Jakie formy rozliczania podatków od firmy w 2018 roku?

Przeczytaj także: Limity podatkowe w 2018 r. obowiązujące podatników PIT i CIT

Wysokość podatku zależy od bardzo wielu czynników. Liczba pracowników, profil działalności gospodarczej oraz jej wielkość, czy wreszcie forma prawna prowadzenia działalności - te należy wymienić tutaj przede wszystkim. Ważne są też planowane przychody i koszty. Osoby fizyczne mają do wyboru aż cztery formy opodatkowania - każda z nich to inne stawki podatku i zasady rozliczeń. Jeżeli zdecydujemy się na spółkę kapitałową - wchodzimy w CIT i dwie stawki podatku - w zależności od wielkości tego podmiotu.

Dla najmniejszych to co najprostsze - karta podatkowa

Karta podatkowa jest najprostszą formą opodatkowania prowadzonego biznesu, dostępną w polskim systemie podatkowym. Obowiązki dokumentacyjne zostały tutaj ograniczone do niezbędnego minimum. Przedsiębiorca nie musi prowadzić żadnych ewidencji, składać zeznań podatkowych czy samodzielnie liczyć podatku.

Wartość podatku oblicza tutaj urząd skarbowy w oparciu o dane szacunkowe. Jest on uzależniony od zakresu prowadzonej działalności gospodarczej (jej przedmiotu), miejscowości, w której firma ma funkcjonować, czy liczby zatrudnionych pracowników (w tym również pomocy członków rodziny). Na wartość karty podatkowej wpływ mają także wiek przedsiębiorcy jak i to, czy poza firmą gdzieś jeszcze on pracuje, a także kilka innych czynników. Informacje takie zawierane są w odpowiednim wniosku i to na ich podstawie fiskus oblicza, ile podatku należy płacić. Jego wysokość nie jest uzależniona od uzyskiwanych przychodów. Przedsiębiorcy pozostaje jedynie wpłacanie samego podatku na podstawie otrzymanej decyzji.

Dla kogo korzystna jest karta podatkowa? Dla tych, którzy osiągają relatywnie wysokie dochody - nie wpływają one bowiem na wysokość należnego fiskusowi podatku. Niestety podatek trzeba płacić także wówczas, gdy firma nie zarabia - co jest wadą tej formy opodatkowania.

Dla wielu przedsiębiorców taka forma opodatkowania jest bardzo atrakcyjna. Niestety prawo do niej mają tylko nieliczni (dedykowana ona jest dla niewielkich rzemieślników). Przepisy określają wprost, kto jest do niej uprawniony. Dodatkowo mamy limity co do liczby osób zatrudnionych oraz miejsc wykonywania działalności (tylko na terenie Polski). Nadto przedsiębiorca nie może tutaj też korzystać z usług firm zewnętrznych, za wyjątkiem usług specjalistycznych.

Wybór karty podatkowej to także utrata preferencji podatkowych, w postaci rozliczenia się z małżonkiem, w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci, czy ulg podatkowych. Kartowicz odlicza od podatku jedynie składkę zdrowotną.

Ryczałt ewidencjonowany - podatek od przychodu

Przy ryczałcie ewidencjonowanym podstawa opodatkowania jest już bardziej realna, choć w dalszym ciągu nieodzwierciedlająca faktycznie zarobionych pieniędzy. Jest to mianowicie wypracowany przychód. Jego wartość określa się tak samo, jak w przypadku podatku od firmy płaconego od dochodu. Ustawa o ryczałcie ewidencjonowanym odnosi się wprost do ustawy o podatku dochodowym w tym zakresie.

Ponieważ opodatkowany jest przychód, wymaga się tutaj ewidencji, na podstawie której będzie można w prosty sposób ustalić jego wysokość. Trzeba zatem zaprowadzić ewidencję przychodów (z pewnymi nielicznymi wyjątkami). Dodatkowo ustawa wymaga także wykazu środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, ewidencji wyposażenia czy indywidualnych karty przychodów pracowników (jeżeli ci są zatrudniani) czy sporządzania spisu z natury na koniec i początek roku (chociaż obowiązek ten ma zostać zniesiony). W odróżnieniu od karty podatkowej stan zatrudnienia nie ma wpływu na wysokość podatku. Kolejnym obowiązkiem nałożonym na ryczałtowców jest gromadzenie dowodów zakupu towarów (szeroko rozumianych).

