Rozliczenie PIT osoby samotnie wychowującej dzieci

Przeczytaj także: Rozliczenie podatkowe: status osoby samotnie wychowującej dziecko

Sposób preferencyjnego rozliczenia

Na wniosek, złożony w zeznaniu rocznym (poprzez zaznaczenie odpowiedniego pola na formularzu rozliczeniowym), osoba samotnie wychowująca dzieci określa podatek w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy swoich dochodów podlegających opodatkowaniu - UAWAGA - wyłącznie wg skali podatkowej. Rozliczenie z dzieckiem zatem możliwe jest jedynie na formularzach PIT-36 oraz PIT-37.

Jaka jest faktyczna oszczędność na podatku? Wszystko zależy od wartości uzyskiwanych dochodów opodatkowanych skalą.
Dla przykładu załóżmy, że dochód osoby samotnie wychowującej dzieci wyniósł 75 000 zł. Dla uproszczenia pomińmy wszelkie odliczenia.
Podatek w takim przypadku wyniesie:
75 000 zł x 18% -556,02 zł = 12 944 zł - przy rozliczeniu indywidualnym
(75 000 zł / 2 x 18% - 556,02 zł) x 2 = 12 388 zł - przy rozliczeniu jako osoba samotnie wychowująca dziecko
Zobowiązanie podatkowe spadło zatem o 566 zł.

Załóżmy teraz, że dochód takiego podatnika wyniósł 130 000 zł. Gdy rozlicza się on indywidualnie, dodatkowo jest pozbawiony prawa do kwoty zmniejszającej podatek. Nadto dochód powyżej 85,5 tys. zł opodatkowany jest stawką 32%. W przypadku rozliczenia wspólnie z dzieckiem podstawa opodatkowania jest dzielona przez 2, w związku z tym zgodnie z obowiązującymi w 2017 r. przepisami taki rodzic zachowałby prawo do kwoty zmniejszającej podatek w wysokości 556,02 zł.
Podatek w takim przypadku wyniesie:
15 395,04 zł + (130 000 zł - 85 528 zł) x 32% = 29 626 zł - przy rozliczeniu indywidualnym
(130 000 zł / 2 x 18 % - 556/02 zł) x 2 = 22 288 zł - przy rozliczeniu jako osoba samotnie wychowująca dziecko
Tutaj zatem na podatku podatnik zaoszczędzi aż 7 338 zł.

Warunki, które musi spełnić rodzic/opiekun

Prawo do rozliczenia się w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci ma osoba wychowująca dziecko sama będąca:

• opiekunem prawnym dziecka lub
• jednym z rodziców (biologicznym lub przysposabiającym)

- która jest panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo osobą, w stosunku do której sąd orzekł separację w rozumieniu odrębnych przepisów, lub osobą pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności.

Rozliczenie takie można zastosować jedynie do dochodów opodatkowanych skalą podatkową. Nadto osoba zamierzająca z niej skorzystać nie może być opodatkowana:

• jednolitą 19% stawką podatku – tzw. podatkiem liniowym,
• zryczałtowanym podatkiem dochodowym za wyjątkiem dochodów z prywatnego najmu,
• zryczałtowanym podatkiem dochodowym od przychodów osób duchownych,
• podatkiem tonażowym;
• zryczałtowanym podatkiem od wartości sprzedanej produkcji, zgodnie z przepisami ustawy o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych

Uprawnienie to zarezerwowane jest jedynie dla podatnika, który:

• podlegał w Polsce w rozliczanym roku nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, tj. był polskim rezydentem podatkowym lub
• miał miejsce zamieszkania dla celów podatkowych w innym niż Polska państwie Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo Konfederacji Szwajcarskiej, ale osiągnął podlegające opodatkowaniu na terytorium Polski przychody w wysokości stanowiącej łącznie co najmniej 75% całkowitego przychodu osiągniętego w danym roku podatkowym i udokumentował certyfikatem rezydencji miejsce zamieszkania dla celów podatkowych.

