Szczególne dochody dziecka a rozliczenie PIT rodziców

Przeczytaj także: Odliczenie ulgi prorodzinnej (na dzieci) w PIT za 2017 r.

Ustawa o PIT przewiduje określone preferencje dla części podatników wychowujących przede wszystkich dzieci małoletnie, ale niekiedy też pełnoletnie. Preferencje takie są dwie. Pierwsza z nich to rozliczenie się przez rodzica czy opiekuna jako osoby samotnie wychowującej dzieci. Rozwiązanie to pozwala zaoszczędzić na podatku poprzez liczenie go w podwójnej wysokości, ale od połowy dochodów takiego rodzica (opodatkowanych wg skali podatkowej).

Druga preferencja to ulga na dzieci, pozwalająca odliczyć od podatku odpowiednią kwotę.

Skorzystanie z powyższych preferencji wymaga spełnienia określonych warunków i to zarówno przez samego podatnika (m.in. musi on uzyskiwać dochody opodatkowane skalą podatkową i nie mogą wystąpić u niego dochody opodatkowane liniowo, ryczałtem ewidencjonowanym czy kartą podatkową) jak i dziecka, które ma uprawniać do takich preferencji. Poniżej skupimy się na warunkach odnoszących się do dziecka.

Rodzaje dochodów

Jeżeli w danym roku podatkowy do dzieci mają zastosowanie przepisy:

• dotyczące podatku liniowego (art. 30 ustawy o PIT)
• ustawy o podatku tonażowym
• ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizycznej (z wyjątkiem przychodów rozliczanych ryczałtem od tzw. prywatnego najmu)
• ustawy o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych

- podatnikowi (będącemu rodzicem czy opiekunem takiego dziecka) nie przysługują wskazane wyżej preferencje w postaci rozliczenia się jako osoba samotna czy ulgi prorodzinnej.

Nie ma przy tym znaczenia tutaj wartość uzyskiwanych przychodów oraz to, czy one w ogóle wystąpiły. Wystarczy sam fakt podlegania pod reżim wskazanych przepisów. Przykładem powyższego będzie całoroczne zawieszenie działalności gospodarczej dziecka opodatkowanej ryczałtem. Mimo że w tym czasie nie uzyskało ono żadnych przychodów, podlega pod opodatkowanie ustawą o ryczałcie ewidencjonowanym, a w efekcie rodzic/opiekun nie ma prawa do wspomnianych preferencji.

W przypadku dzieci małoletnich oraz bez względu na wiek, które otrzymują zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną - innych ograniczeń nie ma (w postaci chociażby kryterium dochodowego). Mogą one zatem uzyskiwać inne dochody, zaś ich wysokość nie będzie wpływać na uprawnienia rodziców/opiekunów do preferencji podatkowych.

Niestety inaczej jest w przypadku uczących się dzieci pełnoletnich, do ukończenia 25 roku życia. Roczne dochody takiego dziecka, podlegające opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 ustawy (skala podatkowa) lub art. 30b ustawy (kapitały pieniężne), nie mogą przekroczyć kwoty 3 089 zł, z wyjątkiem renty rodzinnej.

O jakie dochody tutaj chodzi? Jak już wskazano wyżej, są to dochody z szeroko rozumianych kapitałów pieniężnych (rozliczane na PIT-38) oraz dochody opodatkowane skalą podatkową (rozliczane na formularzach PIT-37 i PIT-36). W tych ostatnich mieszczą się m.in. dochody z umów o pracę, umów zleceń itp. Są to też dochody z innych źródeł (np. odpłatnego zbycia posiadanych składników majątku, gdy to jest opodatkowane), prowadzonej działalności gospodarczej czy prywatnego najmu (opodatkowanego skalą podatkową).

Także dochody zagraniczne

Kwestią sporną jest natomiast uwzględnianie tutaj dochodów zagranicznych uczącego się dziecka, do których ma zastosowanie tzw. metodą wyłączenia z progresją. Posiadając jedynie takie dochody (np. z wakacyjnej pracy w Niemczech czy Francji), dziecko w ogóle nie musi się rozliczać w Polsce.

Niestety organy podatkowe twierdzą, że dochody takie, mimo że zwolnione są z podatku w Polsce i braku obowiązku ich rozliczenia, należy brać pod uwagę przy określaniu prawa do rozliczenia się w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci oraz ulgi prorodzinnej. Fiskusa poparł też m.in. NSA w wyroku 2 marca 2017 r., sygn. akt II FSK 269/15.

Co z małymi zleceniami?

Gdy wartość umowy zlecenia (zawartej z osobą niebędącą pracownikiem pracodawcy) nie przekracza 200 zł, jest ono opodatkowane ryczałtowo w wysokości 18% od uzyskanego przychodu. Mówi o tym art. 30 ust. 1 pkt 5a ustawy o PIT. Wydaje się zatem, że z uwagi na ryczałtowe opodatkowanie takich dochodów, ich wartości nie uwzględnia się w limicie dochodu dziecka przy określaniu preferencji podatkowych rodziców/opiekunów.

Liczenie dochodu

Obecnie dominuje pogląd (zarówno wśród sądów jak i organów podatkowych), że jako dochód dziecka należy rozumieć uzyskane przez niego przychody pomniejszone wyłącznie o przysługujące koszty ich uzyskania, a więc niepomniejszone o odliczenia i ulgi podatkowe (w postaci chociażby składek ZUS, gdy te wystąpiły).

Fiskus podkreśla przy tym, że w przypadku ustalenia dochodów dziecka uczącego się, które w rozliczanym roku osiągnęło pełnoletniość, pod uwagę należy brać tylko te dochody, które uzyskało ono jako osoba pełnoletnia ((por. interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 09.02.2017 r., nr 2461-IBPB-2-2.4511.1064.2016.2.MK).