Przy tej formie opodatkowania nie trzeba ewidencjonować ani gromadzić dowodów potwierdzających wysokość ponoszonych kosztów (z wyjątkiem wspomnianych wyżej zakupów towarów). Te bowiem nie wpływają na wysokość podatku.

Wyliczenie podatku również nie należy do czynności trudnych. Przychód pomniejsza się o przysługujące odliczenia. Tak uzyskaną podstawę opodatkowania mnoży się następnie przez właściwą stawkę podatku a od wyniku odejmuje przysługujące odliczenia i to wszystko.

Różne stawki ryczałtu

W zależności od tego, czym firma sie zajmuje, jej przychody będą opodatkowane różnymi stawkami ryczałtu (od 2% do 20%). I tak stawki podatku wynoszą:

• 20 proc. przychodów osiąganych w zakresie wolnych zawodów wymienionych w ustawie,
• 17 proc. przychodów ze świadczenia niektórych usług niematerialnych, m.in. z pośrednictwa w handlu hurtowym, przetwarzania danych itp.,
• 8,5 proc. od przychodów m.in. z działalności usługowej, od przychodów z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze (w tym poza działalnością gospodarczą; tutaj pojawia się też nowa stawka podatku: dla przychodu z prywatnego najmu ponad 100.000 zł będzie ona wynosić 12,5%),
• 5,5 proc. od przychodów m.in. z działalności wytwórczej, robót budowlanych, czy niektórych usług transportu drogowego towarów
• 3,0 proc. od przychodów m.in. z działalności usługowej w zakresie handlu oraz z działalności gastronomicznej (wyjątkiem są tutaj przychody ze sprzedaży napojów o zawartości powyżej alkoholu 1,5 proc.; wówczas stawka ryczałtu wynosi 8,5%), z odsetek od środków na rachunkach bankowych utrzymywanych w związku z wykonywaną działalnością gospodarczą, dotacji itp.
• 2 proc. od przychodów ze sprzedaży przetworzonych, w sposób inny niż przemysłowy, produktów roślinnych i zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy, hodowli lub chowu (opcja dostępna dla rolników zamiast skali podatkowej).

Nie każdy skorzysta

Podobnie jak karta podatkowa, ryczałt ewidencjonowany również jest przewidziany tylko dla wybranych. Po pierwsze - ogranicza nas tutaj wartość uzyskanych przychodów. Gdy te przekroczą 250.000 euro, wybór ryczałtu ewidencjonowanego nie jest możliwy, a ci, który z niego korzystają, tracą prawo do tej formy opodatkowania z początkiem następnego roku.

Po wtóre prawo do ryczałtu także jest ograniczone co do niektórych branż. Nie mogą z niego skorzystać ci, którzy wykonują usługi wymienione w załączniku nr 2 do ustawy o ryczałcie ewidencjonowanym. Dodatkowo w art. 8 ustawy o ryczałcie ewidencjonowanym znalazły się kolejne wyłączenia. I tak podatnik trudniący się przykładowo handlem częściami do pojazdów mechanicznych, prowadzący aptekę, świadczący usługi finansowe, reklamowe czy doradcze, z ryczałtu skorzystać nie może.

Wpłacanie podatku

Ryczałtowcy są obowiązani do samoobliczania podatku oraz wpłacania go do urzędu skarbowego w trakcie roku. Ryczałt płaci się za okresy miesięczne bądź kwartalne (do 20-tego dnia miesiąca następującego po danym miesiącu bądź kwartale; podatek za grudzień/ostatni kwartał płatny jest w terminie złożenia zeznania rocznego).

Wymagane jest tutaj także złożenia rozliczenia rocznego, na formularzu PIT-28 do końca stycznia roku następującego po tym, którego rozliczenie dotyczy. Skorzystanie z opodatkowania przychodów z firmy ryczałtem pozbawia wspólnego rozliczenia z małżonkiem bądź dzieckiem. Ryczałtowcy zachowują za to prawo do większości ulg podatkowych (wyjątkiem jest ulga prorodzinna).

Skala podatkowa i podatek liniowy czyli rozliczenie dochodu

Skala podatkowa i podatek liniowy to odrębne formy opodatkowania. Różni je jednak tylko ostateczna forma ustalenia wartości podatku. Dlatego też te formy opodatkowania warto omówić łącznie.

Przy tych formach opodatkowania podatek jest liczony od uzyskanego dochodu. To wymaga ewidencjonowania zarówno przychodów podatkowych jak i kosztów ich uzyskania.

Podstawą opodatkowania jest dochód z działalności gospodarczej, pomniejszony o przysługujące odliczenia. Dochodem jest natomiast przychód pomniejszony o koszty jego uzyskania. W efekcie podatek jest tutaj płacony od faktycznie zarobionych pieniędzy (tak przynajmniej mówi teoria).

Ewidencjonowanie zarówno przychodów jak i kosztów wymaga prowadzenia podatkowej księgi przychodów bądź ksiąg rachunkowych (te obowiązkowo są przewidziane dla niektórych spółek osobowych, osób prawnych oraz podmiotów, których przychody przekraczają 2 000 000 euro).

Inne wymagane ewidencje to ewidencja środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (niezbędną do naliczania odpisów amortyzacyjnych), ewidencja wyposażenia, karty przychodów pracowników. Konieczne jest także coroczne sporządzanie spisu z natury.

Niestety prawidłowe rozliczenie się z podatku od dochodu wymaga wiedzy na temat właściwego ujmowania przychodów i kosztów podatkowych - w tym określenia momentu ich ujęcia oraz ustalenia, czy dany przychód bądź koszt jest podatkowym.

Powyższe sprawia, że przedsiębiorcy korzystający z tych form opodatkowania muszą posiadać dużo większą wiedzę od ryczałtowców czy kartowiczów. Same przepisy to przy tym często za mało. Dopiero bowiem w interpretacjach podatkowych, komentarzach czy wyrokach sądowych odnajdujemy odpowiedzi na wiele pytań, które powstają przy tych formach opodatkowania.

Warunki korzystania z opodatkowania dochodu

Skala podatkowa przewidziana jest dla każdego przedsiębiorcy - jest to podstawowa forma opodatkowania. Wysokość przychodów czy kosztów, liczba pracowników - także nie mają tutaj znaczenia. Tak samo jest w przypadku podatku liniowego, z jednym jednak wyjątkiem.

Ile podatku trzeba zapłacić? Przy skali podatkowej gdy dochód nie przekracza 85 528 zł - stawka podatku wynosi 18%, nadwyżka jest opodatkowana stawką 32%. Trzeba jednak pamiętać, że w rocznym PIT sumuje się tutaj wszelkie dochody opodatkowane w ten sposób i to od ich sumy liczy podatek. Przy podatku liniowym stawka jest jedna i niezmienna - wynosi ona 19%.

Osoby prawne płacą CIT

Decydując się na firmę w postaci spółki z o.o. czy akcyjnej, podatek dochodowy co do zasady będzie wynosił 19% liczony od podstawy opodatkowania będącej dochodem pomniejszonym o przysługujące odliczenia. Tutaj zatem także trzeba ewidencjonować przychody i koszty. Nie ma jednak wyboru co do urządzeń księgowych. Spółki takie obowiązkowo muszą zaprowadzić księgi rachunkowe (podobnie jak spółdzielnie, zrzeszenia, spółki komandytowe).

Nowe firmy oraz mające status małych podatników są uprawnione do stawki obniżonej CIT - wynoszącej 15%.

A co z VAT?

Zastanawiam się czy zostać na ryczałcie czy przejść na VAT. Często u drobnych przedsiębiorców można usłyszeć właśnie takie pytanie.
Tymczasem podatek VAT i podatek dochodowy to dwie odrębne daniny które występują obok siebie a nie jedna zamiast drugiej. Podatek dochodowy (czy to w formie karty podatkowej, ryczałtu ewidencjonowanego, skali podatkowej, podatku liniowego, czy CIT w przypadku osób prawnych) firmy płacą zawsze. W przypadku VAT występuje szereg zwolnień. Niektórzy mogą też zdecydować, czy chcą go rozliczać czy korzystać ze zwolnienia (część zwolnień przy tym jest obligatoryjna).