Warunki, które musi spełnić dziecko

Rozliczenie preferencyjne przysługuje jedynie temu podatnikowi, który w roku podatkowym samotnie wychowywał dzieci:
a) małoletnie,
b) bez względu na wiek, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywały zasiłek lub dodatek pielęgnacyjny lub rentę socjalną,
c) do ukończenia 25. roku życia uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty, przepisach o szkolnictwie wyższym lub w przepisach regulujących system oświatowy lub szkolnictwo wyższe obowiązujących w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie, jeżeli w roku podatkowym nie uzyskały dochodów podlegających opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 lub art. 30b, w łącznej wysokości przekraczającej kwotę stanowiącą iloraz kwoty zmniejszającej podatek określonej w art. 27 ust. 1b pkt 1 oraz stawki podatku, określonej w pierwszym przedziale skali, o której mowa w art. 27 ust. 1 (UWAGA! w roku 2017 jest to. kwota 3 089 zł, a nie 6 600 zł), z wyjątkiem renty rodzinnej.

Nadto dziecko, z którym rodzic chce się rozliczyć na zasadach preferencyjnych nie może być opodatkowane:

• jednolitą 19% stawką podatku – tzw. podatkiem liniowym,
• zryczałtowanym podatkiem dochodowym za wyjątkiem dochodów z prywatnego najmu,
• zryczałtowanym podatkiem dochodowym od przychodów osób duchownych,
• podatkiem tonażowym;
• zryczałtowanym podatkiem od wartości sprzedanej produkcji, zgodnie z przepisami ustawy o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych.

Warto wiedzieć

Złożenie zeznania indywidualnego nie przekreśla możliwości skorzystania z rozliczenia się w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci. Możliwa jest tutaj bowiem zmiana sposobu rozliczenia (poprzez złożenie korekty zeznania), ale pod warunkiem że nastąpi ona w ustawowym terminie, czyli do 30 kwietnia.

Prawo do preferencyjnego opodatkowania dochodów w sposób przewidziany dla osoby samotnie wychowującej dziecko nie przysługuje wszystkim osobom stanu wolnego posiadającym dzieci własne lub przysposobione, a wyłącznie tym, które samotnie wychowują te dzieci. Dla przykładu rodzice żyjący w konkubinacie i razem wychowujący dziecko nie są osobami samotnie wychowującymi w świetle przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Samotne wychowywanie dziecka nie musi trwać przez cały rok.

Z preferencji może skorzystać podatnik, który samotnie wychowuje dziecko (bez względu na wiek), które otrzymywało zasiłek pielęgnacyjny, dodatek pielęgnacyjny lub rentę socjalną - niezależnie od wysokości innych dochodów dziecka. Dziecko takie jednakże nie może uzyskiwać dochodów opodatkowanych podatkiem liniowym, tonażowym czy objętych ustawą o zryczałtowanym podatku dochodowym.

Przeszkodą w skorzystaniu z preferencji nie jest osiąganie przychodów z:

• działalności rolniczej,
• najmu prywatnego opodatkowanego ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych 8,5% - z tym że przychody te są rozliczane na odrębnym formularzu podatkowym (PIT-28),
• kapitałów pieniężnych (wykazywanych w zeznaniu PIT-38) czy też dochodów opodatkowanych 19% podatkiem zryczałtowanym, np. z dywidendy, z wygranych, z odsetek uzyskanych z tytułu oszczędzania, ze sprzedaży nieruchomości,
• tzw. małych zleceń opodatkowanych ryczałtowo PIT-em.

Jeżeli pełnoletnie uczące się dziecko uzyskało dochody z pracy za zagranicą, to bez względu na to, jaka metoda unikania podwójnego opodatkowania będzie miała zastosowanie do tych dochodów, rodzic/opiekun traci prawo do preferencyjnego rozliczenia, jeżeli te dochody (łącznie z ewentualnymi dochodami z Polski podlegającymi opodatkowaniu według skali podatkowej lub podatkiem zryczałtowanym 19%, o którym mowa w art. 30b) przekroczą kwotę 3 089 zł.

Nauka w systemie studiów wieczorowych, zaocznych, eksternistycznych (niestacjonarnych) nie jest przeszkodą w preferencyjnym rozliczeniu się rodzica/opiekuna. Preferencji nie pozbawia kształcenie się na studiach doktoranckich czy podyplomowych. Ustawa nie zawęża bowiem pojęcia "uczenia się" do studiów magisterskich.