Zwolnienie z podatku od spadku: termin złożenia deklaracji

Przeczytaj także: Nabycie spadku: terminy zgłoszeń w podatku od spadków i darowizn

Działając imieniem dziecka-spadkobiercy, matka złożyła do właściwego urzędu skarbowego stosowną deklarację dotyczącą podatku od spadku, przy czym uczyniła to po upływie 6 miesięcy od daty uprawomocnienia się orzeczenia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku – od tego momentu co do zasady liczy się bowiem termin sześciomiesięczny dla osób korzystających ze zwolnienia z podatku od spadków i darowizn (osób z tzw. grupy „zerowej”). Jeżeli uprawniony do skorzystania ze zwolnienia nie złoży deklaracji w powyższym terminie, nie może co do zasady z takiego zwolnienia skorzystać.

Urząd skarbowy nie podzielił argumentacji zawartej w zgłoszeniu, zgodnie z którą ani dziecko, ani działająca w jego imieniu matka nie znali zawartości spadku, albowiem pozostawali w konflikcie ze zmarłym spadkodawcą oraz jego rodziną, od której nie mogli uzyskać informacji o tym, co wchodziło w skład spadku. Ostatecznie matka i dziecko dowiedzieli się o tym, co odziedziczyło dziecko po swoim zmarłym ojcu dopiero na rozprawie w sprawie zniesienia współwłasności majątku spadkowego.

Od Decyzji Dyrektora Izby Skarbowej, zgodnie z treścią której zwolnienie nie przysługiwało i winien zostać zapłacony podatek, matka spadkobiercy wniosła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.

WSA przychylił się do stanowiska organów skarbowych i stwierdził, iż możliwość powołania się przez podatnika na omawiany wyjątek ogranicza się do sytuacji, w której podatnik nie brał udziału w sporządzaniu aktu poświadczenia dziedziczenia lub postępowaniu w sprawie stwierdzenia nabycia spadku.

Od niekorzystnego wyroku matka dziecka, działając jego imieniem, wniosła skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego. NSA powołał się na dotychczasowe, najnowsze orzecznictwo (m.in. wyrok z 11 stycznia 2017 r., sygn. II FSK 3748/14), w którym wyrażony został pogląd, iż okoliczność dowiedzenia się o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych w ramach spadku odnosi się nie do wiedzy podatnika o wydaniu przez sąd orzeczenia o stwierdzeniu nabycia spadku, ale do momentu, w którym podatnik-spadkobierca uzyskał wiedzę o nabyciu konkretnych przedmiotów lub praw w ramach spadku.

NSA przyznał tym samym rację skarżącej, podkreślając, że w przedmiotowej sprawie w chwili wydania postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku spadkobierca nie wiedział wcale, co konkretnie odziedziczył.
W opinii autora, stanowisko NSA zasługuje na aprobatę, albowiem podkreśla, iż nie można sztucznie zawężać podatnikom możliwości zastosowania korzystnych dla nich wyjątków. NSA dostrzegł, iż nie zawsze chwila, w której dochodzi do prawomocnego stwierdzenia nabycia spadku, jest równoznaczna z chwilą, w której podatnik-spadkobierca wie dokładnie co konkretnie odziedziczył i jest w stanie wypełnić i złożyć stosowną deklarację. W wyjątkowych sytuacjach należy dopuszczać zastosowanie omawianego wyjątku, który właśnie z myślą o takich sytuacjach został wprowadzony do ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Wyrok NSA przedstawia zatem bardzo korzystną dla podatników interpretację przepisów prawa podatkowego. W ocenie autora należy natomiast poczekać i obserwować czy stanowisko to utrwali się także w praktyce organów skarbowych, która do tej pory często była niekorzystna dla podatników i odmienna od poglądu wyrażonego przez NSA.