Nowe firmy mogą skorzystać ze zwolnienia podmiotowego (z uwagi na wartość obrotów) - podobnie jak i nieduzi przedsiębiorcy. Prawo do zwolnienia przysługuje tym, których wartość sprzedaży (netto) nie przekracza 200 000 zł (nie całą jednak sprzedaż się tutaj uwzględnia; wyłączona jest np. dostawa środków trwałych czy większość czynności korzystających ze zwolnienia przedmiotowego).

Jeżeli firma zostanie otwarta w trakcie roku – limit jest proporcjonalnie mniejszy (staje się nim kwota proporcjonalna do liczby dni pozostałych do zakończenia roku). Zwolnienie nie przysługuje (od razu trzeba rozliczać VAT), gdy przedsiębiorca prowadzi firmę polegającą m.in. na:

• imporcie towarów i usług, wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów, dostawie towarów lub usług, dla których podatnikiem jest nabywca;
• dostawie wyrobów zawierających metale szlachetne lub opodatkowanych podatkiem akcyzowym;
• dostawie budynków, budowli czy terenów budowlanych
• usługach prawniczych, w zakresie doradztwa;
• usługach jubilerskich.

Podatek VAT jest rozliczany za okresy miesięczne bądź kwartalne (opcja dostępna dla mniejszych przedsiębiorców) - do 25. dnia miesiąca następującego po rozliczanym okresie (na formularza VAT-7 lub VAT-7K). W tym terminie należy też dokonać wpłaty ewentualnego podatku wynikającego z takiej deklaracji. Z początkiem roku wszyscy podatnicy VAT czynni będą też musieli przekazywać comiesięczne rejestry VAT do resortu finansów (JPK_VAT) w formie elektronicznej (obecnie obowiązek ten ciąży na małych, średnich i dużych podmiotach; z początkiem 2018 r. dołączą do nich firmy mikro).

Niestety nie da się udzielić uniwersalnej i jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, czy rozliczanie VAT (w przypadku możliwego wyboru) się opłaca. Wszystko zależy bowiem od struktury zakupów i sprzedaży, stosowanych do nich stawek jak też to, kim są główni klienci przedsiębiorcy. Rozliczanie VAT-u wiąże się z dodatkowymi obowiązkami, niemniej w przypadku handlu głównie z firmami jest to na ogół rozwiązanie korzystne.

Różnice pomiędzy VAT-owcem a nie-VAT-owcem

Podatnik VAT czynny dolicza do wartości swojej sprzedaży netto podatek VAT wg właściwej stawki (0%, 5%, 8%, 23% bądź zw - dla sprzedaży zwolnionej przedmiotowo). Jego sprzedaż winna być co do zasady dokumentowana fakturami. Nie-VAT-owcy VATu nie doliczają (cała ich sprzedaż jest zwolniona z tego podatku),mają też wybór w zakresie dokumentowania sprzedaży: mogą wystawiać rachunki bądź faktury ze wskazaniem, że jest to sprzedaż zwolniona.

Nie-VAT-owiec nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji zakupu VAT. Musi jednakże prowadzić uproszczoną ewidencję sprzedaży, która pozwoli określić moment utraty prawa do zwolnienia. VAT-owiec obowiązkowo prowadzi ewidencję zakupu i sprzedaży.

VAT-owiec ma prawo do odliczenia podatku naliczonego płaconego przy dokonanych zakupach od podatku należnego (a więc tego od sprzedaży). Co do zasady odliczenie takie przysługuje w pełnym zakresie, gdy zakupy są związane ze sprzedażą opodatkowaną. Występują tutaj jednak pewne ograniczenia (np. w stosunku do samochodów osobowych, usług noclegowych czy gastronomicznych).

VAT-owiec musi składać miesięczne bądź kwartalne deklaracje VAT oraz - gdy te wykazują nadwyżkę podatku naliczonego nad należnym - wpłacać tę różnicę na konto urzędu skarbowego. Jeżeli natomiast podatek naliczony przewyższa podatek należny - możliwy jest zwrot powstałej różnicy na konto bankowe przedsiębiorcy. Nie można też zapomnieć o przesyłaniu rejestrów VAT elektronicznie w formie jednolitych plików kontrolnych. Często występuje też u nich obowiązek składania dodatkowych formularzy (VAT-27, VAT-UE, VAT-23 itp.).