnego zbycia w ogóle nie podlega opodatkowaniu.

Wobec powyższego, w przypadku sprzedaży nieruchomości, jej części lub udziału w nieruchomości oraz praw określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) ww. ustawy decydujące znaczenie w kwestii opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych uzyskanego z tego tytułu dochodu ma moment ich nabycia.(...)

Mając na uwadze powyższe, wskazać należy, że dla określenia skutków podatkowych odpłatnego zbycia przedmiotowej nieruchomości, kluczowe jest ustalenie, czy włączenie nieruchomości stanowiącej majątek osobisty małżonka do majątku wspólnego małżonków w drodze umowy rozszerzającej wspólność majątkową stanowi jej nabycie przez drugiego małżonka w rozumieniu przepisu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W związku z powyższym należy wyjaśnić, że stosunki majątkowe między małżonkami zostały uregulowane w ustawie z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2017 r., poz. 682). Zgodnie z art. 31 § 1 ustawy KRiO – z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Do majątku osobistego każdego z małżonków należą między innymi przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej, przedmioty nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił (art. 33 ww. ustawy).

Zgodnie natomiast z art. 47 § 1 zd. 1 Kodeksu – małżonkowie mogą przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego wspólność ustawową rozszerzyć lub ograniczyć albo ustanowić rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków (umowa majątkowa). Zatem, jest to umowa, której celem jest ustanowienie ustroju majątkowego między małżonkami w sposób odmienny od przewidzianego w przepisach o wspólności ustawowej.

W wyroku z dnia 8 lutego 2017 r. sygn. akt. I SA/Wr 1328/16 Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu wskazał, że: (...) umowa majątkowa rozszerzająca wspólność ustawową (art. 47 § 1 k.r.i.o.) - co wielokrotnie podkreślano w wyrokach sądów powszechnych i sądów administracyjnych - jest czynnością prawną organizacyjną której przedmiotem jest regulacja majątkowoprawnych stosunków małżonków (por. A. Dyoniak: Glosa do uchwały SN: OSP 1993, z. 5, poz. 92) i włączenie do majątku małżonków, w drodze umowy rozszerzającej ustawową wspólność majątkową, nieruchomości stanowiącej majątek odrębny jednego małżonka nie jest nabyciem tej nieruchomości w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.f. przez drugiego małżonka. Takiej umowy majątkowej nie można utożsamiać ze zbyciem ani z nabyciem poszczególnych składników majątku, ani z nabyciem udziałów w tym majątku.

Jak nadmienił badający sprawę Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu: Wspólność majątkowa wynikająca ze stosunku małżeństwa jest współwłasnością łączną (art. 196 § 1 k.c.) i ten typ współwłasności charakteryzuje się tym, że jest to współwłasność bezudziałowa, żaden z małżonków, w czasie jej trwania, nie może rozporządzać swymi prawami do majątku wspólnego, jest wspólnością masy majątkowej odpowiadającej pojęciu mienia (art. 44 k.c.). A zatem do czasu ustania ustawowej wspólności majątkowej nie jest dopuszczalne dokonywanie żadnych czynności co do ustalenia wartości udziału. Tym samym, nie można dokonać podziału przychodu ze sprzedaży nieruchomości, jaki przypada małżonkom, w celu wymierzenia podatku jednemu z nich, przed zniesieniem lub ustaniem wspólności majątkowej małżeńskiej.

W niniejszej sprawie – jak wywiódł Sąd – nie można przychylić się do stanowiska organu interpretacyjnego, że w pojęciu „nabycia” z art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych mieści się powiększenie majątku wspólnego na skutek zawarcia umowy rozszerzającej ustawową wspólność majątkową, a po stronie małżonka, który w drodze umowy rozszerzającej wspólność majątkową „nabył” nieruchomość, a następnie przed upływem pięciu lat od daty zawarcia takiej umowy nieruchomość została sprzedana, powstaje obowiązek podatkowy zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a) ww. ustawy.

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu wskazał również, że zagadnienie, którego dotyczy sprawa było już przedmiotem rozważań sądów administracyjnych m.in.: w wyroku NSA z 9 kwietnia 2002 r., sygn. akt III SA 2717/00, w wyroku NSA z 13 maja 2016 r., sygn. akt II FSK 1110/14, w wyroku NSA z 7 kwietnia 2016 r., sygn. akt II FSK 313/14, w wyroku WSA we Wrocławiu z 2 czerwca 2016 r., sygn. akt I SA/Wr 156/15, w wyroku WSA we Wrocławiu z 13 lipca 2016 r., sygn. akt I SA/Wr 392/16.

Skład orzekający w sprawie podziela stanowisko sądów wyrażone w powołanych wyżej wyrokach co do interpretacji pojęcia „nabycia” określonego w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a stanowisko wyrażone w uzasadnieniu wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z 13 lipca 2016 r., sygn. akt I SA/Wr 392/16 przyjął za swoje. W wyroku tym Sąd wskazał, że pojęcie „nabycia” określone w art. 10 ust. 1 pkt 8 nie zostało zdefiniowane w ustawie. W tej sytuacji jego znaczenia należy poszukiwać na gruncie prawa cywilnego. Pojęcia „nabycia” nie można jednak rozumieć szeroko, tzn. że nabycie nieruchomości następuje z chwilą uzyskania prawa własności do nieruchomości, abstrahując od charakteru czynności prawnej, na podstawie której doszło do przysporzenia majątkowego w postaci nabycia własności rzeczy. Analiza orzecznictwa wskazuje, że nie wszystkie formy nabycia będą mieściły się w tym pojęciu. Tak więc – jak wskazał Sąd – nie każde przeniesienie własności jest nabyciem w rozumieniu ww. przepisu.

W konsekwencji – w ocenie Sądu – należy zgodzić się ze stanowiskiem Skarżącego, że z chwilą objęcia nieruchomości wspólnością majątkową, każdy z małżonków był uprawniony do całej rzeczy i cały przychód ze sprzedaży nieruchomości wszedł niepodzielnie do majątku wspólnego. Nie ma zatem podstaw do różnicowania sytuacji podatkowej małżonków na gruncie art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Mając zatem na uwadze wywód prawny przeprowadzony przez Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w uzasadnieniu wyroku z dnia 8 lutego 2017 r. sygn. akt I SA/Wr 1328/16 stwierdzić należy, że skoro rozszerzenie wspólności majątkowej małżeńskiej poprzez włączenie do majątku wspólnego nieruchomości wchodzącej uprzednio w skład majątku osobistego jednego z małżonków nie stanowi nabycia tej nieruchomości przez drugiego z małżonków w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych to sprzedaż w 2016 r. przedmiotowej nieruchomości nie będzie skutkowała dla Wnioskodawcy powstaniem przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych z uwagi na upływ pięcioletniego okresu, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a) ww. ustawy, bowiem za datę nabycia ww. nieruchomości przez Wnioskodawcę przyjąć należy 2006 r.(...)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów